• Nyu York Konvensiyasining 2-moddasi
  • 1980 yilgi Tovarlarning xalqaro oldi-sotdisi to’g’risidagi Vena Konvensiyasining 11- va 13-moddalarida ham belgilanganki
  • Elektron tijorat
  • Nyu York Konvensiyasining 2-moddasi




    Download 21.75 Kb.
    bet1/4
    Sana19.01.2023
    Hajmi21.75 Kb.
    #38673
      1   2   3   4
    Bog'liq
    4-5-6-kazuslar tijorat
    509-группа, 2- mustaqil ta'lim topshirig'i(Sirtqi), 2-Mavzu Korxona –kimyo va oziq-ovqat sanoatining asosiy bo’g’in, sinflar, Kogon sh. KPI, ASOSIY TEZKOR TUGMALAR (2), 1404130615 51198, ILON MASK INTERNET LOYIHASI, O’zbekistonda bo’lishi mumkin bo’lgan texnogen havflar, 1477216731 63678, Ma`lumotlar bazasi 212121, 1-amaliy mashg`ulot, Mambetkarimov A\'mirbek ITS, 8-MARUZA TASODIFIY MIQDOR TUSHUNCHASI. TAQSIMOT FUNKSIYA VA UNING XOSSALARI.

    4- kazus
    Tegirmon sotib olish uchun oldi-sotdi shartnomasi O’zbekiston Respublikasining “Taraqqiyot” tashkiloti (sotuvchi) va Italiyaning “Sviluppo” tashkiloti (xaridor) o’rtasida tuziladi. Shartnoma uchun amaldagi qonun sifatida 1980-yilgi Tovarlarni xalqaro sotish to‘g’risidagi 1980-yilgi Vena konvensiyasi tanlangan. Xaridor shartnomani sotuvchiga elektron pochta orqali yuboradi va sotuvchi xabar oladi. Biroq sotilayotgan mahsulotlar sifati talab darajasiga mos kelmasligi ma’lum bo’ldi. Bunday holda xaridor sotuvchini tovarlarda nuqsonlar mavjudligi haqida ogohlantirgan, shuning uchun nuqsonlar imkon qadar tezroq bartaraf etilgan. Agar kamchiliklar bartaraf etilmasa, unda aks holda sudga ariza beriladi. Biroq sotuvchi kamchiliklarni tan olmadi. Uning ta’kidlashicha, agar da’vo arizasi mazmunan ko’rib chiqilmasa va elektron pochta orqali tuzilgan shartnoma shartnoma bo’lmasa, bu shartnoma hech qanday majburiyatlarni yuklamaydi.
    Javob:
    Vaziyatimizdagi muammoli holatlar quyidagilardan iborat:

    • Shartnoma elektron pochta orqali tuzilsa, u haqiqiy hisoblanadimi?

    Shartnoma haqiqiyligi borasida unga bir qancha talablar qo’yilgan, xususan, uning yozma shaklda bo’lishlik talabi. Biroq bugungi kunda hech qanday rasmiyatchiliklarsiz ham og’zaki shartnomalar juda ko’p davlatlarda tan olinmoqda. Xususan, Nyu York Konvensiyasining 2-moddasi ikkinchi bandida belgilanib qo’yilganidek, “yozma ravishda kelishuv” atamasi taraflar tomonidan imzolangan shartnomadagi arbitraj izohi yoki arbitraj bitimini yoki o’zaro xatlar, telegrammalar almashinuvini o’z ichiga oladi. Bundan tashqari. UNCITRAL namunaviy qonunining 7-moddasida arbitraj bitimining yozma shaklidagi talabi elektron aloqa orqali, agar unda mavjud bgn ma’lumotlar keyinchalik havola qilish uchun foydalanilishi mumkin bo’lsa, ta’minlanishi mumkin; “Elektron aloqa” taraflar ma’lumotlar uzatish orqali amalga oshiradigan har qanday aloqani anglatadi; “Ma’lumot xabari” elektron, magnit, optic yoki shunga o’xwaw vositalar yordamida yaratilgan, yuborilgan, olingan yoki saqlanadigan ma’lumot, shu jumladan, elektron ma’lumotlar almashinuvi (EDI), elektron pochta, telegramma, teleks yoki telekopiya, deb keltirib o’tilgan.
    Aytish joizki, bundan tashqari, shartnomaning eng muhim shartlaridan biri – bu ofertaning akseptlanishidir. Kazusda ham oferta akseptlangan. 1980 yilgi Tovarlarning xalqaro oldi-sotdisi to’g’risidagi Vena Konvensiyasining 11- va 13-moddalarida ham belgilanganki:
    11-modda
    Oldi-sotdi shartnomasi yozma shaklda tuzilishi yoki tasdiqlanishi shart emas yoki boshqa shakldagi talablarga bo’ysunmaydi. Uni har qanday usul bn, shu jumladan, guvohlik bn ham isbotlash mumkin.
    13-modda
    Ushbu konvensiya maqsadlari un “yozma shakl” deb telegraf va teletayp xabarlari ham tushuniladi.
    Yuqoridagilarga asosan, kazusdagi shartnoma haqiqiy deb hisoblanadi.

    • Nuqsonlar qancha muddatda bartaraf etilishi kerak?

    1980. Konvensiyaning 35-moddasi birinchi qismida belgilanganidek, sotuvchi miqdori, sifati va tavsifi jihatidan shartnoma talablariga mos keladigan va shartnoma talablariga muvofiq tartibga solingan yoki qadoqlangan tovarlarni yetkazib berishi shart. 47-modda birinchi qism: xaridor sotuvchining o’z majburiyatlarini bajarishi uchun qo’shimcha oqilona muddat belgilashi mumkin.
    5-kazus
    Xalqaro tijorat huquqi bo’yicha o’tkazilgan seminarda talabalar o’rtasida nizo kelib chiqdi. Talaba Dilmurodov Zokir “Huquqiy tizimlar orasidagi farqlar tadbirkorlik amaliyotidagi farqlarni tuwuntiriwga yordam beradi. Butun dunyodagi iwbilarmonlar, ayniqsa, fuqarolik huquqiga ega mamlakatlardagilar, amerikalik advokatlar tomonidan tuzilgan shartnomalar muddatidan hayratda. AQSH shartnomalarini tavsiflovchi yuqori darajadagi tafsilot qisman umumiy qonun tomonidan berilgan shartnoma erkinligi va qisman Amerika bozorining nizo tabiati bn bog’liq bo’liwi mumkin. Islom mamlakatlarida tadbirkorlik bn shug’ullanuvchi savdogarlarga “riba” (riba) kabi shariat tushunchalaridan xabardor bo’lish tavsiya etiladi: bu huquqiy ta’limot bb, qarzga foiz undirishni ta’qiqlaw sifatida talqin qiliniwi mumkin. ( bu esa riba ning paydo bo’lishiga olib keldi. Muqobil islom moliya tizimi). Hatto amerikalik va inglizlar kabi ikkita umumiy huquq tizimi o’rtasida ham jiddiy tafovutlar mavjud.Bunga bowqa talaba Samatov Karim javob berdi: tijorat shartnomalari tomonlar uchun qulay shaklda tuziladi va huquq tizimi taraflar kelishuvi uchun asos belgilay olmaydi.
    Javob:
    (Ma’lumot o’rnida: musulmon ilohiyotida “ribo” (sudxo’rlik) – shartnomada belgilangan va (ishonchli, o’ziga xos, qonunlarga mos) asosga (ekvivalent, tovon) ega bo’lmagan har qanday oshirish (qo’shimcha haq). Masalan, biror shaxs yoki tawkilot jismoniy shaxsga 1 yil davomida 1 million dollar bergan va shartnoma bo’yicha bu millionni 1 yilda 10 % qo’shimcha haq bn qaytarish majburiyatini oladi.
    Tijorat shartnomalari, albattaki, tomonlar uchun qulay shaklda tuziladi. Xususan, shartnomada har ikki tarafning ham xohish-irodasi inobatga olinishi lozim. Shartnomaning taraflar uchun qulayligi deyilganda, avvalo, taraflarga berilgan erk-muxtoriyat nazarda tutiladi. Chunki taraflar o’z shartnomalari uchun asosiy qonunni, muddatni, shartnoma shartlarini va o’zlarining huquq va majburiyatlarini va boshqa bir qator asosiy masalalarni o’zlari tanlashadi. Misol qilib aytadigan bo’lsak, elektron shartnomalar. Bu ham taraflarning o’zlariga qulay(iste’molchilar cheksiz yo’llarni bosib o’tmasdan, mahsulotlarning katta ma’lumotlar bazasini qidirish, buyurtmalarni o’z tezligida bajarish, bir tugmani bosish bn taqqoslash va eng yaxshi narxlarni tanlash imkoniyatiga ega) bgn shartnomalarni tuzishlariga misol bo’la oladi.
    Elektron tijorat – axborot tizimlaridan foydalangan holda tuzilgan shartnomaga muvofiq amalga oshiriladigan tovarlarni (iwlarni, xizmatlarni) sotiw va sotib oliw. “Elektron tijorat to’g’risida”gi Qonun, 3-modda.
    Elektron hujjatlar, shuningdek, uning jo’natuvchisini aniqlashimkonini beruvchi elektron shaklda qayd etilgan ma’lumotlar, elektron tijorat o’z qo’li bn imzolangan qog’oz hujjatlarga tenglashtiriladi va ular amalga oshiradigan operatisyalarni tasdiqlovchi hujjat sifatida ishlatilishi mumkin. Elektron tijorat shartnomasi faqat axborot tizimlaridan foydalangan holda tuzilganligi sababli haqiqiy emas deb topilishi mumkin emas. Bundan tawqari, elektron tijoratda taklif elektron hujjat shaklida shakllantiriladi. Elektron tijorat ishtirokchisining oferta (aksept) ni qabul qilish to’g’risidagi javobi elektron hujjat yoki elektron xabar ko’rinishida yoxud taklifda ko’rsatilgan shartlarni bajariw bo’yicha harakatlarni amalga oshiriw orqali bo’liwi mumkin.
    Aqlli shartnoma – bu shartnomani bajariw jarayonini avtomatlashtirish un mo’ljallangan algoritm. Oddiy qilib aytganda, bu qoidalar to’plami va bajariw un harakatlar ketma-ketligi . Aqlli shartnoma elementlari quyidagilardir:
    Shartnoma mavzusi;
    Shartnoma shartlari.
    BIT
    BITlar malakali investorlarni ikki tomonlama himoya qiladi. Masalan, A mamlakati B davlati bn BITga kirganda, A davlati investorlari Bga qo’ygan sarmoyalari un ma’lum himoyaga ega, B ning sarmoyadorlari A ga qo’ygan sarmoyalari un xuddi wunday himoyaga ega bo’ladi. Nomidan ko’rinib turibdiki, ikki tomonlama shartnomalar ffaqat ikki davlat o’rtasida tuziladi.

    Download 21.75 Kb.
      1   2   3   4




    Download 21.75 Kb.

    Bosh sahifa
    Aloqalar

        Bosh sahifa



    Nyu York Konvensiyasining 2-moddasi

    Download 21.75 Kb.