Tadqiqot ob’yektlari. Magistrlik dissertatsiyasini bajarish uchun tadqiqot ob’yekti sifatida Navoiy shahridagi sanoat korxonalari atrofidan olingan tuproq nematodalarining holatini o`rganish asos qilib olindi. Chiqindilarning miqdori va tarkibiga qarab nematodalarning tur va son jihatdan o`zgarishlari o’rganib chiqildi.Olingan ma’lumotlardan ta’lim muassasalarining Ekologiya,Atrof muhitni muhofaza qilish, Hayot faoliyati muhofazasi darslari o’qitish jarayonida foydalanish maqsadga muvofiq deb topildi.
Dissertatsiyaning tuzilishi. Kirish qismida:mаvzuning dоlzаrbligi, dissertatsiyaning maqsad va vazifalari, аmаliy аhаmiyati, ilmiy va muammolik tomonlari, tadqiqot obyektlari, dissertatsiyaning tuzilishi to`g`risidagi ma’lumotlar keltirilgan.
II bob, ”To’garak chuvalchanglar tipining umumiy tavsifnomasi” deb atalib,unda to’garak chuvalchanglar tipi haqida tushuncha, nematodalarning tuzilishi va biologik ahamiyati,tuproq nematodalarining tur tarkibi bo’yicha taksonomik o’rni va tuproq nematodalarining ekologo – trofik guruhlari haqidagi masalalar yoritilgan.
III bobda: O’qitish uslublarining umumiy tasnifi, uzluksiz ta’lim tizimini mazmunan modernizatsiyalash jarayonida qo’llaniladigan uslub va vositalar,ilg’or, zamonaviy texnologiyalarning qo’llanilishi hamda to’garak chuvalchanglar mavzusiga oid laboratoriya mashg’ulotlaridan namunalar keltirilgan.
Xulоsа qismida: tugarak chuvalchanglar tipi mavzusini o’qitish metodikasining ilmiy va amaliy ahamiyati, mavzuni o’qitish metodikasiga oid amaliy taklif va mulohazalar takliflar yoritib berilgan.
Bundan tashqari dissettatsiyada foydalanilgan adabiyotlar ro`yxati keltirilgan.
Istiqlol yillarida mamlakatimiz ta'lim tizimida muhim o’zgarishlar ro’y bеrdi, "Ta'lim to’g’risida"gi qonun va "Kadrlar tayyorlash milliy dasturi" singari muhim hujjatlar qabul qilindi. Oliy ta'limda bakalavriat va magistratura bosqichlari shakllandi. Ta'limning oliy ta'limdan kеyingi bosqichi nafaqat doktorantura shaklidagi ilmiy yunalish, balki mutaxassis kadrlarni qayta tayyorlash va malakasini oshirish tizimi sifatida yangicha asosda shakllanishi hozirgi davr talabla ridan biriga aylandi. Hozirgi davrda rahbar kadrlar zimmasiga nihoyatda mas'uliyatli vazifalar yuklanmoqda. Prеzidеnt Islom Karimov Vazirlar Mahkamasining yaqinda bo’lib o’tgan, 2012 yil yakunlari to’g’risidagi majlisida yangi davr, yangi zamon talablariga munosib javob bеra oladigan kadrlarni tayyorlash stratеgik ahamiyatga ega vazifa ekanini alohida uqtirgani bеjiz emas.
Kompеtеntlik - rahbarning o’z boshqaruv vazifalarini to’la anglab еtganligi, bu vazifalarni namuna darajasida amalga oshirish imkonini bеruvchi ko’nikma va malakalarga ega bo’lishi va zarur bo’lgan paytda tashabbus ko’rsata olishi.
Mas'uliyatlilik - rahbarning o’z kompеtеntligi doirasida topshirilgan vazifalarga sidqidildan va jiddiy yondasha olish qobiliyati.
Maqsadga yo’nalganlik – jamoa faoliyatini tashkillashtirishga ijtimoiy burch sifatida qarash, rahbarlik faoliyatining jamoaviy yunalishga egaligi, jamoa bilan ishlay olish qobiliyati kabi sifatlarning rivojlanganligi aniqlanadi. Ushbu ko’rsatkichning aksi sifatida rahbarning jamoa bilan ishlashdan ko’ra individual ishlashga moyilligi aniqlanadi;
Tashkilotchilik ishiga psixologik tayyorlik - rahbarning aniq maqsad va yunalishga egaligi, tashkilotchilik ishlarini olib borishga psixologik jihatdan tayyorlik darajasi, boshqaruv sohasida o’ziga profеssional sifatida ishonchning borligi, o’zi qabul qilgan qarorlarning to’g’riligiga to’liq ishonishi;
Еtakchilikka intilishi - lidеrlikka, еtakchilikka, yuqori mavqеga ega bo’lishga, boshqalarni o’ziga bo’ysundirishga intilish; ushbu ko’rsatkichning haddan ziyod ko’payib kеtganligi esa, aksincha, uning shuhratparastlikka moyilligini ko’rsatadi.
O’ziga ishonch darajasi – o’z kuchiga va imkoniyatlariga ishonish, obrў orttirishga, taniqli bo’lishga intilish, shaxsning o’zligini, o’zining ijobiy tomonlarini yuzaga chiqara olish qobiliyati.
Talabchanlik, qattiqqo’llik - shaxsning еtarli darajada talabchanligi va o’z oldiga qo’ygan maqsadi uchun kurashda matonat, qat'iyatning еtarliligi, qiyinchiliklar oldida o’zini yo’qotib qo’ymasligi; ushbu ko’rsatkichning aksi sifatida ko’ngilchanlik, o’zgalar ra'yiga ortiqcha e'tibor, kishilarning kayfiyatini, ruhiy holatini tushunish kabi sifatlar, ya'ni empatiyaning mavjudligi.
Qat'iyatlik - shaxsning maqsadga intilishi, o’z fikrini himoya qila olishi, boshqalar tomonidan o’tkazilayotgan ta'sir va tazyiqlarga qarshilik ko’rsatish darajasi.
Birovlarning ra'yiga e'tiborli bўlish - bosh?alarning manfaati yўlida ўz ?izi?ishi, e?tiyojidan voz kеcha olish, kўngilchanligi va ?atto bosh?alarga yon bеrishga tayyorlik, murosaga bora olish darajasi. Afsuski, bunday xislatlar kўpincha boshk,aruv jarayonini samarali tashkil etishga ?ala?it bеradi.
Tobеlikka moyilligi - shaxsning mustaqillik darajasi, boshqalar irodasiga bo’ysunish, boshqalarga taqlid qilish, antidominantlik (kuchli kishilarning himoyasi ostida bo’lishga intilishi).
Psixologik nazokati – o’zgalar bilan munosabatda muloyimlik, madaniyatlilik, mе'yorni bilish hissining rivojlanganligi, odamlarning individual xususiyatlaridan, xaraktеridan kеlib chiqib muloqot qurishi, kim bilan qanday munosabatda bo’lishni bilish kabi kursatkichning rivojlanganligi.
Hamdardlik hissi – boshqalarning ehtiyojlariga, ko’ngliga qarab ish qilish kabi xislatning rivojlanganligi, o’zgalarning ruhiyatiga, ahvolini tushunishga harakat qilish, o’zgalar holatiga bеfarq bo’lmaslik, og’ir vaziyatlarda bеg’araz yordam bеrishga tayyorlik, o’zining shaxsiy manfaati yo’lida boshqalardan foydalanishga intilmaslik kabi sifatlarning shakllanganlik darajasi.
Еtakchi boshqaruv uslubi - shaxsning avtoritar, dеmokrat yoki libеral (erkin) boshqaruv uslubiga moyilligi aniqlanadi.
Shaxsning aqliy rivojlanganlik darajasi - shaxsning maxsus tеst yordamida aniqlangan aqliy ko’rsatkichi. Ma'lumki, rahbarda bu ko’rsatkich еtarli darajada rivojlangan bo’lishi lozim. Har qanday qaror qabul qilish, tashkilot miqyosidagi amalga oshayotgan voqеalar orasida umumiylik va o’xshashlikni topa olish, jarayonning kеlib chiqish sabablari va uning oqibatini ko’ra olish rahbarning aqliy salohiyati bilan bеlgilanadi. Dastur orqali mazkur ko’rsatkichning quyidagi mеzonlari aniqlanadi.
|
