88
mustahkamlash” formulasiga asoslaniladi. O’qitish usullari “stimul” (turtki)
vazifasini bajaradi, o’rganuvchi bundan ta’sirlanadi va bilimni mustahkamlaydi.
2) kognitiv-intellektual yondashuv – CALL (CALL Software) uchun
universal dasturiy ta’minotlar yaratish, o’qitish tizimini lug’at bazasi,
grammatika
bo’yicha qo’llanmalar, tizimni
avtomatik korrektorlar,
speller bilan ta’minlash,
audio va
vizual effektlar bilan boyitish kabi amaliy ishlar majmuidir.
Til o’rgatishda quyidagi kompyuter dasturlarini qo’llash mumkin:
79
1.
Taqdimot texnologiyasi, ya’ni mashg’ulotni ko’rgazma sifatida
o’tkazish, darsda kompyuterdan foydalanishning eng oson usulidir. Buning uchun
o’qituvchiga birgina kompyuter va multimedia proektori kerak bo’ladi. MS Power
Point dasturi yordamida o’tilajak dars uchun kompyuterda o’qituvchining o’zi
slaydlar yaratadi va ko’rgazmalar paketini tayyorlaydi. Elektron nusxa – bu o’zbek
tili fani bo’yicha mavjud bo’lgan muayyan darslikning
kompyuterdagi elektron
versiyasi (nusxasi) bo’lib, unda multimedia vositalaridan faqat ovoz va matn
qatnashadi.
2.
Elektron multimedia darsligi – aynan kompyuter vositasida o’quv
kursini yoki uning bitta katta bo’limini o’qituvchi yordamida yoki mustaqil
o’zlashtirishni ta’minlovchi dasturiy-metodik kompleks.
3.
Elektron ensiklopediya – kuchli qidiruv tizimiga ega bo’lgan ma’lum
yo’nalishdagi illyustrasiyali maqolalar, elektron xaritalar, fotosuratlar,
giperhavola(gipermurojaat)lar, audio va videoizohlar, xronologik ro’yxat,
foydalanilgan va tavsiya etiladigan adabiyotlar ro’yxati
va hokazolardan iborat
bo’lgan katta hajmdagi elektron dastur.
4.
Elektron lug’at – odatdagi lug’atlar asosida tuzilgan, multimedia
vositalari bilan boyitilgan dastur. Elektron lug’at turli yo’nalishda tuzilishi
mumkin, undan talabaning so’z boyligini
oshirish, tarjima qilishda foydalaniladi.
5.
O’rgatuvchi audiodasturlar, elektron lingafon kurslari umuman
ikkinchi tilni o’rganuvchilar uchun nihoyatda samarali ta’lim texnologiyalaridir.
To’g’ri talaffuzni o’rgatuvchi kompyuter dasturlarida
animatsiya yordamida
tovushning artikulyatsiya o’rni, usuli ko’rsatiladi, etalon nutq eshittiriladi,
talabaning o’z talaffuzi yozib kiritiladi, so’ngra u adabiy til me’yori bilan
taqqoslanadi.
Bundan tashqari, audiodasturlar qatoriga “Karaoke” tizimini kiritish
mumkin. Undan hordiq chiqarishda yoki biron tadbirni o’tkazishda foydalanish
juda qulaydir.
6.
Universal test dasturi muayyan fanning biror yirik bo’limi bo’yicha test
topshiriqlari va reyting tizimidan iborat bo’lgan kompyuter dasturidir.
Uning
qulayligi shundaki, birgina dasturiy ta’minot asosida turli xil test sinovlarini
79