57
– mavzu bo‘yicha dastur talablari asosida sonlarni xona qo‘shiluvchilari
yig‘indisi shaklida tasvirlash;
– darslik bo‘yicha ko‘rgazmalar asoisda suhbatlar olib borish:
– o‘quv materialini o‘zlashtirishini mustahkamlashga va kuchaytirishga
oid didaktik o‘yinlar tanlash:
– bilim, malaka va ko‘nikmalarni hosil bo‘lishi bo‘yicha turli metodlar va
mashqlar, mustaqil ishlar tuza olish:
– turli xil ko‘rinishdagi ko‘rgazmali vositalar
asosida yangi materialni va
o‘tilgan materiallarni mustahkamlash va bayon qila olish. Raqamlash me-
todikasi bosqichda o‘qituvchining vazifasi bolalarda sanash malakalarini
shakllantirish va 1-10, 100 ichida, 1000 ichida va ko‘p
xonali sonlarni
sanay olishini, didaktik tamoyillar asosida natural qatorning tuzilishini ochib
berish va bu asosda sonni natural ketma-ketlikning hadi sifatida
ta’riflashdan iborat.
Buning uchun o‘quvchilarning quyidagilarga erishishlarini ta’minlash za-
rur:
1) O‘quvchilarning miqdor va raqamlar tartibi haqidagi tushunchalari
aniqlashadi:
2) Predmetlarni sanashni shakllantirish:
3) 1 dan 10 gacha sonlar ketma-ketligini yaxshi o‘zlashtirib
olishlari
kerak;
4) Narsalarni sanashni va sanash tartibi ko‘rsatilganda har bir narsaning
berilgan guruhdagi tartib raqamini aytib bera olishlari kerak;
5) Sonlarning 1 dan 10 gacha qatoridagi har bir son qanday hosil
bo‘lishini ongli ravishda o‘zlashtirishlari kerak;
6) Raqamlarni o‘qib olishlari va har bir raqamni narsalarning mos soni
bilan mos qo‘ya olishlari kerak;
7) Sonlarni taqqoslashni bilishlari kerak;
8) 2,3,4,5 sonlarning ikkita qo‘shiluvchilardan iborat sonlar tarkibini bar-
cha hollarini mustahkamlab, o‘zlashtirib olishlari kerak;
9) 2+1, 4-1, 1+3, va hokazo ko‘rinishdagi matematik yozuvlarni o‘qiy ol-
ishlari va bunday yozuvlarni aniq rasmlar bilan mos qo‘yishlarini
bilishlari
kerak.
10) Miqdorlar yordamida predmetlarni o‘zaro taqqoslash, «ko‘p»,
«kam», «ortiq», «baland», «past» kabi tushunchalarni taqqoslay olishi;
Doira, kvadrat, uchburchakni bir-biridan farq qila bilishlari va nomini ayta
olishlari kerak.
Raqamlash metodikasi natural sonlar va nol haqidagi ma’lumotlarni
o‘nlik, yuzlik, minglik, ko‘p xonali sonlar konsentrlari bo‘yicha kiritishni naz-
arda tutadi.
Matematika dasturi o‘z ichiga avvalo natural sonlar bilan to‘rt arifmetik
amal bajarishni oladi. Bu matematikaning yadrosini tashkil qiladi. Shu bilan
birga algebra va geometriyaning
asosiy tushunchalari, asosiy miqdorlar
kiritilgan, ular arifmetik amallar bilan zaruriy o‘rinda qo‘shib o‘qitiladi.
PDF created with pdfFactory Pro trial version
www.pdffactory.com
58
N
0
ni nemerlash va ular ustida arifmetik amallar bajarish boshlang‘ich
matematika kursini asosini tashkil qiladi. Unga qo‘shib algebra va ge-
ometriya elementlari o‘qitiladi. Dasturda natural
sonlar va nol haqidagi
ma’lumotlarni asta-sekin o‘nlik, yuzlik, minglik va ko‘p xonali sonlar kon-
sentrlari (takroriy) kiritish nazarda tutiladi. Bu o‘nlik sanoq tizimining
xususiyalari bilan, og‘zaki va yozma raqamlashni takror-takror qo‘llash
orqali beriladi.
1-o‘nlikni raqamlashda 1-10 sonlarini sanash, raqamlarni aytish, ketma-
ketligini, katta-kichikligini o‘zlashtirish nazarda tutiladi. 1-o‘nlik bilan nol soni
ham birga o‘rgatiladi. Uni bo‘sh to‘plamning xarkteristikasi sifatida berilgan.
Raqamlash davomida 11-20, keyin 21-100 ichida sonlarni raqamlash qara-
ladi. 1-,2-, ....o‘nliklarni
hosil qilish, birgalikda o‘nliklarni, ya’ni o‘nli sanoq
tizimining mohiyati tushuntiriladi. Keyingi sinflarda 100 ichida, 1000 ichida
va ko‘p xonali sonlar og‘zaki va
yozma raqamlash, arifmetik amallar bajar-
ish, komponentlarning nomlarini o‘rgatishlar amalga oshiriladi.
