5
Kompyuter lingvistikasi fanining mazmun-mohiyati
Reja
1. Kompyuter lingvistikasi fanining yuzaga kelish asoslari
2. Kompyuter lingvistikasi va matematik lingvistika
3. Kompyuter lingvistikasi
fanining tekshirish obyekti, maqsad va vazifalari
4. Kompyuter lingvistikasi va klassik tilshunoslik
Til sistema sifatida aynan matematikaning o’zidir.
Matematika aniq fan bo’lib, formulalar munosabati
orqali reallashadi.Til ham matematika singari aniqlikni
talab qiladi va unda ikki yoki undan ortiq elementlarning
o’zaro munosabati bir butunlikni tashkil etadi.
Berezin
Tayanch so’z va iboralar:
til algebrasi, matematik lingvistika, kompyuter
lingvistikasi, mashina tarjimasi, metatil, sun’iy til, deskriptiv, kvantitativ,
muloqotning optimal modeli, analiz, sintez, NLP, injener lingvistikasi, generatsiya,
tilshunoslik va adabiyotshunoslik sohalarida kompyuterdan unumli foydalanish,
tillarga o’qitish, bilimlarini baholash, matnlarni tahrir qilish, tabiiy tillarning
matematik modeli, o’zbek tilining kompyuter uslubi, matnlar korpusi, elektron
lug’at, tezaurus.
Ma’lumki, tilshunoslik fani XIX (1816 yilda) asrda mustaqil fan sifatida
shakllandi. Shundan boshlab u turli aspektlarda, yo’nalishlarda
rivojlanib
kelmoqda. Keyingi yillarda barcha fanlardagi kabi tilshunoslikda ham ikki fanning
„chorrahasida“ (kesishuvida) yuzaga kelgan fanlar jadal rivojlanmoqda. Jumladan,
ana shunday fanlar sirasiga sotsiolingvistika (sotsiologiya va tilshunoslik),
psixolingvistika (psixologiya va tilshunoslik), etnolingvistika (etnografiya va
lingvistika), neyrolingvistika (nevrologiya va tilshunoslik), matematik lingvistika
va kompyuter lingvistikasi fanlarini kiritish mumkin.
Bunday holni boshqa fanlar
doirasida ham kuzatish mumkin: bioximiya, astrofizika, matematik fizika,
matematik logika kabi. Buni fanlar tizimida bir necha fanlarning o’zaro
hamkorligi, integratsiyasi deb baholash lozim bo’ladi.
XX asrning 50-yillaridan
boshlab tilshunoslikda "mashina tarjimasi",
