|
Mexanikada saqlanish qonunlari statika va gidrodinamika mexanik tebranishlar va toBog'liq Fizika. 10-sinf (2017, N.Turdiyev, K.Tursunmetov) 10-chi Davlat ramzlar boshlang`ich sinf o`quvchilariga xuquqiy tarbiya berish vositasi sifatida, Nurjaxon pedagogika, 4 amaliy mashg‘ulot Mavzu Detallarni plastik deformatsiyalash u, 718498, 4-Testlar , 2 5221958497041647213, Sysadmin reja, 2.10. ozbek tili fonetikasi Harakatni tasmali uzatish. Aylanma harakatni tasmali uzatishda
ikkita g‘ildirak bir-biriga tarang tortilgan tasma bilan biriktiriladi (1.7-
rasm). Bunda uzatish ishqalanish hisobiga amalga oshiriladi. Harakat
uzatuvchi shkiv (g‘ildirak)ni yetaklovchi va harakatni qabul qiluvchi shkiv
(g‘ildirak) yetaklanuvchi shkiv deyiladi. Tasmali uzatishda ham aylanayotgan
g‘ildiraklarning chiziqli tezliklarining modullari o‘zaro teng:
1
=
2
.
Burchak tezliklari esa g‘ildiraklarning radiuslari orqali o‘zaro quyidagi
muno sabatda bo‘ladi:
.
(1.18)
Harakatni tishli g‘ildiraklar orqali uzatish. Har xil diametri ikkita
tishli g‘ildirakning tishlarini bir-biriga kiygizish orqali aylanma harakatni
uzatish usuli tishli uzatish deb ataladi (1.8-rasm). Birinchi g‘ildirakdagi
tishlar soni N
1
bo‘lib, sekundiga ν
1
marta aylansin, u bilan tishlashgan
ikkinchi g‘ildirak esa N
2
ta tishga ega bo‘lib, sekundiga ν
2
marta aylansin.
Tishlashish nuqtasida vaqt birligi ichida birinchi g‘ildirakning N
1
· ν
1
tishi
o‘tganda, ikkinchisining N
2
· ν
2
tishi o‘tadi. Ikkala g‘ildirakning vaqt birligi
ichida tishlashish nuqtasidan o‘tgan tishlar soni teng bo‘ladi, ya’ni:
N
1
· ν
1
= N
2
· ν
2
. (1.19)
Bundan, bir-biriga tishlashgan g‘ildiraklardan har birining aylanish
chastotasi uning tishlari soniga teskari proporsional bo‘ladi:
.
(1.20)
1.9-rasmda yetaklovchi va yetaklanuvchi vallar bir tomonga va qarama-
qarshi tomonga aylantiradigan holda tasmalar ulangan holatlari keltirilgan.
1.9-rasm.
16
1. Aylanma harakatni friksion uzatishning qanday afzalliklari va
kamchiliklari bor?
2. Aylanma harakatni tasmali uzatishda ishlatiladigan mexa
nizm
larga
misollar keltiring?
3. Aylanma harakatni tishli uzatish qanday amalga oshiriladi?
|
| |