Tuproq qatlami sm
|
Chirindi gumus %
|
Azot mg/kg
|
Fosfor mg/kg
|
Kaliy mg/kg
|
0-20
|
1,09
|
13,9
|
21,7
|
217,4
|
20-40
|
0,98
|
9,8
|
19,9
|
201,7
|
40-60
|
0,74
|
6,1
|
15,1
|
192,1
|
0-60
|
0,94
|
9,93
|
18,90
|
203,73
|
Yerning yuza qatlamida (0,20) azot, fosfor va kaliyning miqdori past qatlamlarga qaraganda yuqori bo’lib, muvofiq ravishda har kg tuproqda 13.9, 21.7, va 217.4 mgni tashkil qiladi. Takriba maydonidagi tuproq organik moddalarga azot va fosforga ancha kambag’al bo’lib, faqat almashinuvchi kaliy o’rta miqdordadir. Tipik bo’z tuproqlarning gorizondlarida zichlik unga yuqori emas. (zichligi 1,12-1220 grsm3) qatlamda 7% bo’lib, undan ostki qatlamlarda bu ko’rsatgich 54-56% gacha ko’tariladi.
Jadval 2
Tipik bo’z tuproqlarning fizikaviy xossalari (Boboxo’jayev, Uzoqov 1995-yil).
Tuproq gorizonti va chuqurligi sm
|
Zichligi g/sm3
|
Umumiy g’ovakligi %
|
A-0-2
|
1,17
|
7
|
A-5-15
|
1,22
|
55
|
V-20-30
|
1,20
|
56
|
V-50-10
|
1,21
|
56
|
V-120-130
|
1,25
|
54
|
Bu tuproqlar fizik xossalarining qulay bo’lishi asosan undagi mikroagregatlarning ko’pchiligi va tuproqdagi mikroorganizmlarning aktiv faoliyati bilan bog’liq. Bo’z tuproqlar sug’orilganda uning fizikaviy xossasi yomonlashadi, tuproq profilli zichlashib, suv o’tkazuvchanligi pasayadi. Shuning uchun ham bu tuproqda sug’oriladigan dehqonchilik sharoitida tuproq qatlamidagi unumdorligini oshirishga qaratilgan tadbirlarni amalgam oshirishda yaxshi natija beradi.
Xo’jalikning iqlim sharoiti.Xo’jalikning iqlim sharoiti o’zgaruvchan kontinental iqlim bo’lib, yozgi iqlim nisbatan sovuq bo’ladi. Issiqlikning yillik normasi 4900-50000 ni effektiv harorat so’mmasi 2334-26000 ni teng.
Vegetatsiya davri davri +50 yuqori bo’lgan kunlar 270, +100 dan ortiq bo’lgan kunlar esa 230 kunni tashkil etadi. Yillik o’rtacha harorat 16-170 bo’lib, qish davrida (yanvar) bu ko’rsatgich 2,9-6,20 ba’zi kunlari esa -4,50 sovuqqa teng bo’ladi. Eng sovuq kunlari yanvar, fevral oylari bo’lib 0 haroratning absolyut minumimi 1997-1998-yillarda -8,3,9,6 darajaga tenglashadi.
Eng issiq oy 1997-1998-yillarda o’rtacha oylik harorat +29,19+31,00 bo’lib absolyut maksimum esa 42,10+45,70 bo’gan. Tuproqning haydalma qatlamida (0-30sm) 0 harorat ham yildavrida o’zgarib turadi. Yanvar oyida o’rtacha bu ko’rsatgich 6,4-6,80 bo’ladigan bo’lsa iyul oyida uning o’rtacha miqdori 29,8-30,40 yetadi.
Sovuq bo’lmagan issiq kunlar yiliga 221 dan 239 kunga davom etadi. Havoni nisbiy namligining o’rtacha yillik ko’rsatgichi 60% atrofida bo’lib, qish va erta bahorda 79-89% ni , yoz oylarida 36-46%ni tashkil etadi. Ayrim kunlari yozda havoning nisbiy namligi 10-15% ga yetadi. Kunning yarmida (soat 13-14 da) 6-8% turib qoladi. Yog’ingarchilik asosan kech kuz, qish hamda bahor oylarida o’rtacha ko’p yillik yog’ingarchilik miqdori 250-260 mlni tashlik etadi.
|
