Muhammad al-Xorazmiy nomidagi Toshkent axborot texnologiyalari Universiteti Individual loyiha ishi 2 Tizimlar orasidagi integratsiya va interoperativlik

Kirish 4
I.BOB . NAZARIY ASOSLAR 6
1.1 Tizimlar integratsiyasi 6
Interoperativlik tizimlar orasida ma'lumot va xizmatlarni silliq va samarali almashish imkonini beradi. Bu jarayonni ta'minlashda standartlarning roli katta. Standartlar tizimlar orasidagi moslikni ta'minlab, ma'lumotlar almashinuvi va xizmatlarni birlashtirishni soddalashtiradi. Quyida interoperativlikni ta'minlashda keng qo'llaniladigan asosiy standartlar haqida batafsil ma'lumot keltiriladi. 14
Ochiq standartlar — bu umumiy foydalanish uchun ochiq va erkin foydalaniladigan standartlardir. Ular turli tizimlar orasida o'zaro moslikni ta'minlashda muhim rol o'ynaydi. Ochiq standartlar quyidagi xususiyatlarga ega: 14
Erkin foydalanish va joriy etish: Ochiq standartlar bepul va umumiy foydalanish uchun ochiq bo'lib, turli ishlab chiquvchilar tomonidan qo'llanilishi mumkin. 14
Keng qo'llanilish: Bu standartlar ko'plab tizimlar va dasturiy ta'minotlar tomonidan qo'llab-quvvatlanadi. 14
Moslashuvchanlik: Ochiq standartlar turli tizimlar va platformalar orasida moslashuvchanlikni ta'minlaydi. 14
Xalqaro Tashkilotlar Tomonidan Belgilangan Standartlar 14
Xalqaro standartlashtirish tashkilotlari turli sohalarda xalqaro miqyosda qo'llaniladigan standartlarni ishlab chiqadi. Ushbu tashkilotlarning standartlari global miqyosda ma'lumotlar almashinuvi va xizmatlar ko'rsatishni standartlashtirishga qaratilgan. Eng muhim tashkilotlar quyidagilardir: 14
1.ISO (International Organization for Standardization): 14
ISO xalqaro standartlarni ishlab chiqish va tarqatish bilan shug'ullanadi. ISO standartlari turli sohalarda, jumladan, axborot texnologiyalari va telekommunikatsiyada keng qo'llaniladi. 14
ISO 27001: Axborot xavfsizligini boshqarish tizimlari uchun standart. 14
ISO 20000: Axborot texnologiyalari xizmatlarini boshqarish uchun standart. 14
2.IEEE (Institute of Electrical and Electronics Engineers): 14
IEEE turli texnik sohalarda, jumladan, kompyuter va telekommunikatsiyada standartlarni ishlab chiqadi. 15
IEEE 802.11: Simsiz lokal tarmoq (Wi-Fi) uchun standart. 15
IEEE 754: Kompyuterda suzuvchi nuqtali hisoblash uchun standart. 15
Sanoat Standartlari va Protokollar 15
Sanoat standartlari va protokollar ma'lum bir sanoat yoki sohada qo'llaniladigan standartlar bo'lib, ular turli tizimlar orasida o'zaro moslikni ta'minlaydi. Quyida ba'zi mashhur sanoat standartlari va protokollar keltiriladi: 15
1.HL7 (Health Level Seven International): 15
HL7 sog'liqni saqlash sohasida axborot tizimlari orasida ma'lumotlar almashinuvi uchun standartlarni ishlab chiqadi. 15
HL7 v2.x: Sog'liqni saqlash axborot tizimlari orasida ma'lumotlar almashinuvi uchun keng qo'llaniladigan standart. 15
HL7 FHIR (Fast Healthcare Interoperability Resources): Sog'liqni saqlash axborot tizimlari orasida tez va moslashuvchan ma'lumotlar almashinuvi uchun yangi standart. 15
2.DICOM (Digital Imaging and Communications in Medicine): 15
DICOM tibbiy tasvirlar va ularning metama'lumotlarini boshqarish va almashish uchun standart. 15
Bu standart turli tibbiy asbob-uskunalar va tizimlar orasida moslikni ta'minlaydi. 15
3.EDI (Electronic Data Interchange): 15
EDI turli korxonalar va tashkilotlar orasida biznes hujjatlarini elektron shaklda almashish uchun ishlatiladigan standart. 15
EDI savdo, logistika va moliya sohalarida keng qo'llaniladi va standartlashtirilgan formatlarda ma'lumotlar almashinuvi imkonini beradi. 15
Mahalliy Standartlar 15
Mahalliy standartlar muayyan davlat yoki hudud uchun maxsus ishlab chiqilgan standartlar bo'lib, ular mahalliy ehtiyojlarni hisobga olgan holda ishlab chiqiladi. Bu standartlar milliy darajada ma'lumotlar almashinuvi va xizmatlar ko'rsatishni muvofiqlashtiradi. Misol uchun: 16
O'zbekistonda: O'zbekistonda axborot-kommunikatsiya texnologiyalari sohasida standartlarni belgilovchi milliy tashkilotlar va davlat organlari mavjud. Ular turli sohalarda mahalliy talablarni qondiruvchi standartlarni ishlab chiqadi va joriy etadi. 16
Interoperativlikni Ta'minlashning Afzalliklari 16
Interoperativlikni ta'minlashda standartlardan foydalanish quyidagi afzalliklarni beradi: 16
Samaradorlik va ishonchlilikni oshiradi: Standartlar tizimlar orasidagi muloqotni soddalashtiradi va xatoliklarni kamaytiradi. 16
Moslashuvchanlikni ta'minlaydi: Standartlar turli tizimlarni osongina birlashtirish imkoniyatini beradi. 16
Kengayish imkoniyatlarini oshiradi: Yangi tizimlar va xizmatlarni mavjud infratuzilmaga oson integratsiya qilish imkonini beradi. 16
Xarajatlarni kamaytiradi: Standartlar asosida ishlash tizimlarni loyihalash va joriy etish xarajatlarini kamaytiradi. 16
Ushbu standartlar va protokollar tizimlar orasidagi integratsiya va interoperativlikni samarali ta'minlashda muhim rol o'ynaydi. Tashkilotlar va korxonalar bu standartlardan foydalanib, o'z tizimlarini moslashuvchan va ishonchli qilishlari mumkin. 16
1.2 Dasturda ishlatilgan paradigmalar va stack lar 17
2.BOB. Med Inc ilovasini ishlab chiqish jarayoni 21
2.1 Foydalanilgan yondashuvlar va arxitekturalar 21
2.2 Loyihaning afzalliklari va kamchiliklari 25
2.3 Dasturning tuzilishi 30
Xulosa 39
Foydalanilgan adabiyotlar va resurslar: 41