O`ZBEKISTON RESPUBLIKASI OLIY VA O`RTA MAXSUS
TA`LIM
VAZIRLIGI
MIRZO ULUG`BEK NOMIDAGI O`ZBEKISTON MILLIY UNIVERSITETI
JIZZAX FILIALI
―AMALIY MATEMATIKA‖ FAKULTETI
―IQTISODIYOT‖ KAFEDRASI
―INNOVATSION IQTISODIYOT‖ FANIDAN
MAVZU: Innovatsiya-mahsulotlar va innovatsion-jarayonlar.
Topshirdi: 140-20 guruh talabasi
Yaxshilikov.R
Qabul qildi:
J. Bobanazarova
Jizzax 2022
MUSTAQIL ISH
Innovatsiya (ing . innovationas — kiritilgan yangilik, ixtiro) — 1) texnika va
texnologiya avlodlarini almashtirishni taʼminlash uchun
iqtisodiyotga sarflangan
mablagʻlar; 2) ilmiy-texnika yutuklari va ilgʻor tajribalarga asoslangan texnika,
texnologiya, boshqarish va mehnatni tashkil etish kabi sohalardagi yangiliklar,
shuningdek, ularning turli sohalar va faoliyat doiralarida qoʻllanilishi.
Tadqiqot
yoki rivojlanish ishlarini amalga oshirish natijasida innovatsion mahsulot olinadi
(Yangiliklar) va uni iqtisodiyotda kiritish innovatsiyalar (innovatsiyalar)
tomonidan tan olinadi. Innovatsiyalarni qayd etilgan mezonlar bo‘yicha
tiplarga
ajratish firma (korxona) strategiyasini aniqlash, innovatsiya tiplaridan kelib chiqib
tovar (xizmatlari) realizatsiya shakllari hamda iqtisodiy mexanizm boshqarish
shakllarini ishlab chiqish imkoniyatlarini beradi. Har qanday yangilik, ya‘ni
innovatsiya aniq loyihalarda o‘z ifodasini topadi,
aniq maqsadlarga qaratiladi
hamda chuqur hisob-kitoblar, tahlil va ekspertiza asosida bo‘lajak natijalari
istiqboli aniqlanishi.
Yangilikka intilish,
yaratuvchanlik, kashfiyotlar va ular
asosida qo‘lga kiritiladigan ishlanmalar har qanday sohada resurs talab etadi.
Innovatsion mahsulot (yangiliklar) innovatsion loyihani amalga oshirish va tajriba
namunasi yoki eksperimental namunani yoki eksperimental partiya ishlab
chiqaradigan yangi texnologiyalarni (shu jumladan ma'lumotlar) yoki mahsulotni
amalga oshirish natijasidir.
Innovatsiyalar yana
raqobatdosh texnologiyalar, mahsulotlar yoki xizmatlar,
shuningdek sanoat, ma'muriy, tijorat yoki boshqa xususiyatlarni tashkiliy va texnik
echimlari ishlab chiqarish yoki ijtimoiy soha tuzilishi va sifatini sezilarli darajada
yaxshilaydi. Ilovani birinchi marta yangi ilmiy yutuqlar, ya'ni innovatsion ishlab
chiqarish, innovatsion faoliyatni boshlaydi.
Korxonaning
innovatsion faoliyati
raqobatdosh ustunliklarni olish va uni ishlab chiqarish rentabelligini oshirish
maqsadida innovatsiyalarni yaratish, ulardan foydalanish va tarqatishning to'liq
jarayoni hisoblanadi. Bozor iqtisodiyotida korxonaning innovatsion faoliyati
korxonaga barqaror bozor pozitsiyalarini egallab olish
va tijorat manfaatlarini
sohadagi raqobatchilar ustidan ustunlik beradigan muhim omil hisoblanadi.
Umuman olganda, innovatsion jarayon - bu yangilik g‘oyadan to
mahsulotgacha shakllanishi va bozorga tarqalishidir.
Innovatsion jarayon bosqichlari:
1-bosqich bu yangi g‘oya va bilimlar;
2-bosqich bu yangilikni (novatsii) amaliy faoliyatga tadbiq etish, ya‘ni innovatsiya;
3-bosqich bu innovatsiyalar diffuziyasi. Ya‘ni innovatsion mahsulot,
xizmat va
texnologiyalarni yangi makon va sharoitlarda qo‘llanilishi.
Shunday qilib, ―innovatsiya‖ tushunchasi barcha sohalardagi (ishlab
chiqarish, ilmiy-tadqiqot va boshqa) ishlanmalar, yangiliklar va takomillashtirilgan
vositalar sifatida, sarf-xarajatlar imkoniyatlarini ta‘minlaydi yoki bo‘lmasa ularni
ta‘minlash uchun sharoit yaratadi.
Innovatsiyalarni oxir-oqibat maqsadi tovar (mahsulot) raqobatbardoshligini
kuchaytirish,
uning bozorini kengaytirish, firma (korxona) faoliyati barqarorligini
ta‘minlash asosida foyda (daromad) hajmi va normasini ko‘paytirishdir.
Innovatsiyalar
o‘zining predmeti va qo‘llash sohalari bo‘yicha
quyidagilarga bo‘linadi:
mahsulotli (yangi tovar yoki xizmatlar);
bozorboplik (tovarni ishlatilishini yangi sohalarini tashkil etuvchi yoki
xizmatlarni yangi bozorda tadbiq etish);
innovatsiyalik jarayonlari (texnologiyalar, ishlab chiqarishni tashkil etish va
boshqarish jarayonlari)