118
8.6. – rasm. Suvni satxi pastki bef bo‘yicha stabillovchi rostlagichning tartibiy
sxemasi.
Sxemadan ko‘rinadiki, yopiq zanjirli rostlash tizimi tarkibiga kanalning o‘lchash
va rostlash elementlari 8-sath datchigi va 7-zatvor orasidagi masofaga ega bo‘lgan
qismi kiradi. Bu masofa bir necha un yoki yuzlab metr masofani o‘z
ichiga olishi
mumkin. Shuning uchun bu holda 8-datchik oraligi bilan o‘lchangan masofa bilan 7-
zatvor oralig‘idagi boshlang‘ich masofa oralig‘ida kechikish vaqti paydo bo‘ladi.
Shuning uchun rostlash sxemasiga proporsional-impulsli rostlovchi organ – 4 kiritilishi
maqsadga muvofiqdir. Bu rostlagich rostlash vaqtida kechikish vaqtini yo‘qotishga
xizmat qiladi. Bunday oraliqda rostlash jarayoni to‘xtatiladi va zatvorning elektr
yuritmasi o‘chiriladi. Bunday rostlagich proporsional
- integral rostlagich deb
yuritiladi, chunki bu xolda berilgan impulslar vaqti kelishmaslik vaqtiga proporsional
ravishda o‘zgaradi.
Shunday qilib, bunday suv tarqatishni avtomatik boshqaruv tizimlarida
boshqaruv ob’ekti sof kechikish vaqtiga ega bo‘lgani
uchun impulsli ARSlarini
qo‘llash maqsadga muvofiqdir.
119
8.7-rasm. Kanaldagi sug‘orish tizimi rostlanuvchi parametrining o‘zgarish
tavsifnomasi
Sug‘orish kanali boshqaruv ob’ekti sifatida sof kechikishdan tashqari inersion
kechikishga ega. Shuning uchun u kechikish vaqtiga ega bo‘lgan davriy inersion
bo‘g‘in ko‘rinishida berilishi mumkin (T - vaqt doimisi). Bu holda vaqti tavsifnomalari
kanalni sathini rostlash tizimi uchun 8.7 - rasmda keltirilgan ko‘rinishda
berilishi
mumkin. Agar n-kirish kattaligi noldan birgacha sakrashsimon ravishda o‘zgarsa 2-
chiqish signali ham toza kechikish vaqti bilan sakrashsimon tarzda o‘zgaradi ( t - vaqti
bilan) (8.7-rasm, a, b). Umumiy rostlash vaqti t u kirish signalining o‘rnatilgan
vaqtigacha bo‘lgan kattalikni o‘z ichiga oladi (v) t = (3….5) T, bu erda ikkinchi
qo‘shiluvchi inersion kechikish vaqti hisoblanadi.
