Tranzistorning (KT904A) parametrlari:
- fT – chegaraviy chastota (fT = 175 MGs;
- β0 – umumiy emitter ulanishli sxemadagi kuchaytirish koeffitsienti;
- E’ – bo‘sag‘aviy kuchlanish;
- rto‘y– to‘yinish qarshiligi;
- SKA – kollektorning aktiv sig‘imi;
- SK – kollektor o‘tishning sig‘imi;
- SE – emitter o‘tishning sig‘imi;
- rb, rk, re – mos ravishda baza, kollektor, emitter qarshiliklari;
- Lb, Lk, Le – mos ravishda emitter, baza va kollektor chiqishlarning induktivliklari;
- IKD – maksimal ruxsat etiladigan kollektor toki.
№
|
Turi
|
Parametrlar
|
YuCh parametrlar
|
Rux. et. paramet.
|
rnas, Om
|
E’, V
|
Β0
|
fT, MGs
|
CKA, Pf
|
CK, Pf
|
CE, Pf
|
rb, Om
|
rE, Om
|
LE, nGn
|
LB, nGn
|
LK, nGn
|
UKrux,, V
|
UBE, V
|
IK rux A
|
4
|
KT 904A
|
1,2
|
0,7
|
10-60
|
350
|
2,6
|
12
|
130
|
1
|
0,1
|
2,5
|
2,5
|
2,5
|
60
|
4
|
1,5
|
Kollektor tokining rejimini hisoblash quyidagi tartibda o‘tkaziladi.
1. Kritik rejimda kollektor kuchlanishidan foydalanish koeffitsienti:
Kollektor kuchlanishi birlamchi garmonikasining amplitudasi quyidagicha aniqlanadi:
Uk=Ek·ξkr =28·0,923=25,85 V
Kollektordagi maksimal kuchlanish quyidagicha aniqlanadi:
UK.maks = Ek + Uk ≤ Uk.RUX
UK.maks = 28 + 25,85 = 53,85 V ≤ Uk.RUX = 60 V
Kollektor toki birinchi garmonikasining amplitudasi quyidagicha aniqlanadi:
Ik1=2R1/Uk= 2·7.38/25.85 = 0.57 A
Kollektor tokining o‘zgarmas tashkil etuvchisi quyidagicha aniqlanadi:
Baza va emitter toklarining o‘zgarmas tashkil etuvchilari quyidagicha aniqlanadi:
Ib0=Ik0/β0= 0,36/10 = 0,036 A
Ie0=Ik0+Ib0= 0,36 + 0,036 = 0,396 A
Kollektor tokining maksimal qiymati quyidagicha aniqlanadi:
Ik.maks=Ik0/α1(ϴ)≤ Ik.RUX
Ik.maks=Ik0/α1(ϴ)= 0,396/0,5 = 0,79 A ≤ Ik.RUX = 1,5 A
Kollektor kuchlanishi manbai ist’emol qilinadigan quvvat quyidagicha aniqlanadi:
0,36 · 28 = 10,08 Vt
Kollektor zanjirining foydali ish koeffitsienti quyidagicha aniqlanadi:
Tranzistor kollektoridagi tarqaladigan quvvat quyidagicha aniqlanadi:
= 10.08 – 7.38 = 2.7 Vt
Kollektor yuklamasining qarshiligi quyidagicha aniqlanadi:
Kirish zanjirining rejimini hisoblash quyidagi tartibda amalga oshiriladi.
O‘lchamsiz parametr quyidagicha aniqlanadi:
Kirish toki amplitudasi quyidagicha aniqlanadi:
Emitter o‘tishdagi siljitish kuchlanishi quyidagicha aniqlanadi:
Tranzistornin kirish qarshiligi quyidagicha aniqlanadi:
ZKIR = RKIR +jXKIR
Qo‘zg‘atish quvvati quyidagicha aniqlanadi:
Rkir = 0,5Ikir2 Rkir=0,5·1,092·1,366 = 0,812 Vt
Quvvat bo‘yicha kuchaytirish koeffitsienti quyidagicha aniqlanadi:
1−rasm. Yuklamada P1YU= 12 Vt chiqish quvvatli va Pqo‘z = 0,177 Vt kirish quvvatli tranzistorli quvvat kuchaytirigichining elektr sxemasi
INDIVIDUAL LOYIHA SAVOLLAR
1 - Sotali telefonni ishlash prinsipini tushuntirib bering.
2 - Radiouzatishning umumiy tuzilish sxemasi.
Radiouzatkich bu uzatish antennasining kirishiga beriladigan signalni shakllantirish uchun qurilma hisoblanadi. Odatda qo‘zg‘atkich (yuqori stabillikli zarur chastotali tebranishlar generatori), quvvat kuchaytirgichi va modulyatordan (tashuvchi tebranishni berilgan qonun bo‘yicha modulyasiyalaydigan blok) tashkil topadi. Radiouzatkichlar radioaloqaning barcha turlarida, radiolokatsiya, radionavigatsiya televideniye va radioeshitttirish, aniq vaqt xizmatlari va boshqa sohalarda keng qo‘llanadi.
3 - Tovush chastota kuchaytirgichining vazifasini tushuntirib bering?
Ovoz kuchaytirgichi (audio kuchaytirgich, past chastotali kuchaytirgich) - bu inson qulog'i aniqlay oladigan chastota diapazonida (o'rtacha 20 Gts - 20 kHz) elektr signallarini kuchaytirish uchun qurilma. Kuchaytirgich tovush manbasining signal kuchini oshiradi, shuning uchun bu signal chiqish qurilmasiga yuborilganda ovoz baland va buzilishsiz bo'ladi.
4 - Oddiy past quvvatli uzatkichning prinsipial sxemasi tushuntiring.
5 - Uzun va o‘rta to‘lqin analog radiouzatkichining umumlashtirilgan tuzilish sxemasi tushuntiring.
6 - Tranzistorli quvvat kuchaytirigichining tuzilish sxemasini tuzish qanday ketma-ketliklarda amalga oshiriladi?
Tuzilish sxemasini tuzish uchun quyidagi dastlabki berilganlar zarur:
1) uzatkich yuklamaga berishi kerak bo‘lgan R1YU, quvvat;
2) ishchi chastotalar diapazoni;
3) yuklama turi va uning parametrlari (simmetrik yoki nosimmetrik; yuklama qarishiligi qiymati;
4) modulyasiya turi;
5) ta’minot manbai kuchlanishi;
6) qo‘zg‘atkichning chiqish quvvati R1QO‘Z.
Chiqish kaskadining tuzilishi aniqlanadi. Bunda birinchidan, yuqori filtrlash darajasi berilgani uchun TQK chiqishida polosali filtr o‘rnatilishi hisobga olinishi kerak. Ikkinchidan, berilgan chastotalar diapazonida qo‘llanilishi mumkin bo‘lgan tranzistorlardan eng quvvatlisi tanlanishi kerak, masalan, KT970A tranzistor 100 Vt chiqish quvvatiga ega.
Agar yuklamadagi quvvat quvvatlarni qo‘shish qurilmalari orqali olinsa, u holda oxirgi kaskad filtr, quvvatni qo‘shish (taqsimlash) qurilmasi va moslashtiruvchi zanjirdan iborat bo‘ladi.
Chiqish kaskadining tuzilishi aniqlanadi. Bunda birinchidan, yuqori filtrlash darajasi berilgani uchun TQK chiqishida polosali filtr o‘rnatilishi hisobga olinishi kerak. Ikkinchidan, berilgan chastotalar diapazonida qo‘llanilishi mumkin bo‘lgan tranzistorlardan eng quvvatlisi tanlanishi kerak, masalan, KT970A tranzistor 100 Vt chiqish quvvatiga ega.
Agar yuklamadagi quvvat quvvatlarni qo‘shish qurilmalari orqali olinsa, u holda oxirgi kaskad filtr, quvvatni qo‘shish (taqsimlash) qurilmasi va moslashtiruvchi zanjirdan iborat bo‘ladi.
Tuzilish sxemasini hisoblashda tugunlarning foydali ish koeffitsient-larining quyidagi qiymatlarini olish mumkin:
Filtrning foydali ish koeffitsienti
ηF= 0,85 ÷ 0,95,
Quvvatni qo‘shish (taqsimlash) qurilmasining foydali ish koeffitsienti
ηQQQ= ηQTQ≈ 0,85 ÷ 0,95,
Moslashtiruvchi zanjirning foydali ish koeffitsienti
ηMZ= 0,8 ÷ 0,95.
Bir necha tugunlar kaskadli ulanganida natijaviy foydali ish koeffitsienti alohida tugunlarnining foydali ish koeffitsient-larini ko‘paytirish orqali aniqlanadi. Masalan, MZ, QQQ va filtrdan iborat qurilmaning natijaviy foydali ish koeffitsienti ηOK quyidagiga teng bo‘ladi:
|
