|
Mexanikaviy tebranishlar va to’lqinlar
|
| bet | 1/4 | | Sana | 03.05.2023 | | Hajmi | 0.95 Mb. | | #56124 |
Bog'liq Mexanikaviy tebranishlar va to’lqinlar boqiyeva mohlaroy Mexanikaviy tebranishlar va to’lqinlar Reja: - Tebranma harakat haqida tushuncha.
- Garmonik tebranma harakat kinematikasi va dinamikasi.
- Garmonik tebranma harakat energiyasi.
- Tebranishlarning skalyar va vektor qo’shilishi.
- Matematik, fizik, prujinali mayatniklar va tebranish
konturi.
U yoki bu darajada takrorlanuvchanligi bilan ajralib turadigan jarayonlarga tebranishlar deyiladi. Takrorlanayotgan jarayonning fizik tabiatiga qarab tebranishlar mexanik, elektromexanik, elektromagnit va boshqalarga ajraladi. Biz mexanik tebranishlarni ko’ramiz.
Tebranishlar erkin (yoki xususiy) tebranishlar, majburiy tebranishlar, avtotebranishlar va parametrik
tebranishlarga bo’linadi.
Muvozanat holatidan chiqarilganidan so’ng, o’zicha tebranadigan sistemadagi tebranishlarga erkin yoki xususiy tebranishlar deyiladi. Masalan, matematik mayatnikning
tebranishi erkin tebranishlarga misol bo’ladi. Tebranishlar sinus yoki kosinus qonuni bo’yicha sodir bo’lsa, bunday tebranishlarga garmonik tebranishlar deyiladi. Garmonik tebranishlar tenglamasi shunday yoziladi:
(1)
Tebranish amplitudasi A deb tebranayotgan nuqtaning muvozanatdan chetga maksimal siljish kattaligiga aytiladi. Tebranish fazasining fizik ma’nosi shundan iboratki, u vaqtning istalgan paytidagi siljishni, ya’ni tebranayotgan sistemaning holatini belgilaydi. Fazaning 2 rad o’zgarishiga bir davr T ga teng vaqt oraligi mos keladi. Vaqt birligidagi tebranishlar soni n ga chastota deyiladi. U T davr bilan shunday bog’langan:
(2)
Tebranish chastotasining birligi 1 Gers. I Gers chastota bir sekunddagi nuqtaning tebranishlariga teng. Garmonik tebranma harakat qilayotgan jismning V tezligi (1) ifodadan vaqt bo’yicha olingan hosilaga teng.
|
| |
