83
Elektron lug’atlarning ishlash prinsiplarini
umumlashtirib quyidagicha
izohlash mumkin:
76
Tilning har bir so’ziga mutanosib keluvchi kod ishlab chiqiladi
va qo’llanadi, kodni qayta ishlash jarayonida zaruriy bo’lgan ma’lumotlar,
tarjimalar, sinonim, antonim va sharhlarga ega bo’lish mumkin.
So’zlarni kodlashtirish quyidagicha amalga oshiriladi. Ma’lumotlar
tekst
fayllarga joylashtiriladi, uning har bir elementi 3 qismdan iborat bo’ladi: 1)
so’zning
tartib raqami; 2) so’z; 3) kod.
“So’zning tartib raqami” (ya’ni uning adresi). So’zlarning tarjimasi,
sinonimlari va antonimlarini ko’rsatish ularning birinchi
harflarni kodirovkadagi
tartib raqamlari bilan birgalikda keltirish bilan amalga oshiriladi.
“So’z”-mutanosib alfavit harflari bilan yozilgan oddiy so’z.
“Kod”-raqami va harflar ketma-ketligi bo’lib, unda so’z barcha zaruriy
morfologik,
sintaktik, leksik xususiyatlari hamda ushbu so’zning qaysi so’zga
tegishliligi haqidagi ma’lumotlar jamlangan bo’ladi: Grammatik ma’lumot,
adreslar, tarjima, sinonim, antonim, mutanosib sharhlar.
Kodlarni yaratish CREATE va CREATE 1 dasturlari orqali amalga
oshiriladi. Ular quyidagi tartibda ishlaydi:
So’z kiritiladi.
1. Grammatik ma’lumotlar yaratiladi-kompyuter so’z
haqida morfologik
va sintaktik ma’lumotlarni so’raydi va ular darhol aniq nisbat asosida shifrlanadi.
2. Tayyor shifr “Grammatik ma’lumotlar” bo’limiga yozib qo’yiladi.
3. Tarjimalar sinonimlar, antonimlar adreslari yaratiladi:
a) tarjimasi bo’lishi mumkin bo’lgan so’z so’raladi;
b) kiritilgan so’z kodning mutanosib bo’limiga yozib qo’yiladi;
v) kodlashning oxirida tarjimalar (sinonimlar, antonimlar)
kodi topiladi va
kiritilgan so’zlar o’rniga ularning birinchi harflari va tartib raqamlari yoziladi
(masalan, “katta” so’zi o’rniga-K0083), agar tarjimalar (sinonim, antonimlar) kodi
topilmasa, u holda shu so’zga nisbatan kodlash operatsiyasi
amalga oshiriladi va
bu bilan bosqich tamomlanadi.
5. Mazkur so’zga sharh kiritiladi:
a) matn kiritiladi;
b) maxsus dastur asosida so’z va unng sharhi
orasidagi moslik belgilanadi,
so’ngra kiritilgan matn xotiraga yoziladi, ular orasidagi moslik esa so’z kodida o’z
ifodasini topadi.
Dastur ishlay boshlashi bilan ekranda u va uni
ishlab chiquvchilari haqida
ma’lumotlar paydo bo’ladi. Ular bilan tanishilgandan so’ng klavish bosiladi va
dastur quyidagi bosqichlarda o’z ishini davom ettiradi:
76
