140
qismi mavjud: ma’lumotlar ombori va mantiqiy mashina. Ekspert tizimlari
konsepsiyasi Stenford universiteti professori Eduard Feygenbaum nomi bilan
bog’liq bo’lib, u 1977 yilda murakkab mantiqiy masalalarni yechishda kompyuter
dasturlarining samaradorligi formallashtirish va dasturlash texnikasidan ko’ra
muammoli sohaga doir bilimlar bazasiga bog’liq ekanligini asoslab berdi.
Elektron ensiklopediya – kuchli qidiruv tizimiga ega bo’lgan ma’lum
yo’nalishdagi illyustrasiyali maqolalar, elektron xaritalar, fotosuratlar,
giperhavola(gipermurojaat)lar, audio va videoizohlar, xronologik ro’yxat,
foydalanilgan va tavsiya etiladigan adabiyotlar ro’yxati
va hokazolardan iborat
bo’lgan katta hajmdagi elektron dastur.
Elektron lug’atlar - leksikografiya sohasiga kompyuter texnologiyalarining
tatbiq etilishi natijasida yaratilgan lug’atlar, ular odatdagi lug’atlar asosida
tuzilgan, multimedia vositalari bilan boyitilgan dastur. Eng mashhur elektron
lug’atlar
sirasiga CONTEXT, ABBY LINGVO, МULTITRAN,
POLYGLOSSUM, MULTILEKS kabilar kiradi.
Elektron lug’atlarning tayyorlanishi quyidagicha: a) lug’atning so’zligi
shakllantiriladi; b) misollar korpusi (elektron kartotekalari) tuziladi; c) lug’at
maqolalari yoziladi; d) lug’at maqolalarini ma’lumotlar bazasiga ko’chiriladi; e)
bevosita ma’lumotlar bazasida lug’at
matni tahrir etiladi, korrektirovka qilinadi; f)
lingvistik ta’minot dasturiy ta’minot bilan uyg’unlashtiriladi; g) elektron lug’at.
Elektron lug’atlar an’anaviy kitobiy lug’atlarga qaraganda bir muncha
afzalliklarga ega. Elektron lug’atlarning hajm jihatidan ixchamligi, kompaktligi,
boshqa manbalarga (internet tarmog’i orqali, gipermurojaatlar yordamida)
ulanish
imkoniyati, mavjud matnlar korpuslari yordamida illustrativ misollar tuza olish
imkoniyati, multimediali misollar bilan boyitilganligi, so’zlarning sinonimik
variantlari,
omonimlik xususiyatlari, grammatik ma’lumotlar bilan
ta’minlanganligi va ularni tezlik bilan foydalanuvchiga havola etilishi kabi jihatlari
elektron lug’atlarning optimalligini ta’minlaydi.