15
Davlat va jamiyat rivojining har bir bosqichi shaxs, jamiyat va davlatning
ijtimoiy,
iqtisodiy,
ilmiy-texnikaviy,
ma’naviy-ma’rifiy
va madaniy
ehtiyojlaridan kelib chiqqan holda ta’lim tizimi oldiga muayyan ijtimoiy
buyurtmalarni qo’yadi.
O’zbekiston Respublikasining “Ta’lim to’g’risida”gi Qonuni va Kadrlar
tayyorlash milliy dasturida har tomonlama kamol topgan, ta’lim va kasb-hunar
dasturlarini ongli ravishda tanlagan va puxta o’zlashtirgan, ijtimoiy-siyosiy,
huquqiy, psixologik-pedagogik
bilimlarga ega, jamiyat, davlat va oila oldidagi
o’z javobgarligini his etadigan fuqarolarni tarbiyalash bilan bog’liq ijtimoiy
buyurtmalar belgilab berilgan
11
.
O’zbekiston Respublikasi Prezidentining farmon, qaror va asarlarida
jamiyatimizda amalga oshirilayotgan
ijtimoiy-iqtisodiy, mafkuraviy, ma’naviy-
ma’rifiy o’zgarishlar, huquqiy-demokratik jamiyat qurish tamoyillari o’z aksini
topgan. Jumladan, “Milliy g’oya: asosiy tushuncha va tamoyillar” nomli risolada
ta’lim tizimi oldiga quyidagi buyurtmalar qo’yilgan:
yoshlarni ma’naviy-ahloqiy tarbiyalash va ma’rifiy ishlarning samarali
shakllari va usullarini ishlab chiqish va joriy etish;
yangi pedagogik va axborot texnologiyalari,
tayyorgarlikning modul
tizimidan foydalangan holda o’qitish samaradorligini oshirish;
xalqning boy ma’naviy va intellektual merosi va umumbashariy qad-
riyatlar asosida ta’limning insonparvarlik yo’nalishini ta’minlash;
o’quv-uslubiy majmualarning hamda ta’lim jarayoni didaktik va axborot
ta’minotining yangi avlodini ishlab chiqish va joriy etish;
o’quv jarayonini yuqori sifatli o’quv adabiyotlari va ilg’or pedagogik
texnologiyalar bilan ta’minlashni amalga oshirish;
milliy mustaqillik printsiplari va xalqning boy intellektual merosi hamda
umumbashariy qadriyatlar ustuvorligi asosida ta’limning barcha darajalari va
bo’g’inlarida yoshlarning ma’naviy va axloqiy sifatlarini rivojlantirish;
11
O’zbekiston Respublikasining “ Ta’lim to’g’risida”gi Qonuni. Barkamol avlod – O’zbekiston taraqqiyotining
poydevori. – T:. Sharq nashriyot-matbaa kontserni, 1997. 20-bet
16
yoshlar ongi va qalbiga milliy g’oya va mafkurani singdirish, ta’lim
muassasalarida mafkuraviy tarbiyani bugungi kun darajasiga ko’tarish;
ta’lim berishning barcha darajalarida ta’lim
oluvchilarning huquqiy,
iqtisodiy,
ekologik
va
sanitariya-gigienik
ta’limi hamda tarbiyasini
takomillashtirish;
yuqori malakali pedagogik kadrlar tayyorlash, ta’lim tizimining kadrlar
salohiyatini tubdan yaxshilash, pedagoglarning kasbiy nufuzini oshirish, ta’lim
muassasalarini maxsus tayyorlangan malakali pedagog kadrlar bilan ta’minlash,
ularning faoliyatida raqobatga asoslangan muhitni vujudga
keltirish;
pedagog kadrlarning mafkura borasidagi bilimlarini chuqurlashtirish.
Jamiyatda kechayotgan ijtimoiy-iqtisodiy va madaniy o’zgarishlar
evolyutsion tarzda ta’lim tizimining yangi mazmun kasb etishini ta’minladi,
ilg’or g’oyalarni o’zida namoyon etuvchi ta’limiy qadriyatlar shakllandi.
Umuminsoniy, ma’naviy-axloqiy, kasbiy ahamiyatli qadriyatlar pedagog
shaxsini tarbiyalashga xizmat qilishi, uning qadr-qimmatini oshirishi, shaxs
omilining ta’lim-tarbiya jarayonlarining yetakchi sub’ekti va ob’ekti sifatida tan
olinishini ta’minlashi, unda ijodiy fikrlash,
shuningdek, ijtimoiy faollik
ko’nikmalarini shakllantirishga yordam berishi bilan ahamiyatlidir. Binobarin,
barkamol shaxs va malakali mutaxassisni tarbiyalab voyaga yetkazishga bo’lgan
ehtiyoj rivojlanayotgan hamda yangicha ijtimoiy munosabatlar qaror topayotgan
mavjud sharoitda yanada dolzarb xususiyat kasb etadi.
Davlat ta’lim standarti ta’limning zarur, yetarli darajada hamda o’quv
yuklamalar hajmiga qo’yiladigan asosiy davlat talablari hamda kadrlar
tayyorlash sifatini baholashni belgilab beruvchi mezon bo’lib, u “Ta’lim
to’g’risida”gi Qonun, Kadrlar tayyorlash milliy dasturi, O’zbekiston
Respublikasi Prezidentining farmon, qaror va asarlarida
belgilab berilgan
vazifalar hamda pedagog shaxsini shakllantirishda umuminsoniy, ma’naviy-
axloqiy, kasbiy ahamiyatli qadriyatlarni o’zida mujassamlashtiradi. Shuningdek,
davlat ta’lim standartlarida kasbiy bilim, ko’nikma va malakalarni shakllantirish,
bo’lajak mutaxassislar kasbiy shakllanish jarayonining sub’ekti sifatida ishtirok
17
etishining pedagogik shart-sharoitlari, mexanizm, metod va texnologiyalari
belgilab berilgan.
