• "bilimlar injenerligi” (“Knowledge Engineering”)
  • Semantik tarmoq
  • Member Of, Instance Of deb ham yuritiladi. 2. Tur va jins o’rtasidagi munosabat AKO
  • Microsoft Word kompyuter lingvistikasi doc




    Download 1.93 Mb.
    Pdf ko'rish
    bet92/117
    Sana22.02.2023
    Hajmi1.93 Mb.
    #43214
    1   ...   88   89   90   91   92   93   94   95   ...   117
    Bog'liq
    Formal grammatika nazariyasi
    G’arb va Sharq munosabatlarida Markaziy Osiyo mintaqasining o’rni., Xalqaro munosabatlarda geosiyosiy omillar va nazariyalar, Yevroosiyoning dunyo miqyosidagi o’rni, Atom va uning planetar modeli, 13-Delphida massivlar bilan ishlash algoritmlarga doir misollar, 6ab9bf0ac2cded7d354dc5779178fbaf Bank risklari, Bo`lim boshlig`il, ZAMONAVIY IQTISODIY O\'SISH MODELLARI , 5 Hududlar kesimida qishloq xo‘jaligi mahsulotlarini ishlab chiqarishning o‘sish sur’atlari-Темпы роста производства продукции, Mavzu Temperaturani o’lchash Reja, 10- mavzu. Korrupsiyaga qarshi kurash mexanizmlari, 1-Mavzu Korrupsiya tushunchasi va korrupsiyaga qarshi kurashish, Mavzu Raqamli texnika negiz elementlarini tadqiq etish Ishdan fayllar, Laboratoriya ishi №1 2 Mavzu Ikkilik sonlarni kompyuterda ifodala
    Белоногов Г.Г. Компьютерная лингвистика и перспективные информационные технологии. М.: 
    Русский мир, 2004. – С. 226. 


    126 
    boyitib borish birlamchi vazifa bo’lib qolmoqda. Chunki vaqt o’tgan sari mavjud 
    bilimlar eskirib, talabga javob bermay qolishi mumkin, shunda ularni yangi va 
    qo’shimcha ma’lumotlar bilan to’ldirish joiz bo’ldi. Bilimlarning mavjud holatlar 
    bilan muvofiqligi hamda bilimlar bazasining boyitilishi ekspert tizimlarining 
    tushuntiruvchi programmalari asosida amalga oshiriladi. Hatto keyingi paytlarda 
    bilimlar bazasi bilan shug’ullanuvchi maxsus yo’nalish ham shakllandi. Bu 
    yo’nalish "bilimlar injenerligi” (“Knowledge Engineering”) deb ataladi.
    Bilimlar injenerligi kognitiv lingvistika, kompyuter semantikasi va 
    kompyuter lingvistikasining yutuqlariga tayanadi. Bunda informatsya va bilimlar 
    strukturasiga oid bo’lgan semantik tarmoq, freym, senariy, Word-net kabi 
    tushunchalar va ularning tatbiqi muhim hisoblanadi. Semantik tarmoq borliqni 
    so’zlar va ularning semantik munosabatlari yordamida modellashtirishga 
    yo’naltirilgan tizim hisoblanadi. Semantik tarmoq aniq belgilangan uzellar 
    (obyektlar kesishadigan joy) va dugalar (semantik munosabatlarning biri 
    ikkinchisiga ta’sir ko’rsatadigan nuqta) munosabatdorligi asosida 
    modellashtiriladi. Semantik tarmoq g’oyasi kompyuter texnologiyalaridagi lokal va 
    global tarmoq nazariyasi ta’sirida kelib chiqqan. Uzellar muayyan obyektlarga
    muayyan sohaga oid tushunchalarga, dugalar obyektlar o’rtasidagi semantik 


    127 
    munosabatlarga aloqador tushunchalardir. Semantik tarmoq ikki qismdan tashkil 
    topadi: 1) mavhum tarmoq; 2) aniq tarmoq. Mavhum tarmoq umumiy tushunchalar 
    orqali ifodalanadigan (zamon, makon, miqdor, sifat kabi) bilimlar fondini o’z 
    ichiga oladi; 2) aniq tarmoq mavhum tarmoq tarkibiga kiruvchi tushunchalarning 
    real obyektlarini va konkret bilimlar fondini o’z ichiga oladi. 
    Semantik tarmoq tizimi quyidagi munosabatlarni o’rnatish orqali yaratiladi: 
    1. To’plam va obyekt o’rtasidagi munosabat (muayyan obyekt aniq 
    to’plamga mansub bo’ladi) tasnif munosabati deyiladi. Masalan, “Sharik it 
    hisoblanadi” holati kabi. Ba’zan ushbu munosabat Member Of, Instance Of deb 
    ham yuritiladi.
    2. Tur va jins o’rtasidagi munosabat AKO — «A Kind Of», «Subset Of» 
    («turlaridan biri») deb ataladi. Masalan:"It hayvon hisoblanadi" holati kabi. Sistem 
    leksikologiyada tur uchun giponim (it), jins uchun giperonim (hayvon), tur-jins 
    munosabati uchun giponimiya terminlari qabul qilingan.
    3. Butun va qism o’rtasidagi munosabat sistem leksikologiyada 

    Download 1.93 Mb.
    1   ...   88   89   90   91   92   93   94   95   ...   117




    Download 1.93 Mb.
    Pdf ko'rish

    Bosh sahifa
    Aloqalar

        Bosh sahifa



    Microsoft Word kompyuter lingvistikasi doc

    Download 1.93 Mb.
    Pdf ko'rish