|
Aksioma: so’zda nechta unli bo’lsa, shuncha bo’g’in bo’ladi. TeoremaBog'liq Formal grammatika nazariyasi G’arb va Sharq munosabatlarida Markaziy Osiyo mintaqasining o’rni., Xalqaro munosabatlarda geosiyosiy omillar va nazariyalar, Yevroosiyoning dunyo miqyosidagi o’rni, Atom va uning planetar modeli, 13-Delphida massivlar bilan ishlash algoritmlarga doir misollar, 6ab9bf0ac2cded7d354dc5779178fbaf Bank risklari, Bo`lim boshlig`il, ZAMONAVIY IQTISODIY O\'SISH MODELLARI , 5 Hududlar kesimida qishloq xo‘jaligi mahsulotlarini ishlab chiqarishning o‘sish sur’atlari-Темпы роста производства продукции, Mavzu Temperaturani o’lchash Reja, 10- mavzu. Korrupsiyaga qarshi kurash mexanizmlari, 1-Mavzu Korrupsiya tushunchasi va korrupsiyaga qarshi kurashish, Mavzu Raqamli texnika negiz elementlarini tadqiq etish Ishdan fayllar, Laboratoriya ishi №1 2 Mavzu Ikkilik sonlarni kompyuterda ifodalaAksioma: so’zda nechta unli bo’lsa, shuncha bo’g’in bo’ladi. Teorema: Agar ixtiyoriy
X gap inversiyaga uchramasa, NSP-Normal Sentence Pattern (normal gap qurilishi) ga
mos kelsa, u holda ega doim kesimdan oldin keladi.
Aksomatik nazariya quyidagi holatlar aniqlanganda haqiqiy hisoblanadi:
24
1. Nazariya ifodalarini tavsiflash uchun zaruriy bo’lgan nazariya simvollari-
harflar, belgilar yoki raqamlar.
2. Nazariya formulalari, ya'ni nazariyada fikrlangan barcha ifodalarning tavsifi.
3. Nazariya aksiomalari (boshlang’ich va mutlaqo to’g’ri deb hisoblangan
formulalar).
4. Nazariya xulosalarini chiqarish qoidalari, ya'ni mutloqo to’g’ri formulalardan
boshqa mutlaqo to’g’ri formulalarni keltirib chiqarish imkonini beruvchi barcha
qoidalarni hisoblab chiqish.
5. Nazariyaning teoremalari-nazariyaning mutlaqo to’g’ri umum tomonidan
qabul qilingan formulalari.
Til gramatikasining matematik modeli matematik mantiqning aksiomatik
nazariyasiga asoslanadi. Aksiomtik nazariya predmeti tabiiy tillardagi gaplardir (ya'ni
ixtiyoriy so’zlarning ketma-ketligi). Teorema sifatida tabiiy tillarda to’g’ri hisoblangan
gap konstruksiyalari ko’rib chiqiladi. Dastlab tabiiy til aksiomatik nazariyasining
bosqichlarini keltiramiz:
1. Aksiomatik nazariyaning simvollari: til harflari (alifbo), tinish belgilari va
mantiqiy operatsiyalarning belgilari.
2. Aksiomatik nazariyaning formulalari: tildagi so’zlar, ular maxsus
kengaytirilgan lug’atda keltiriladi.
3. Til grammatikasi aksiomalari: gaplarning dastlabki to’g’ri konstruksiyalari.
Masalan, ingliz tili uchun ega+kes+to’ld+hol (kengaytirilgan tasdiq (darak) gap
kostruksiyasi): Mother bought milk yesterday. O’zbek tili uchun ega+told+hol+kes
(kengaytirilgan tasdiq (darak) gap kostruksiyasi): Nafisa ma’ruzani diqqat bilan tingladi.
4. Keltirib chiqarish qoidalari (berilgan konstruksiyalardan yangi gap
konstruksiyalarini hosil qilish qoidalari):
G - ingliz tilidagi muayyan bir gap
K Ch q - keltirib chiqarish qoidalari.
1. G (e,k,t,h)+│G
1
(e,k),
ya'ni G gapidan yangi (kengaytirilmagan gap) hosil
bo’ladi (unda gapning ikkinchi darajali bo’laklari tushurib qoldirilgan).
G: The car stopped at the gate – Mashina darvoza yonida to’xtadi.
G
1
: The car stopped – Mashina to’xtadi.
24
|
| |
