34
5. Quyosh elementlarini parallel ulashning yutuqlari va kamchiligini
ayting?
5 - LABORATORIYA ISHI
VAKUUM TRUBKALI QUYOSH KOLLEKTORINING
TUZILISHI VA ISHLASH PRINSIPINI O‘RGANISH
Ishdan maqsad
1.Vakuum trubkali quyosh kollektorining ish jarayonini o‗rganish
2. Vakuum trubkali quyosh kollektorining ish unumdorligini aniqlash
Qisqacha nazariy ma’lumot
Vakuum quyosh suv isitish (kollektori) qurilmalari 2 ta turdan: butun
va alohida turdagi konstruksiyalarga bo‗linadi.
Butun turdagi kollektor (monoblok) vakuum kolbalar, bak (termos) -
issiq
suv rezervuari, shuningdek galvanik qoplamali tayanch osti metall
rama yordamidagi yagona konstruksiyaga mahkamlangan tizimdan tashkil
topgan.
1-rasm.
Butun turdagi vakuum trubkali kollektor
35
1 – Suv uchun bak;
2 – bakning tashqi qatlami;
3 –
bakning ichki
qatlami
; 4 – tashqi mahkamlagich;
5 – vakuum trubkalar;
6 – suv uchun
bak qopqoqlari;
7 – rezinali mahkamlagich;
8 – tayanch osti rama,
material – galvanik qoplamali po‗lat yoki zanglamaydigan po‘lat;
9 –
akslantiruvchi plastina – qo‗shimcha variant;
10 –
avariya holatida havo
klapani;
11 – kontroller datchigi.
Monoblok-kollektor asosan uy yoki binoning tomida o‗rnatilib
iste‘mol manbaigacha bo‗lgan zarur issiq suv bosimi ta‘minlanadi. Bak
ichki qismida sirkulyasiya tabiy jarayonlar hisobiga amalga oshiriladi.
Jamlanmaga shuningdek rama-tayanch tizimi, smart (aqlli) kontroller,
elektromagnit klapan va elektr ten ham kiradi.
Tanlov uchun bakning 2 turi: oddiy va zmeyevik issiqlik
almashingichli turlari taqdim etiladi. Zmeyevik
issiqlik almashingich
bilan ta‘minlangan kollektoring samaradorligi oddiysiga nisbatan ~30%
ga yuqoriligi issiqlik almashingich orqali o‗tayotgan oqar suvning
qizdirish momentiga bakda turgan issiq suv quyosh energiyasi hisobiga
ham qiziydi. Istemol qilish darajasiga qarab bakdagi suvning miqdori 100l,
150l, 200l, 250l, 300l bo‗ladi.
1-Suv uchun bak, 2-Elektr isitgich, 3-Yuqori sath datchigi, 4-Quyi sath
datchigi, 5-Qizdiruvchi kabel, 6-elektromagnit klapan, 7-Aqlli controller,
8- Sovuq suvning kirish qismi, 9- sovuq suv krani, 10-Issiq suv krani, 11-
Iste‘molchi
Bak akkumulyator 3 ta qatlamdan tashkil topgan:
1. Bakning ichki qismi zanglmaydigan po‗lat markasi M-304dan
tayyorlanadi, bu esa uning giginik rejalarda yuqori
xavfsizlik shuningdek
karroziyaga barqarorlek, uzoq muddatli amaliy foydalanishda
mustahkamlikni ta‘minlaydi.
36
2. Bakning o‗rta qatlami issiq suv haroratini uzoq muddat saqlashni
ta‘minlaydgan yuqori akkumulyatsiyalash
funksiyasiga ega, yuqori sifatli
poliuretan, qalinligi 55 mm bo‗lgan utepliteldan iborat. Qish vaqtlari, atrof
muhit harorati 0
0
C dan kichik bo‗lganda issiqlik yo‗qotilishi jami bo‗lib
~3-6
0
C ni tashkil etadi. Masalan, kechqurun kollektorda suvning harorati
+60
0
C bo‗lsa, ertalab bu harorat ko‗rsatkich 5
0
Cga kamayadi, ya‘ni +55
0
C
ni tashkil etadi.
3. Bakning tashqi metall qoplamasi maxsus himoya bo‗yoqli bo‗lib
tashqi ta‘sirlardan (quyosh nurlanishi, yog‗inlar, ya‘ni qor, yomg‗ir do‗l)
himoya qilishni ta‘minlaydi.
Qolgan qismlari rezina, plastik tashqi ta‘sirlarni
hisobga olib
tayyorlanadi. Vakuum kolbalar yorug‗lik yutuvchi qatlamga ega,
mustahkam borsilikatli toblangan shishalardan tayyorlangan bo‗lib quyosh
nurlanishini issiqlik energiyasiga o‗zgartirib suvni qizdiradi. Tabiiy
sirkulyatsiya sabab kolbada qizigan suv yuqoriga ko‗tarilib bakda
akkumulyatsiyalanadi.
Smart-kontroller
kollektorining
hamma
ish
jarayonlarini (bakda
suvning harorati, bakda suvning sathi, baka suvning
quyilishi uchun elektromagnit klapanning ish rejimi, zaruriyat tug‗ilganda
1,5 kVt quvvatdagi ten qo‗shish va ajratish) boshqaradi. Bu kollektordan
foydalanib 9 oy davomida suvni qizdirishga bo‗lgan 100%
energiyani
tejash mumkin.
Smart kontroller
Elektromagnit klapan
Elektr ten