|
Nókis filialí Kampyuter injinering fakulteti
|
| bet | 2/7 | | Sana | 18.05.2024 | | Hajmi | 107,18 Kb. | | #242090 |
Bog'liq Jalgas Tekst akademik word1. Tekst haqqında
Tekst- bul shaxstıń sóylew iskerligi nátiyjesi bolǵan sóylew shıǵarması, ol sóylew iskerligi dawamında paydalaniletuǵın tiykarǵı kommunikativ birlik bolıp tabıladı. Málim haqıyqatlıq haqqında oyda sawlelendiriw beretuǵın bir neshe sintaktik birliklerden shólkemlesken sóylewiy pútinlik tekst dep ataladı.
Blu úsh gáptiń mаzmunın dıqqаt pеnеn úyrеnip qаrаǵаnımızdа оlаrdıń bir-biri mеnеn tıǵız bаylаnıslı екеnin bilеmiz. Qаndаydа bir tеmаdа jаzılǵаn shıǵаrmаnı аlsаq, оndаǵı mаzmun tоlıqlıǵı pútin tекsttеn túsinilеdi..
Kórkem usılda minimal tekst delingende qandayda bir temanı jaqtılandıriwge bagishlangan tamshılar,xalıq oyshıllıǵın ańlatatuǵın naqıl, maqal hám aforizmlar, miniatyuralar, hajviy dóretpeler,xatlar, qosıq hám qosıqiy úzindiler, ulıwma, kishi temanı qamtıp alıwshı bir neshegáplerden ibarat pútinlik túsiniledi. Teksttiń ishinde bolǵanın mazmun pútinligi, sırtqı tárepin bolsa túrli forma daǵı boglamalar, sintaktik qurallar birlestirib turadı.Maksimal tekst delingende keń kólemdegi waqıyalardı jaqtılandıriw mútajligi menen júzegekelgen pútinlik názerde tutıladı. Kórkem usılda gúrriń, qıssa, roman, epopeya sıyaqlı iri kólemlidóretpeler maksimal tekst esaplanadı. Maksimal tekst mikromatnlardan ibarat. Eń kishi pútinliktaza jolǵa, eń úlken pútinlik bolsa bap (bólim yamasa mawsim) larga to'gri keledi. Bunday tekst quramında epigraf, sózboshi (muqadddima), keyin sóz (epilog) sıyaqlı járdemshi bólimler de qatnasıwı múmkin. Olar dóretpe mazmunı hám goyasiga, sonıń menen birge, temanıń tańlanıwı hám sáwlelendirilmektesine tiyisliayırım máselelerge qosımsha túsindirme, túsindiriw bolıp keledi.
Filolog E. Semserev “Teksttiń lingvistik tah'lili” atlı kitabında “Tekst - hámmeelementleri óz-ara tıǵız baylanısda bolǵan hám avtor kózqarasınan málim bir maqsetke baǵıtlanǵan nominativ-estetik informaciyanı ańlatiwshı murakab struktura» degen tariypni beredi.
I. Elshiov bolsa tekstti tómendegishe tariyplaydi: “Gapdan úlken birlik quramalı sintaktik pútinlik bolıp, ol pikiran hám sintaktik tárepten óz-ara baylanıslı bolǵan gápler birlespesinen ibarat. Ol jaǵdayda pikir gapga salıstırǵanda talay tolıq boladı”. Tekst kólem hám mazmun belgisine kóre ekige bólinedi:
|
| |
