Новый документ

Induktivlik g’altagi va rezistor
REJA:
1.Induktivlik g’altagi haqida to’la malumot.
2.Rezistorlar va ularning turlari.
3.
Induktivlik g’altagi va rezistor vazifasi.
1.Ind
uktivlik (
lotincha
: inductio — taʼsirlash, uygʻotish)
— oʻtkazgichdan yasalgan konturdan bir amper tok
kuchi oʻtayotganda shu konturni kesib oʻtuvchi
magnit
maydon
induksiyasi oqimini vujudga keltirish
xususiyati.(L=dФ/I) [Wb/A=Hn(
genri
)]
Berk kontur bilan chеgaralangan sirtni kеsib o’tuvchi
magnit maydon induktsiya vеktori oqimining har qanday
o’zgarishi shu konturda elеktr tokini hosil qiladi (Faradеy
tajribalari). Bu tok induktsion tok dеyiladi. Shu tokning
qayd qilinishi konturda EYUK mavjud ekanligini bildiradi.
Bu EYUK induktsion EYUK dеyiladi.Induktsion tokning
hosil bo’lish jarayoniga elеktromagnit induktsiya hodisasi
dеyiladi.
[1]

Induktivlik gʻaltagi — sigʻimi va faol qarshiligi ancha kichik
boʻlgani holda katta induktivlik qosil qiladigan spiralsimon
oʻtkazgich. Bir tolali, baʼzan, koʻp tolali izolyasiyalangan
simni silindr, toroid yoki toʻgʻri toʻrtburchak shaklli
dielektrik-karkasga oʻrab tayyorlanadi. Karkassiz Induktivlik
gʻaltagi ham bor. Induktivlik gʻaltagi simini bir qatlamli va
koʻp qatlamli qilib oʻrash mumkin. Gʻaltak induktivligini
oshirish uchun, koʻpincha, ferromagnit (elektrotexnika
poʻlati, permalloy, ferrit va boshqalar), oʻzak qoʻllaniladi.
Induktivlik gʻaltagi induktivligi gʻaltak oʻlchamlariga, oʻramlari
soni kvadra-tiga va oʻzakning magnit singdiruvchanligiga
toʻgʻri proprsional boʻladi. U elektr filtrlar va tebranish
konturlarining elementi sifatida, transformatorlarda, rele,
magnitli kuchaytirgich, elektromagnit va boshqa da
qoʻllaniladi. L harfi bilan belgilaniladi. Genrilarda oʻlchanadi.
Mikromodullarda qoʻllaniladigan yassi bosma gʻaltak, elektr
mashinalarining chulgʻamlari, ramkali va ferrit antennalar
ham Induktivlik gʻaltagi xillari hisoblanadi.
Induktivlik genri (H) hisobida o‘lchanadi. O‘tkazgichda tok 1
daqiqa ichida 1 amperga tekis o‘zgarganda unda 1 volt
o‘zinduksiya elektr yurutuvchi kuch hosil bo‘lsa, bunday
o‘tkazgichning induktivligi 1 H bo‘ladi. Induktivlik
maydaroq o‘lchov birligi milligenri (mH) deb ataladi: 1 H =
1000 mH. Induktivlikning genridan million marta kichik
bo‘lgan o‘lchov birligi ham bor. Bu birlik mikrogenri (mkH)
deb ataladi. 1 H = 1000000 mk H = 10
6
mkH: 1 mk H = 1000
mk H. Induktiv g‘altaklar L harfi bilan, drossel Dr harfi bilan
belgilanadi.
Turli sim g‘altaklarning induktivligi va
g‘altaklardagi o‘zaklar turlicha bo‘ladi. Po‘lat, temir,

aluminiy, ferritlardan foydalaniladi. G‘altakdan o‘zgaruvchan
tok oqib o‘tganda, g‘altak atrofida magnit maydoni hosil
bo‘ladi,
o‘zgaruvchan
magnit
maydoni
g‘altakning
o‘ramlarini kesib o‘tib, unda o‘zinduksiya elektr yurituvchi
kuchni (EYK) hosil qiladi. G‘altakning induktivligi uning
ko‘ndalang kesimiga va uzunligiga bog‘liq, o‘ramlar sonini
o‘zgartirmasdan g‘altak uzaytirilsa, induktivlik kamayadi.
2.