Namangan muhandislik-qurilish instituti rizaev bahodir shamsiddinovich, qosimov ilhom ma

Download 6,24 Mb. Pdf ko'rish
bet	43/77
Sana	25.07.2024
Hajmi	6,24 Mb.
	#268526

1 ... 39 40 41 42 43 44 45 46 ... 77

Bog'liq
Namangan muhandislik-qurilish instituti rizaev bahodir shamsiddi

7-BOB. YER OSTI SUVLARI
Tayanch so`z va iboralar:
yer osti suvlari, atmosfera yog‘inlari,
yuzaki suvlar, juda yumshoq suv, yumshoq suv,o‘rtacha qattiq suv, qattiq
suv, juda qattiq,

grunt suvlari, grunt suvlari sathi, gidroizogips chiziqlari,
gidroizogips haritasi,

qatlamlararo yer osti suvlari,

quduq, zovurlar,
artezian suvlar.

7.1-§. Yer osti suvlarining paydo bo‘lishi
Yer yuzidagi suv har doim harakatda bo‘ladi. Dengiz, okean va
quruqlik yuzalaridagi suv bug‘lanib, atmosferaga ko‘tariladi.
Ma’lum sharoitlarda atmosferadagi suv bug‘lari kondensatlanib,
qor, yomg‘ir shaklida yer yuzasiga, suv havzalariga qaytib tushadi. SHu
tariqa suvning tabiatda aylanishi kuzatiladi (7.1-rasm).
Atmosfera yog‘inlari va yuzaki suvlar yerga shimila borib, yer
qobig‘ini geologik sharoiti, tog‘ jinsining suv o‘tkazuvchanligi, haroratiga
qarab yer osti suvlarini hosil kiladi.
Atmosfera suvlaridan tashqari yer qobig‘ida chuqurlik suvlari
mavjuddir. Ular kislorod va vodorodning birikishidan hosil bo‘lib,
yerigan va asta - sovib borayotgan tog‘ jinslaridan ajralib chiqadi.
Atmosfera suvlarining yerga shimilishidan hosil bo‘lgan suv - fil’trlanish
suvlari deb ataladi. Atmosfera yog‘inlari qancha ko‘p bo‘lsa, u
gravatatsion suv shaklida, tuproqda to‘planib, seqin oqa boshlaydi va
bug‘lanish bo‘lmaydigan chuqurlikgacha kirib boradi. SHu tariqa yer osti
suvlarining o‘rni har doim to‘lib turadi.

112
Yer osti suvlari infil’tratsiyadan, ya’ni atmosfera suvlarining yerga
singishidan tashqari, kondensatsiya yordami bilan ham hosil bo‘ladi.
Kondensatsiya deganda atmosferada tuproqka kirgan suv bug‘ining suvga
aylanishi jarayoni tushuniladi. Yer ustidagi havo suv bug‘iga to‘yingan
bo‘lsa, hamma vaqt suv bug‘i tuproqka kira oladi. Tuproq harorati
pastroq bo‘lsa, tuproqka kirib borgan bug‘ quyuqlashib, kondensatlanib
suvga aylanadi.

Download 6,24 Mb.

1 ... 39 40 41 42 43 44 45 46 ... 77

Download 6,24 Mb.

Pdf ko'rish