1-
MAVZU
:
M
IKROPROTSESSORLAR
(MP)
VA MIKRO
EXM
AVTOMATIKA
,
XT,
NAZORAT VA BOSHQARISH TIZIMLARIDA
,
ENERGETIKA VA BOSHQA SOHALARDA
BAJARADIGAN ASOSIY VAZIFALARI
Reja:
1. Mikroprotsessorlar (MP) va mikroEXM avtomatika
2. XT, nazorat va boshqarish tizimlari
3. Energetika va boshqa sohalarda bajaradigan asosiy vazifalari
Mikroprotsessorlar (MP):
Mikroprotsessor, kompyuter tizimlari va elektronik vositalarni boshqarish
uchun mo'ljallangan xavfsiz integratsiyalangan loyihalash chippidir. U yoki boshqa
vazifalarni bajarish uchun xususiy talabalarni va komponentlarni o'z ichiga oladi.
Quyidagi misollar mikroprotsessorlarning qanday foydalanishini namoyon qiladi:
1. Intel Core i7: Bu xususiyatli mikroprotsessor kuchli va ko'p yo'nalishli
ishlash uchun mo'ljallangan. U yuqori ishlab chiqish tezligi va iste'mol
qilish uchun mo'ljallangan yadro soni bilan ajralib turadi.
2. AMD Ryzen 5: AMD tomonidan ishlab chiqilgan bu mikroprotsessor
muhim ish stolida yuqori tezlik va ishlab chiqish kuchiga ega bo'lgan
muhim xususiyatlarga ega.
3. ARM Cortex-M4: Bu mikroprotsessor energiya samaradorligi va kichik
o'lchamli tizimlarda ishlash uchun mo'ljallangan. Bu turiya asosan IoT
(Internet of Things) tizimlarida qo'llaniladi.
MikroEXM (MikroElektronika Experimenter Module):
MikroEXM, ma'lumotlarni o'rganish va amaliyotga o'tkazish uchun
mo'ljallangan tizimdir. Bu modullar elektronika muharriri o'rganish, sensorlar va
komponentlar bilan o'zgaruvchanliklarni sinash uchun qulaydirlar. Quyidagi
misollar bu tizimlarning qanday foydalanishini namoyon qiladi:
1. MikroEXM for Arduino: Bu tizim Arduino platformasi uchun
ma'lumotlarni
o'rganish va tajarrotnoma
ishlab
chiqish uchun
mo'ljallangan. Sensorlarni o'zgartirish, servolar va boshqa komponentlarni
sinashga imkon beradi.
2. MikroEXM for Raspberry Pi: Bu tizim Raspberry Pi platformasi uchun
mo'ljallangan va uni o'rganishni yengillashtirish uchun qulaydir. Bu tizim
sensorlar, kameralar
va boshqa komponentlarni
qo'shish uchun
mo'ljallangan.
3. MikroEXM for PIC: Bu tizim mikrokontrollerlar uchun mo'ljallangan va
dastur tuzish va sinash uchun qulaydir. Bu tizim sensorlarni boshqarish,
LEDlar, motorlar va boshqa komponentlarni boshqarish imkoniyatlarini
taqdim etadi.
Misollar:
1. Mikroprotsessor Misoli: Bir IoT loyihasi uchun ARM Cortex-M4
mikroprotsessori ishlatilishi mumkin. U kompyuter tarmoqlaridan olingan
ma'lumotlarni to'plab olish, ulardan tahlil qilish va ularga javob qaytarish uchun
ishlatiladi.
2. Arduino va MikroEXM Misoli: Arduinodan olgan MikroEXM tizimi,
uyjoy elektronikani boshqarish uchun ishlatilishi mumkin. Uyning ichki ishlab
chiqarish va kommunikatsiya tizimi uchun ishlatiladi.
3. Raspberry Pi va MikroEXM Misoli: Raspberry Pi va MikroEXM tizimi, uy
tarmoqini boshqarish, internetga ulanish va ma'lumotlarni o'zgaruvchanlik bilan
to'plash uchun ishlatiladi.
4. Mikroprotsessor va Avtomatika Misoli: Bir korxona tarmog'ini
avtomatizatsiya qilish uchun mikroprotsessorlardan foydalanish mumkin. Misol
uchun, tempiratura, namlik, yorug'lik darajasi va boshqa o'zgaruvchan ma'lumotlar
mikroprotsessor yordamida o'qiladi va boshqaruv qilinadi. Ular avtomatik
qurilmalar (issiqlik tizimlari, klimat tizimlari)ni boshqarishda ishlatiladi.
5. MikroEXM va Avtomatika Misoli: Bir texnik tajriba mashinasini tuzishda
MikroEXM moduli foydalanish mumkin. U korxona tizimlarini boshqarish uchun
muhim bo'lgan sensorlar, hislatlar, motorlar va boshqa komponentlar bilan
bog'liqdir. Misol uchun, texnik ishlab chiqarish tizimida boshqa joylardan olingan
sensorlar yordamida mahsulotni monitoring qilish va takomillashtirish mumkin.
6. Avtomatika tizimlari uchun mikroprotsessorlar: Korxona, stol va yorug'lik
tizimlari, quyidagi tizimlardan biri yordamida boshqarilishi mumkin:
- Temperaturani boshqarish uchun: Suhbatlanayotgan temperaturani o'qish,
sozlash va istalgan o'zgaruvchanliklarni bajarish uchun mikroprotsessor yordamida.
- Texnika vazifalarini boshqarish uchun: Ishlab chiqarish jarayonlarini
avtomatik boshqarish, dastlabki standartlarni ko'rib chiqish va ish jarayonini
takomillashtirish uchun mikroprotsessor yordamida.
- Klimat tizimlarini boshqarish uchun: Isiqlik, konditsioner va ventilatsiyani
avtomatik boshqarish uchun mikroprotsessorlardan foydalanish.
7. MikroEXM Avtomatika Misoli: MikroEXM tizimi, korxona boshqaruv
tizimlarini tuzish va monitoring qilish uchun yaxshi variant bo'lishi mumkin. U
texnik ishlab chiqarish tizimini boshqarish, texnik vazifalarni tizimga o'tkazish va
avtomatik holatda boshqarish imkoniyatlarini taqdim etadi.
Bu misollar, mikroprotsessorlarni va MikroEXM tizimlarini avtomatika
sohasida qanday foydalanishni namoyon qiladi. Bu vositalar avtomatizatsiya,
monitoring va boshqaruv sohalarida muhim ahamiyatga ega bo'lib, texnik ishlab
chiqarish va korxona tizimlarini takomillashtirishda o'ziga xos imkoniyatlar taqdim
etadi.
Bu misollar, mikroprotsessorlarning va MikroEXM tizimlarining qanday
foydalanilishi haqida umumiy ma'lumot va misollarni beradi. Bu vositalar
elektronika, IoT va avtomatika sohalarida amaliy ishlarni bajarish uchun
foydalaniladi.
Xisoblash Texnikasi, Nazorat va Boshqarish Tizimlari Misollari:
1. Xisoblash Texnikasi Misoli: Xisoblash texnikasi, moliyaviy operatsiyalarni
hisobga olish va hisob-kitobni boshqarish uchun mo'ljallangan dasturiy vositadir.
Quyidagi misol yordamida xisoblash texnikasining qanday ishlatilishini ko'rib
chiqamiz:
Mutaxasisning Hisob Kitoblar Dasturi: Mutaxasis, korxonalarda moliyaviy
jarayonlarni boshqarish uchun Xisoblash Texnikasini ishlatishi mumkin. Ular
korxonalarning kassa hisobini olib, kirim-chiqimlarni to'plab olish va hisob-kitobni
o'rganish uchun dasturni qo'llab-quvvatlaydilar.
2. Nazorat va Boshqarish Tizimi Misoli: Nazorat va boshqarish tizimlari,
korxonalarni va tashkilotlarni takomillashtirish, monitoring qilish va menejmentni
osonlashtirish uchun mo'ljallangan dasturiy vositalardir. Quyidagi misol nazorat va
boshqarish tizimlarining qanday ishlatilishini namoyon qiladi:
Internet of Things (IoT) Tizimi: IoT tizimi, korxonalarda monitoring va
boshqarishni yanada osonlashtiradi. Misol uchun, fabrikada ishlab chiqarilayotgan
mahsulotlar avtomatik ravishda monitoring qilinadi va har bir jarayon to'liq
boshqariladi.
Bino Boshqarish Tizimi:
Binolar boshqarish uchun tizim, issiqlik,
konditsioner va energiya iste'molini avtomatik boshqarish uchun mo'ljallangan. U
tizim, binoning ichki holatini kuzatib boradi va iste'molchilarga qulaylik ta'minlaydi.
Korxona Boshqarish Tizimi: Boshqarish tizimi, korxonalarni tizimga
o'tkazish, tizimni monitoring qilish, xodimlar va moliyaviy ma'lumotlarni
boshqarish uchun yordam beradi. U tizim, ish tizimi,
hisob-kitob va
o'zgaruvchanliklarni boshqarishga imkoniyat beradi.
3. Ma'lumot Analitika Tizimi Misoli: Bu tizimlar, korxona ma'lumotlarini
to'plab olish, tahlil qilish va natijalarni olishda yordam beradi. Quyidagi misol
ma'lumot analitika tiziminin qanday foydalanilishini namoyon qiladi:
Marketing Analitika Tizimi: Marketinchilar, mijozlar haqida ma'lumotlarni
to'plab olish va analiz qilishda ma'lumot analitika tizimlaridan foydalanishi mumkin.
Ular mijozlarning xohishlarini tahlil qilish, takliflarni amalga oshirish va marketing
strategiyalarini optimallashtirishga yordam beradi.
4. Menejment Tizimi Misoli: Menejment tizimlari, tashkilotning qo'shimcha
vazifalarini boshqarish va bajarishda yordam beradi. Quyidagi misol menejment
tiziminin qanday foydalanilishini namoyon qiladi:
Project Management Software: Korxona proyektlarini boshqarish uchun
foydalaniladigan tizimlar, proyekt va vazifalarni o'rganish, muddatlarni nazorat
qilish va jamoat ishlari bilan menejmentni osonlashtirishda yordam beradi.
Xisoblash Texnikasi, Nazorat va Boshqarish Tizimlari Misollari Davomi:
5. Hospitals Management System (Shifoxona Boshqarish Tizimi) Misoli:
Shifoxonalarda xisob-kitob va boshqarishning avtomatizatsiyasi uchun tizimlar
foydalaniladi. Bu tizimlar shifoxonaning har bir bo'limini boshqarishga imkon
beradi. Ma'lumotlar avtomatik ravishda saqlanadi, xodimlar va buyurtmalarni
nazorat qilish osonlashadi.
6. Supply Chain Management System (Tovarlar O'tkazish Boshqarish Tizimi)
Misoli: Korxona, do'kon yoki shirkatlar o'rtasidagi tovarlarni o'tkazish va boshqarish
uchun tizimlar ishlatadi. Bu tizimlar tovarlar keldi-ketganini nazorat qiladi,
omborlar va buyurtmalarni boshqarishni osonlashtiradi.
7. Energy Management System (Energiya Boshqarish Tizimi) Misoli:
Energetika sohasida tizimlar, energiya israfini kamaytirish va takomillashtirish
uchun ishlatiladi. Shu jumladan, ishga o'tkazilgan energiyani monitoring qilish,
takomillastirish va ehtiyot qilishga yordam beradi.
8. Smart Home Automation System (Aqlli Uy Avtomatizatsiya Tizimi)
Misoli: Aqlli uy avtomatizatsiya tizimi, uyning barcha xavfsizlik, energiya
samaradorligi va komfortni boshqarishga imkon beradi. Bu tizim uyning ichki
holatini nazorat qiladi va istalgan joydan boshqarish imkonini beradi.
9. Fleet Management System (Transport Boshqarish Tizimi) Misoli:
Transport va logistika sohasida, transport vositalarini boshqarish va ulardan
foydalanishni osonlashtirish uchun tizimlar ishlatiladi. Bu tizimlar transport
vositalarini joylashgan joylar, yo'nalish va xolatlar haqida ma'lumotlarni olish va
nazorat qilishga imkon beradi.
10. Warehouse Management System (Ombor Boshqarish Tizimi) Misoli:
Ombor boshqarish tizimi, mahsulotlarni, materiallarni va tovarlarni saqlash va
boshqarish uchun mo'ljallangan. Ular omborlarni nazorat qilish, tovarlar keldi-
ketganini o'rganish va ehtiyojlar bo'yicha xabar berish imkonini beradi.
Bu misollar, xisoblash texnikasi, nazorat va boshqarish tizimlari haqida turli
sohalarda qanday foydalanishni namoyon qiladi. Bu tizimlar boshqaruv,
takomillash, monitoring va resurslarni samarador ishlatishda yordam beradi.
Bu misollar, xisoblash texnikasi, nazorat etish va boshqarish tizimlari,
ma'lumot analitika tizimlari va menejment tizimlarining qanday foydalanilishi
haqida umumiy ma'lumot va misollarni beradi. Bu vositalar korxona boshqaruv,
tizimlarni takomillashtirish va ishni yaxshi boshqarishda yordam beradi.
Mikroprotsessorlarning Energetika va Boshqa Sohalarda Bajaradigan Asosiy
Vazifalari Misollari:
1. Energetika Sohasi Misoli: Mikroprotsessorlar energetika sohasida bir
nechta vazifalarni bajarish uchun ishlatiladi. Quyidagi misolni ko'rib chiqamiz:
Smart Grid Management (Aqlli Tarmoq Boshqarish): Energetika sohasida
mikroprotsessorlar aqlli tarmoq boshqarish tizimlarida ishlatiladi. Bu tizimlar
energiya iste'moli va yetkazib berishini boshqarishga yordam beradi. Misol uchun,
elektr energiya iste'molchilari va yetkazib beruvchilari orasidagi tariflarni avtomatik
ravishda boshqarishni ta'minlaydi.
2. Transport Sohasi Misoli: Mikroprotsessorlar transport sohasida ham keng
ishlatiladi. Quyidagi misol transport sohasidagi mikroprotsessor vazifalarini
namoyon qiladi:
Vehicle Control and Monitoring (Transport Vositasini Boshqarish va
Nazorat):
Transport vositalarini
boshqarish va
nazorat
qilish
uchun
mikroprotsessorlar o'rganib boriladi. Bu tizimlar transport vositalarini istiqbolli,
samarador va xavfsiz ishlatishga imkon beradilar.
3. Tibbiyot Sohasi Misoli: Tibbiyot sohasida ham mikroprotsessorlar muhim
ahamiyatga ega. Quyidagi misol tibbiyot sohasidagi mikroprotsessorlarning
vazifalarini namoyon qiladi:
Medical Devices (Tibbiy Vositalar): Mikroprotsessorlar, shifoxonalarda,
monitoring vositalarida, va tibbiy cihazlarda ishlatiladi. Bu cihazlar orqali
yo'nalishni o'rganish, xolatlarni nazorat qilish va tibbiy ma'lumotlar olish mumkin.
4. Toshkent sohasi Misoli: Toshkent sohasida ham mikroprotsessorlar turli
vazifalarni bajarish uchun ishlatiladi. Quyidagi misol Toshkent sohasidagi
mikroprotsessorlarning bir nechta vazifalarini namoyon qiladi:
Traffic Light Control (Yo'lovchi Chiroqlarni Boshqarish): Toshkent shahri
ko'cha-kovaklarida yo'lovchi chiroqlarni boshqarishda ham mikroprotsessorlar
ishlatiladi. Ular trafikni boshqarish va yo'lovchi to'xtash tartibi uchun yordam
beradi.
Bu misollar, mikroprotsessorlarning energiya, transport, tibbiyot va toshkent
sohalarida qanday foydalanishini namoyon qiladi. Mikroprotsessorlar turli sohalarda
avtomatizatsiya, monitoring va boshqaruv vazifalarini bajarishda keng qo'llaniladi.
|
