• ("sentence tree"
  • Microsoft Word kompyuter lingvistikasi doc




    Download 1.93 Mb.
    Pdf ko'rish
    bet35/117
    Sana22.02.2023
    Hajmi1.93 Mb.
    #43214
    1   ...   31   32   33   34   35   36   37   38   ...   117
    Bog'liq
    Formal grammatika nazariyasi
    G’arb va Sharq munosabatlarida Markaziy Osiyo mintaqasining o’rni., Xalqaro munosabatlarda geosiyosiy omillar va nazariyalar, Yevroosiyoning dunyo miqyosidagi o’rni, Atom va uning planetar modeli, 13-Delphida massivlar bilan ishlash algoritmlarga doir misollar, 6ab9bf0ac2cded7d354dc5779178fbaf Bank risklari, Bo`lim boshlig`il, ZAMONAVIY IQTISODIY O\'SISH MODELLARI , 5 Hududlar kesimida qishloq xo‘jaligi mahsulotlarini ishlab chiqarishning o‘sish sur’atlari-Темпы роста производства продукции, Mavzu Temperaturani o’lchash Reja, 10- mavzu. Korrupsiyaga qarshi kurash mexanizmlari, 1-Mavzu Korrupsiya tushunchasi va korrupsiyaga qarshi kurashish, Mavzu Raqamli texnika negiz elementlarini tadqiq etish Ishdan fayllar, Laboratoriya ishi №1 2 Mavzu Ikkilik sonlarni kompyuterda ifodala
    VP = Verb + NP 

    NP – ega guruhining simvoli, u inglizcha “Noun 
    Phrase” birikmasidan olingan
    NP = Det + N 

    Verb – kesim gap bo’lagining simvoli, u inglizcha 
    “Verb” so’zidan olingan 
    V = Aux + V 

    Det artiklning simvoli, u inglizcha “Determiner” 
    (“aniqlagich”) so’zidan olingan 
    Det = the, a, … 

    N – ot so’z turkumining simvoli, u inglizcha “Noun” 
    so’zidan olingan 
    N = book, computer …

    Aux – yordamchi (ko’makchi) fe’llarning simvoli, u 
    inglizcha “Auxiliary” so’zidan olingan 
    Aux = will, can … 

    V – fe’l so’z turkumining simvoli, u inglizcha “Verb” 
    so’zidan olingan
    V = see, know … 
     
    Jadvaldagi 5-8 qatorlarda ko’rsatilgan simvollar (Det, N, Aux, V) terminal 
    simvollar deyiladi, chunki ular lug’atdagi aniq so’zlardir. 1-4 qatordagi simvollar esa 
    noterminal simvollar deb ataladi.
    Gap hosil qilish jarayoni noterminal simvollarni o’ng qismga davomiy o’rin 
    almashtirish asosida yuz beradi. Bunda boshlang’ich simvol S o’ziga mos keuvchi 
    simvollar birikuvi NP hamda VP ga almashtiriladi. So’ng NP va VP simvollari ham o’z 
    navbatida Det + N hamda Verb + NP ga almashtiriladi. Bu jarayon barcha simvollar 
    noterminal bo’lguncha davom etaveradi. Masalan, ingliz tilidagi quyidagi jumlani 
    bevosita ishtirokchilar modeli asosida tahlil etaylik. Birinchi bosqichda jumla NP va 
    43
    Шаумян С.К. Теоретические основы трансформационной грамматики // Новое в лингвистике. Выпуск II. 
    – C. 408. 


    42 
    VPga ajratiladi: The old man | saw a black dog there - Keksa odam u yerda qora itni 
    ko’rdi. Keyingi bosqichda yuqoridagi ajralish o’z navbatida yana ikki qismga ajratiladi: 
    The || old man | saw a black dog || there. So’nggi bosqichda jumla bevosita ishtirokchilar 
    modeli asosida “daraxt” ("sentence tree") ko’rinishida tasvirlanishi mumkin:
    44
    Context-free grammar – matndan xoli bo’lgan grammatika, chunki undagi 
    qoidalar universal hisoblanib, ma’lum matnga tayanib tahlil etilshga asoslanmaydi
    balki u avvaldan empirik tarzda belgilab olinadi. Hozirda ushbu grammatika sun’iy 
    programmalash tillariga (Pascal, C++, Delphi, HTML) faol tatbiq etilgan, shuningdek, 
    tabiiy tillarni formallashtirish jarayonida ham grammatikani bayon qilishning eng 
    optimal usuli hisoblanadi. Masalan: 
    < SENTENCE> : : = < SUBJECT> < VERBPHRASE > 
    :: = John I Mary 
    < VERB PHRASE > :: = < VERB> < OBJECT> 
    :: = eats I drinks 
    :: = wine I cheese 
    We could represent the derivation of the sentence “Mary eats cheese” as follows: 
    44

    Download 1.93 Mb.
    1   ...   31   32   33   34   35   36   37   38   ...   117




    Download 1.93 Mb.
    Pdf ko'rish

    Bosh sahifa
    Aloqalar

        Bosh sahifa



    Microsoft Word kompyuter lingvistikasi doc

    Download 1.93 Mb.
    Pdf ko'rish