АВТОМОБИЛ ВА ҚИШЛОҚ ХЎЖАЛИК МАШИНАЛАРИ
МЕХАНИКА ВА ТЕХНОЛОГИЯ ИЛМИЙ ЖУРНАЛИ, МАХСУС СОН 2023, № 1 (4)
162
251
Xonobod.
18
SHAY-
431
Temir yo‘l kesishmasi-
Tobuloq
11,5
2021
4
8
640
19
VX-242
Namangan-Nanay
59,6
1960
5
5
1352
20
VX-349
Namangan-Xazratishox
Chortoq orqali
64,4
2019
5
5
1123
21
VX-210
Namangan-Qoraqalpoq
67
2020
5
5
2163
JAMI:
651,4
142
153
42158
Ro‘yxatda keltirilgan so‘rov turlari ularni o‘tkazishning to‘liqligi, muntazamligi va
davomiyligi, tavsiflangan obektlarning umumiy holatini qay darajada qamrab olishi va ularning
o‘ziga xos xususiyatlari, zarur ma’lumotlarni olish usullari va joylari bo‘yicha tasniflanadi.
Muayyan sharoitlarga qarab (tashuvda aks ettirilgan hodisalarning tabiati, hajmi va sifat
o‘zgarishlari; o‘zaro bog‘liqlik darajasi va boshqalar) kompleks tadqiqotlar olib boriladi [7-10].
Keng qamrovli so‘rovlar ko‘p maqsadli ahamiyatga ega, chunki ularni o‘tkazish
natijasida shaharsozlik vazifalarining keng doirasini (hududni funksional rayonlashtirish,
ko‘chirish, aholining tortishish markazlarini joylashtirish, yozishmalar ) hal qilish uchun zarur
bo‘lgan turli xil dastlabki ma’lumotlar olinadi va ularning transport xizmatlari, yo‘lovchi tashish
va yuk tashish uchun sarflangan vaqt, ko‘cha transporti tarmog‘ini rivojlantirish istiqbollari va
yangi transport turlarini joriy etish va boshqalar). Nafaqat transport, balki sotsiologik va umumiy
shaharsozlik ahamiyatiga ega bo‘lgan kompleks so‘rovlarni o‘tkazish zarurati odatda
shaharlarning bosh rejalarini ishlab chiqishda va shahar transportining turli hil rivojlantirishning
kompleks sxemalarini tayyorlashda yuzaga keladi [11-13].
Shaharsozlikning muayyan muammolarini hal qilish uchun zarur bo‘lgan dastlabki
ma’lumotlarni olish uchun xususiy so‘rovlar o‘tkaziladi. So‘rovlar o‘tkazishning muntazamligiga
qarab epizodik va tizimli bo‘ladi.
So‘rovning davomiyligiga ko‘ra qisqa muddatli va uzoq muddatli bo‘ladi. eng muhim
tasniflash xususiyatlaridan biri bu o‘rganilayotgan obektlar va jarayonlarning umumiy
o’zgarishni qamrab olish darajasidir. Shu asosda so‘rovlar tanlov va uzluksiz bo‘ladi.
Tanlanma so‘rovlarning mohiyati shundan iboratki, u butun aholini (shahar yoki alohida
tumanlarning butun aholisi; aholining muayyan tarkibiy guruhining butun kontingenti; barcha
aholining harakatlanishi va boshqalar) tekshirmaydi, balki faqat uni o‘rganadi [14-18].
Tanlanma so‘rovlarning kerakli hajmi takrorlanmaydigan tanlanmalar uchun matematik
statistika formulasi bilan aniqlanadi:
N=A
2
+t
2
*a
2
,
(1)
bu еrda;
N
– umumiy aholi;
t-0,9545
ehtimollik bilan natijalarning belgilangan aniqligini
ta’minlaydigan 2ga teng qabul qilinishi mumkin bo‘lgan ruxsat etilgan tanlanma xatosining
ko‘plik ko‘rsatkichi;
A
-marginal tanlama xatosi, uning qiymati 5% gacha bo‘lgan xatolik
(ortiqcha yoki minus) aks ettirilganligi sababli belgilanadi;
a
2
–namunalar dispersiya
(o‘zgaruvchan xususiyati).
Yuqori mehnat zichligi va yuqori narxi tufayli uzluksiz tadqiqotlar juda kam qo‘llaniladi.
