Namangan davlat universiteti

O'ZBEKISTON RESPUBLIKASI OLIY VA O'RTA MAXSUS TA'LIM VAZIRLIGI NAMANGAN DAVLAT UNIVERSITETI KASB TA’LIMINI O’QITISH METODIKASI KAFEDRASI «TASDIQLAYMAN» O’quv ishlari bo’yicha prorektor v.b. ____________ D.Dexqonov «___» ______________2019 yil KOMPYUTERLI LOYIHALASH FANIDAN ISHCI O’QUV DASTURI 2019/2020 o’quv yili kunduzgi ta’lim shakli, 2-kurslari uchun 3-semestrda o’qitiladi. Bilim sohasi: 100000 – Gumanitar soha Ta`lim sohasi: 110000 – Pedagogika Ta`lim yo’nalishi: 5111000 – Kasb ta`limi (5310600 – Er usti transport tizimlari va ularni ekspluatasiyasi (avtomobil transporti)) NAMANGAN – 2019 Fanning ishchi o’quv dasturi o’quv reja, ishchi o’quv reja va muvaqqat o’quv dasturiga muvofiq ishlab chiqildi. Tuzuvchi: B.Haydarov – NamDU Kasb ta`limi kafedrasi o’qituvchisi. . Fanning ishchi o`quv dasturi Kasb ta’limini o’qitish metodikasi kafedrasining 201_ yil __- avgustdagi 1 - sonli yig`ilishida muhokamadan o`tgan va fakul`tet kengashi muhokamasiga tavsiya etilgan. Kafedra mudiri: A.Matkarimov Ishchi o’quv dastur Kasb ta’limi fakul’tetining 201_ yil “___” ___dagi 1–sonli Kengashida ko’rib chiqilgan va foydalanishga tavsiya etilgan. Fakul’tet Kengashi raisi: X.Yu.Mavlyanov Kelishildi: O’quv- uslubiy boshqarma boshlig’i v.b.: Z.Muminov

1. 
   Kirish
   

Fanning vazifasi – talabalar loyixalash, loyixalash jaraenlari shunigdek loyixalashda ALT tizimini kullash, virtual kurish muxarrirlari to’g’risida to’la ma’lumotga ega o’gramma ta’minotlari bo’yicha ma’lumot almashish, ulardan foydalanishni o’zlashtirishi; mashinalarning umumiy tarkibiy sxemasini va kompozitsiyasini, loyixaviy ishchi xujjatlarini kompyuter grafikasi yordamida tayyorlay olishi kerak

- loyihalash jarayoni: uning metodlari, bosqichlari va vazifalari;

- loyihalash jarayonini avtomatlashtirish imkoniyati;

- ALTning har xil tahminlanishi haqida tushunchaga ega bo’lishi;

- ALTga qo’yiladigan talablarni;

- ALTni, jumladan eng yangi dasturlar va muhitlardan foydalanib, yaratish jarayonini bilishi;

- loyihalash bosqichlarini aniqlash va har bir bosqich vazifasini aniqlashni;

- loyihalashning har bir bosqichini avtomatlashtirish zarurati va imkoniyatini aniqlashni;

- loyihalanayotgan obyektning matematik modelini tuzishni;

- ALTni optimal texnikaviy, umumtizimli, programma va lingvistik tahminlashni tanlashni;

- loyihalash metodini va ALTni zaruriy, amaliy, dasturaviy, informatsion va dialogli tahminlashni loyihalashni;

- zaruriy konstruktorlik hujjatlarini olish grafik tizimini bilishi va ulardan foydalana bilishi;

- loyihalash va uning asosiy bosqichlarining maqsadlari va vazifalarini aniqlash;

- texnikaviy obyektlarning matematik modellarini tuzish;

- loyixalanayotgan mashina yoki jixozning ishlash texnologiyasi va sharoitlarini ALTni kullash nuktai nazaridan taxlil kilishni bilishi kerak;

- loyixalanayotgan, traktor, qishlok xo’jalik mashina yoki jixozni ish, jarayonlarini ish sharoitlari va maxsulotlari xossalarini xisobga olgan xolda modellashtirishni, mashinalar konstruktiv parametrlarining geometrik nisbatlarini to’g’ri aniqlash ko’nikmalariga ega bo’lishi kerak;

- mashina va jixoz ishchi kismlarini loyixalash tizimlari va usullarini tanlash, traktor, qishlok xujalik mashina yoki jixozning umumiy tuzilishi tizimini ALT asosida ishlab chikish, loyixalash va ishchi xujjatlarini ALT asosida tayyorlash malakalariga ega bulishi kerak;
1.3. O’quv rejasidagi boshqa fanlar bilan mantiqiy bog’liqligi
«Kompyuterli loyihalash» fani umummuxandislik fani bo’lib 3- semestrda o’qitiladi. Dasturni amalga oshirish o’qur rejasida rejalashtirilgan umumiy va umummuxandislik fanlari bo’limlari asos bo’ladi:

1)Texnik chizmachilik: geometrik yasashlar, proektsion chizmachilik (chizma geometriya) va mashinasozlik chizmachiligi.

2)Informatsion texnologiyalar: kompyuter, dasturlar, operatsion tizimlar, ofis dasturlari, Internet tizimi;

3) Oliy matematika: differentsial va integral hisob; o’zgarmas koeffitsientli chiziqli differentsial tenglamalar, matritsalar algebrasi, ehtimollar nazariyasi;

4) Texnik mexanika:

-nazariy mexanika: mexanik birliklar, nuqta dinamikasi, sistema dinamikasi, inertsiya momenti, qattiq jism dinamikasi.

5) Dizayn va badiiy grafika asoslari

1.4.Fanning ishlab chiqarishdagi o’rni
Loyihalash jarayonlarini avtomatlashtirish asoslari o’quv fani yangi informatsion-kommunikatsion texnologiyalarni o’zlashtirish, ulardan foydalanish va ularni ishlab chiqarishga tadbiq etish uchun asos yaratadi.
1.5. O’qitishdagi pedagogik va axborot-kommunikatsiya texnologiyalar.
Dasturaviy materiallarni o’zlashtirish to’rt xil:

- muammoli tasnifdagi mavzular bo’yicha;

- mustaqil o’zlashtirilishi murakkab bo’lgan bo’limlar bo’yicha;

- ta’lim oluvchilarda alohida qiziqish uyg’otuvchi bo’limlar bo’yicha;

- oldinga siljigan (prodvinutie) ma’ruzalarni o’qish yo’li bilan;

- mustaqil ta’lim olish va ishlash, kollokviumlar va munozaralar jarayonida o’zlashtiriladigan bilimlar bo’yicha ishbilarmonlar o’yini o’tkazish yo’li bilan amalga oshirishni nazarda tutadi.

Mustaqil ish jarayonida talaba texnikaviy adabiyotlar va internet materiallari bilan ishlashni uddalashini namoyon qilishini ko’rsatishi zarur.

Fanni o’zlashtirishda kompyuter va elektron plakatlardan foydalanib ma’ruza o’qiladi, darslik, o’quv qo’llanmalari va ma’ruzalar matnlarining elektron versiyalaridan, ma’lumotlar elektron bazasidan foydalaniladi, darslarni tashkil qilishda zamonaviy pedagogik texnologiyalardan foydalaniladi.

Dastur talabalar bilimini reyting-nazoratidan foydalanadigan o’quv jarayoni printsiplari asosida amalga oshadi.
2. Asosiy qism.

2.1.Umumiy va o`quv ishlari turlari bo`yicha xajmi

3 semestrda 60 soat, xaftasiga 2 soatdan, 18 soat ma`ruza, 18 soat amaliy mashqulot va 24 soat mustaqil ta`lim soati ajratilgan
2.2. 3-Semestr bo'yicha mashg’ulot turlariga ajratilgan soatlarning taqsimoti.

Semestrlar	Yuklama	Auditoriya mashg'ulotlari turi bo'yicha o’quv yuklamasi taqsimoti(soat)				Mustaqil ish
		Jami	Ma’ruza	Amaliy Mashg’ulot	Laboratoriya mashg’uloti
3	60	36	18	18		24
Jami	60	36	18	18		24

Ma’ruzalar mazmuni
AutoCAD tizimi bilan tanishish. AutoCAD buyruqlаri bilаn ishlаsh. AutoCAD amaliy dasturlar to’plami buyruqlari bilan ishlash. AutoCAD muhitining asosiy imkoniyatlari. AutoCAD da ishlash: yuklash, ustunliklari va farqlovchi fazilatlari. Tizim interfeysi. Uskunalar paneli elementlari. Avtomatlashtirilgan loyihalashda dizayn markazini qo’llash: analog, integral va elektron sxemalarini chizishda standarlar kutubxonasining ishlatilish imkoniyatlari.

Qo’llaniladigan ta`lim texnologiyalari: dialogik yondoshuv, muammoli ta`lim. Bingo, blits, ajurali arra, nilufar guli, menyu, algoritm, munozara, o’z-o’zini nazorat.Adabiyotlar: A1;A2; A3; Q1; Q2; Q3; Q4;

Qo’llaniladigan ta`lim texnologiyalari: dialogik yondoshuv, muammoli ta`lim. Bingo, blits, ajurali arra, nilufar guli, menyu, algoritm, munozara, o’z-o’zini nazorat.Adabiyotlar: A1;A2; A3; Q1; Q2; Q3; Q4;

Qo’llaniladigan ta`lim texnologiyalari: dialogik yondoshuv, muammoli ta`lim. Bingo, blits, ajurali arra, nilufar guli, menyu, algoritm, munozara, o’z-o’zini nazorat.Adabiyotlar: A1;A2; A3; Q1; Q2; Q3; Q4;

Qo’llaniladigan ta`lim texnologiyalari: dialogik yondoshuv, muammoli ta`lim. Bingo, blits, ajurali arra, nilufar guli, menyu, algoritm, munozara, o’z-o’zini nazorat.Adabiyotlar: A1;A2; A3; Q1; Q2; Q3; Q4;

Qo’llaniladigan ta`lim texnologiyalari: dialogik yondoshuv, muammoli ta`lim. Bingo, blits, ajurali arra, nilufar guli, menyu, algoritm, munozara, o’z-o’zini nazorat.Adabiyotlar: A1;A2; A3; Q1; Q2; Q3; Q4;

Qo’llaniladigan ta`lim texnologiyalari: dialogik yondoshuv, muammoli ta`lim. Bingo, blits, ajurali arra, nilufar guli, menyu, algoritm, munozara, o’z-o’zini nazorat.Adabiyotlar: A1;A2; A3; Q1; Q2; Q3; Q4;

Amaliy mashg’ulotlarda talabalar loyixalash ishlarini berigan topshiriqlar bo’yicha amaliy ishlar bajaradilar.

- mahruzada o’tilgan mavzularni qayta o’zlashtirish va kengaytirish;

- yangi chiqayotgan grafik qurilmalar tuzilishini o’rganish (plotterlar, skanerlar va boshqalar);

- masofaviy o’qitish tizimlarda qatnashish;

Tavsiya qilinayotgan mustaqil ishlarning mavzulari:

1. 
   Loyixalashning zamonaviy usullari
   
2. 
   Loyixalashda ALT tutgan urni
   
3. 
   ALT: tekislik chizmalari yoki fazoviy modellar
   
4. 
   Tekislik chizmalarida ma’lumotlar bazasidan foydalanish
   
5. 
   Tekislik chizmalarini qurishda hisob-kitoblar bajarish
   

• 
  plakatlar;
  
• 
  Modellar;
  
• 
  Detallar, uzellar;
  
• 
  Talabalarning grafik (loyiha) ishlaridan namunalar.
  

Mazkur fanni o’qitish jarayonida ta’limning zamonaviy metodlari, pedagogik va axborot – kommunikatsiya texnologiyalari qo’llanishi nazarda tutilgan.

- ALT dasturlarining prezentatsion elektron-didaktik texnologiyalardan foydalanish;

- mahruza mashg’ulotlarida guruhli, muammoli pedagogik texnologiyalardan foydalanish;

3. Foydalanish interfeysi – stoli qanday elementlardan iborat va ular yordamida qanday amallar

bajariladi?

4. AutoCAD dasturida kesma qanday algoritm asosida chiziladi?

5. Kesmaning vaziyatini qanday algoritm asosida o’zgartiriladi ?

6. Kesmaga qanday algoritm asosida rang beriladi ?

9. Asosiy matematik o’zgarmaslar MATLABda qanday tasvirlanadi?

12. Loyihalash ob’yekti asosiy tushunchalarini bayon qiling.

13. MATLABning asosiy menyu bandlari vazifalari qanday?

14. ALTni yaratishdagi asosiy holatlarni bayon qiling.

15. Texnikaviy ta’minot strukturasidagi darajalar.

18. Foydalanuvchi interfeysi.

21. MATLAB sistemasi qanday masalalarni yechishga mo’ljallangan?

24. MATLAB oynasining asosiy elementlarini tushuntiring?

27. Qanday buyruqlar bilan tekislikda va fazoda grafiklarni yasash mumkin?

30. Avtomatlashtirilgan loyihalash tizimi(ALT) ni yaratish printsiplari.

33. ALT tarkibi va strukturasi

36. ALT matematik ta’minoti.

39. ALT dasturaviy ta’minoti.

41.Ekranda AutoCAD dasturi yordamida soda chizmalar yaratish

42. Ob’ektlar xossalarini o’zgartirish.

43. ALT texnikaviy ta’minoti.

44. AutoCAD amaliy dasturlar to’plami buyruqlari bilan ishlash.

45. Chizma parametrlarini rostlash.

48. MathCAD tizimi imkoniyatlari va uning interfeysi

51. MATLAB tizimi imkoniyatlari va uning interfeysi.

54. Matlab dasturlash tili alifbosi va oddiy arifmetik amallar.

57. Matlab muhitida funksiyalar grafiklarini qurish.

60. Matlab da boshqaruv sistemalarini loyihalash va modellashtirish.

63. M-fayllar bilan ishlash.

61. ALT informatsion ta’minot.

62.AutoCAD amaliy dasturlar to’plami buyruqlari bilan ishlash

63. Ob’ektlar xossalarini o’zgartirish.

64. ALT texnikaviy ta’minoti.

65. Ekranda AutoCAD dasturi yordamida soda chizmalar yaratish

66. Chizma parametrlarini rostlash.

69. MathCAD tizimi imkoniyatlari va uning interfeysi

72. MATLAB tizimi imkoniyatlari va uning interfeysi.

75. Matlab muhitida funksiyalar grafiklarini qurish.

78. Matlab dasturlash tili alifbosi va oddiy arifmetik amallar.

81. M-fayllar bilan ishlash.

o'zgartirish.

84. Matlab da boshqaruv sistemalarini loyihalash va modellashtirish.

85. MATLAB buyruqlari qanday maxsus belgilar bilan tugaydi ?

86. Fazoviy sirtlar va egri chiziqlarning grafiklari

87. ALT matematik ta’minoti.

1. 
   B.Tulaev. Loyixalashning avtomatlashtirilgan asoslari. O’quv qo’llanma. T.,TDTU, 2005
   
2. 
   Norenkov I.P. Sistema avtomatizirovannogo proektirovaniya. M., 2000
   
3. 
   Ismanov M. Qishlok xo’jalik mashinalarini loyihalash asoslari. Ma’ruzalar matni.TDTU.2001.
   

1. 
   Taratqnov O.V. Proektirovanie texnologii mashinostroeniya na EVM. M., MGIU, 2006
   
2. 
   Jurnal "SAPR i grafika
   
3. 
   Valyaev N.P. Proektirovanie seiskoxozyaystvennuix mashin, agregatov, kompressorov, sistem mashin. Rostov–na–Donu:RISXM, 1980.
   
4. 
   Krasilnikova G. Avtomatizatsiya injenerno-graficheskix rabot. M., 2001.
   

1. 
   www.ziyonet.uz
   
2. 
   www.sa’r.ru
   

1. 
   Talabaning fan bo’yicha o’zlashtirishini baholash quyidagi turlar orqali amalga oshiriladi.
   

• 
  Oraliq nazorat (ON)
  
• 
  Yakuniy nazorat (YaN)
  

Fanning xususiyatidan kelib chiqqan holda nazorat turi og’zaki so’rov, test o’tkazish, suhbat, nazorat ishi, uy vazifalarini tekshirish va shu kabi boshqa shakllarda o’tkaziladi.

- Yozma ish shaklida bo’lsa:

• 
  Tayanch iboralar yoki savolni to’g’ri yoritish – 3;
  
• 
  Mustaqil yondashish, amaliy misollar keltirish – 1;
  
• 
  Grafik ishlanmalardan foydalanish – 1;
  

• 
  26 tadan 30 tagacha – 5;
  
• 
  22 tadan 25 tagacha – 4;
  
• 
  17 tadan 21 tagacha – 3.
  

• 
  Savollarga to’laqonli javob berishi uchun – 3;
  
• 
  Ijodiy fikrlashi, amaliy misollar keltirishi uchun – 1;