• MODDIY NUQTANING AYLANA BOYLAB TEKIS HARAKATI
  • Aylanish davri va chastotasi.
  • Microsoft Word referat aylana bo'ylab xarakat doc




    Download 298.03 Kb.
    Pdf ko'rish
    bet1/3
    Sana16.03.2022
    Hajmi298.03 Kb.
    #18717
      1   2   3
    Bog'liq
    541bfca32c572
    19-ma’ruza. O’tqazishlarni vazifasiga ko’ra hisoblash va standar-fayllar.org, 7- sinf yangi darslik nazorat ishi (2)


    O’zbekiston Respublikasi Sog’liqni saqlash vazirligi
     
    Samarqand Davlat tibbiyot instituti
     
    BIOFIZIKA KAFEDRASI 
     
     
     
     
     
     
    MAVZU
    :
    Kuch. Aylanma harakat mexanikasi 
    qonunlari
    .
     
     
    Bajardi: Каримов Абдухалим 
    Tekshirdi: Усаров А 
     
     
     


    AYLANA BO'YLAB TEKIS HARAKAT 
    Siz shu vaqtgacha to'g'ri chiziqli harakatni o'rgandingiz: ularning 
    trayektoriyasi — to'g'ri chiziqdan iborat ekanligiga ishonch hosil qildingiz. 
    Biroq harakatlanish juda ko'p egri chiziqlar bo'ylab sodir bo'ladi. Siznmg 
    ruchkangizning uchi xat yozishda egri chiziqlar 
    bo'ylab harakatlanadi; gorizontga nisbatan burchak 
    ostida otilgan jism ham egri chiziqli trayektoriya 
    bo'ylab harakatlanadi; egri chiziq bo'ylab bir yo'ldan 
    boshqa yo'lga o'tayotgan avtomobil, barcha kosmik 
    jismlar va hokazolar harakatlanadi. 
    Egri chiziqli harakatlar-ning hamma turlarini 
    o'rga-nish mumkin etnas, mum-kin bo'lganda ham zarurat yo'q: deyarli 
    istalgan egri chiziqli harakatni aylana yoylari bo'yicha sodir bo'-layotgan 
    harakatlar ketma-ketligi kabi tasawur qilish mumkin (33-rasm). 
    Shuning uchun biz oldin moddiy nuqtaning aylana bo'ylab harakatini 
    o'rganamiz. Olingan qonuniyatni esa (agar mumkin bo'lsa) egri chiziqli 
    harakatlarning boshqa turlariga qo'Ilanamiz. 
    MODDIY NUQTANING AYLANA BO'YLAB TEKIS 
    HARAKATI 
    Jismning aylana bo'ylab tekis harakatiga quyidagilar misol bo'la oladi: 
    a) Yer atrofida doiraviy oibita bo'ylab uchayotgan sun'iy yo'ldoshning 
    harakati; 
    b) aylanayotgan jismning biror nuqtasining harakati. 
    1. Burchakli ko'chish. Faraz qilaylik, moddiy nuqta aylana bo'ylab 
    tekis harakatlanib, A paytda A vaziyatda, 6 paytda esa В vaziyatda bo'lsin. 
    Aylana markazidan moddiy nuqtaga o'tkazilgan radius, bu vaqtda 
    ϕ
    burchakni chizadi, bu burchakli ko'chish deb ataladi. 
    Xalqaro birliklar sistemasida burchakli ko'chish radianlarda 
    ifodalanadi. 
    Radian — aylananing ikki radiusi orasidagi markaziy burchagi bo'lib, 
    ular orasidagi yoy uzunligi — radius uzunhgiga teng. Uning qisqacha 
    belgilanishi - 1 rad. 
    Yoldosh 
    2. Aylanish davri va chastotasi. 
    Nuqtaning aylana bo'ylab tekis harakatlanishini xarakterlash uchun 


    ikkita maxsus kattalik ki-ritilgan: chastota va aylanish 
    davri. Moddiy nuqtaning aylanish markazi atrofida bit- 
    sekund ichidagi aylanishlan soni aylanish chastotasi 
    deyiladi. Aylanishlar chastotasini grekcha v (nyu) harfi 
    bilan belgilash qabul qilingan: 
    bunda N— t vaqtda bo'lib o'tgan aylanishlar soni. 
    Xalqaro birliklar sistemasida chastota birligi qilib sekundiga bir marta 
    aylanish qabul qilingan. U qisqacha Is ko'rinishda belgilanadi. 
    Nuqtaning aylana bo 'ylab bir marta aylanib chiqishiga ketgan vaqt 
    aylanish davri deb ataladi. Davr Tharfi bilan belgilanadi: 
    Xalqaro birliklar sistemasida davr birligi qilib sekund -Is qabul 
    qilingan. 
    Davr va chistota - o'zaro teskari bo'lgan kattaliklar ekanligini sezish 
    qiyin emas: 
    Burchakli tezlik. Jismning aylana bo'ylab harakati burchakli tezlik 
    bilan xarakterlanadi. Burchakli tezlik burchakli ko'chishni shu ko'chish 
    sodir bo'lgan vaqt oralig'iga nisbatiga teng. 
    Burchakli tezlikni 
    ω
    (omega) harfi bilan belgilash qabul qilingan: 
    Moddiy nuqtaning aylana bo'ylab o'zgarmas burchakli tezlik bilan 
    harakati aylana bo'ylab tekis harakat deb ataladi. Xalqaro birliklar 
    sistemasida burchakli tezlik birligi qilib, shunday aylana bo'ylab tekis 
    harakat qilayotgan jismning tezligi qabul qilinganki, bunda harbir 
    sekundda 1 radian burchakli ko'chish sodir bo'ladi. Burchakli tezlikning bu 
    birligini sekundiga radian deyiladi va 1 rad/s ko'rimshdabelgilanadi, 
    Jismning 
    ϕ
    burchakli ko'chishi T davr ichida 2n ga teng. Shuning uchun 
    burchakli tezlik 
    T
    π
    ω
    2
    =
    va 
    ν
    1
    T


    Download 298.03 Kb.
      1   2   3




    Download 298.03 Kb.
    Pdf ko'rish

    Bosh sahifa
    Aloqalar

        Bosh sahifa



    Microsoft Word referat aylana bo'ylab xarakat doc

    Download 298.03 Kb.
    Pdf ko'rish