2-rasm, Mobil qurilmalar dunyosi
Mobil texnologiya qurilmalari dasturiy ta’minotsiz bu – ma’nisiz, temirning bir bo’lagi bo’lib qoladi. Dasturiy ta’minot kabel va mikrosxemalarni yagona, samarali ishlaydigan tizimga birlashtiradi. Bu tizimni normal ishlashini operatsion sistema (OS) amalga oshiradi. Operatsion sistema qurilma va foydalanuvchi o’rtasida muloqot qilishga imkoniyat yaratadi. Operatsion sistema yordamida foydala- nuvchi qo’shimcha dasturlarni qurilmaga o’rnatishi, qo’shimcha qurilmalarning ishini nazorat qilish imkoniyatiga ega bo’ladi.
Mobil texnologiya uchun quyidagi dasturiy ta’minotlar mavjud:
- operatsion sistemalar;
- ofis dasturlari (ilovalari);
- antivirus dasturlari;
- grafik redaktorlar;
- o’yinlar (Java tilida) va h.k.
Masalan, ofis ilovalar matn va jadvallar bilan ishlashda, hujjatlarni boshqarishda, ma’lumotlarni tartiblashda va axborotni har jihatdan qulay jo’natishni ta’minlaydi. Antivirus dasturlar qurilmani va ilovalarni zararli viruslardan himoya qiladi va h.k.
Mobil texnologiya uchun eng ko’p tarqalgan ilovalar bu – o’yinlar, pleerlar va navigatorlarni tashkil etadi.
Mobil operatsion tizim (mobile OS) — smartfonlar, planshetlar, PDA yoki boshqa mobil qurilmalar uchun operatsion tizim. Garchi noutbuklarni mobil qurilmalar deb tasniflash mumkin boʻlsa-da, odatda ularda ishlatiladigan operatsion tizimlar mobil hisoblanmaydi, chunki ular dastlab katta statsionar kompyuterlar uchun ishlab chiqilgan boʻlib, ular anʼanaviy ravishda maxsus „mobil“ funksiyalarga ehtiyoj sezmagan va ularga ehtiyoj sezmagan. Ushbu farq ikkala gibrid boʻlgan baʼzi yangi operatsion tizimlarda xiralashgan
Fayl:Poo
P09
Mobil operatsion tizimlar shaxsiy kompyuter operatsion tizimining funksionalligini mobil va qoʻlda ishlaydigan qurilmalar: sensorli ekran, uyali , Bluetooth , Wi-Fi , GPS-navigatsiya, kamera, videokamera, nutqni aniqlash, ovoz yozish moslamasi, musiqa pleyeri, NFC va infraqizil masofadan boshqarish moslamalari bilan birlashtiradi.
Portativ mobil aloqa vositalari (masalan, smartfonlar) ikkita operatsion tizimni oʻz ichiga oladi. Foydalanuvchilarning oʻzaro taʼsirlashishining asosiy dasturiy taʼminot platformasi radiotexnikaga xizmat koʻrsatuvchi ikkinchi darajali, real vaqtda real vaqtda ishlaydigan operatsion tizim bilan toʻldiriladi. Tadqiqotlar shuni koʻrsatdiki, bunday past darajadagi operatsion tizimlar mobil qurilmani boshqarishni oʻz zimmalariga olishlari mumkin boʻlgan zararli baza stantsiyalariga nisbatan zaifdir.
Mobil qurilmalar uchun zamonaviy operatsion tizimlar: Android, Kai OS, Lineage OS, Fire OS, Flyme OS, iOS, Sailfish OS, Tizen, Remix OS. Eskirgan, hozirda qoʻllab-quvvatlanmaydigan dasturiy platformalar: Windows 10 Mobile, Symbian, Windows Mobile , Palm OS, webOS, Maemo, MeeGo, LiMo, BlackBerry OS, Firefox OS, Ubuntu Touch, Bada OS va boshqalar.
Mobil aloqa vositalari yordamida axborot almashish: Bluetooth, SMS va MMS.
Mobil aloqa vositalari yordamida axborotlarni uzatish Bluetooth, SMS va MMS texnologiyalari yordamida amalga oshiriladi.
Bluetooth – kichik qamrov doirasiga ega bo‘lgan simsiz aloqa texnologiyasi. Tarmoq qurilmalari orasidagi o‘zaro muloqotni va ularning Internetga ulanishini engillashtiradi. U, shuningdek, turli elektron qurilmalari va kompyuterlar orasida ma’lumotlar almashishni osonlashtiradi. Bluetooth kichik ma’lumot oqimlarini uzatish uchun mo‘ljallangan, shuning uchun mahalliy va global tarmoq texnologiyalarining o‘rnini bosa olmaydi.
SMS (Short Message Service) – qisqa xabarlar xizmati. Mobil aloqa tarmoqlarida abonentlarning bir-birlariga qisqa matn xabarlarini uzatish va qabul qilish xizmati hisoblanadi. Qisqa xabarlar deyilishiga asosiy sabab texnologik jihatdan bir xabar uzatishda 140 ta belgini uzatish mumkin.
MMS (Multimedia Messaging Service)– GPRS texnologiyasiga asoslangan mulьtimedia xabarlarini almashish xizmati. Xizmat rangli rasm, fotosurat, musiqa va hatto videoroliqlarni uzatish va qabul qilish imkonini beradi. MMS texnologiyasi bevosita xabar matniga tasvir va musiqani biriktirishni nazarda tutadi. MMS-xabarlarni jo‘natish-qabul qilish uchun, MMS xizmatni nafaqat telefon qurilmasi, balki mobil aloqa operatori ham qo‘llashi zarur.
Mobil telefonlardan foydalanish va axborot almashish madaniyati.
Mobil telefonlar va boshqa mobil aloqa vositalaridan foydalanganda so‘zlashish madaniyatiga, xabarlarni yozish va elektron pochtadan foydalanish etikasiga hamda telefon apparatidan foydalanish qoidalariga rioya qilish zarur. Telefon orqali nojo‘ya so‘zlarni gapirish, turli nojo‘ya xabarlarni jo‘natishdan saqlaning.
|
