О‘zbekiston respublikasi axborot texnologiyalari va kommunikatsiyalarini rivojlantirish vazirligi

Download 4,35 Mb. Pdf ko'rish
bet	68/142
Sana	06.12.2023
Hajmi	4,35 Mb.
	#112708

1 ... 64 65 66 67 68 69 70 71 ... 142

Bog'liq
kiberxavfsizlik-asoslari (1)

Razvedka hujumlari. Razvedka hujumlari asosiy hujumni oson amalga
oshirish uchun tashkilot va tarmoq haqidagi axborotni to’plashni maqsad qiladi va
bu hujumchilarga mavjud bo’lgan potensial zaiflikni aniqlash imkonini beradi.
Kirish hujumlari.
Mo’ljaldagi tarmoq haqida yetarlicha axborot
to’planganidan so’ng, hujumchi turli texnologiyalardan foydalangan holda tarmoqqa
kirishga harakat qiladi. Ya’ni, tizim yoki tarmoqni boshqarishga harakat qiladilar.
Bu turdagi hujumlar kirish hujumlari deb ataladi. Bularga ruxsatsiz foydalanish,
qo’pol kuch hujumi, imtiyozni orttirish, o’rtaga turgan odam hujumi va boshqalarni
misol keltirish mumkin.
Xizmatdan voz kechishga undash (Denial of service, DOS) hujumlari.
Xizmatdan vos kechishga qaratilgan hujumlarda hujumchi mijozlarga,
foydalanuvchilarga va tashkilotlarda mavjud bo’lgan biror xizmatni cheklashga
urinadi. DOS hujumlari biror axborotni o’g’irlanishiga yoki yo’qolishiga olib
kelmasada, tashkilot funksiyasini bajarilmasligiga sababchi bo’ladi. DOS hujumlari
tizimda saqlangan fayllar va boshqa maxfiy ma’lumotlarga ta’sir qilishi va hattoki
veb saytning ishlashiga ham ta’sir qiladi. Ushbu hujum usuli bilan veb sayt
faoliyatini to’xtatib qo’yish mumkin.
Zararli hujumlar. Zararli hujumlar tizim yoki tarmoqqa bevosita va bilvosita
ta’sir qiladi. Zararli dastur bu – programma yoki fayl bo’lib, kompyuter tizimiga
tahdid qilish imkoniyatiga ega bo’lib, ular troyanlar, viruslar va “qurt”lar
ko’rinishida bo’lishi mumkin.
Razvedka hujumlari. Razvedka hujumlarida hujumchilar maqsad qaratilgan
tarmoq haqida barcha bo’lishi mumkin bo’lgan axborotni, xususan, tizim, tarmoq va
tarmoqda mavjud zaifliklar haqidagi axborotni ko’lga kiritishi mumkin.

149
Razvedka hujumining asosiy maqsadi quyidagi toifaga tegishli ma’lumotlarni
yig’ish hisoblanadi:
- tarmoq haqidagi axborot;
- tizim haqidagi axborot;
- tashkilot haqidagi axborot.
Razvedka hujumlarining quyidagi turlari mavjud:
- Aktiv razvedka hujumlari. Aktiv razvedka hujumlari asosan portlarni va
operasion tizimni skanerlashni maqsad qiladi. Buning uchun maxsus dasturiy
vositalardan foydalangan holda turli paketlarni yuboradi. Masalan, maxsus
dasturiy vosita router va tarmoqlararo ekranga boruvchi barcha IP manzallarni
to’plashga yordam beradi.
- Passiv razvedka hujumlari. Passiv razvedka hujumlari trafik orqali axborotni
to’plashga harakat qiladi. Buning uchun hujumchi sniffer deb nomlanuvchi
dasturiy vositadan foydalanadi. Bundan tashqari, hujumchi ko’plab
vositalardan foydalanishi mumkin.
Razvedka hujumlariga quyidagilarni misol keltirish mumkin:
- Paketlarni snifferlash. Paketlarni snifferlash orqali tarmoq orqali o’tuvchi
barcha paketlarni kuzatib borish mumkin. Turli snifferlash vositalaridan
foydalanish orqali tarmoq ochiq bo’lgan holda uzatilgan login, parol va
boshqa ma’lumotlarni qo’lga kiritishi mumkin. Masalan, Telnet va HTTP
protokollarida ma’lumotlar ochiq holda uzatiladi.
- Portlarni skanerlash. Portlarni skanerlash orqali maqsad qaratilgan
mashinadagi ochiq portlarni aniqlash mumkin. Agar ochiq portdan
foydalanish imkoni bo’lsa, ichkariga kirish mumkin bo’ladi.
- Ping buyrug’ini yuborish. Ping komandasi ICMP so’rovi orqali tarmoqning
ishlayotganini bilishi mumkin.
- DNS izi. DNS so’rovi asosida biror domen va uning IP manzilini bilib olish
mumkin.
Razvedka hujumlari: ICMP skanerlash. ICMP skanerlash davomida,
hujumchi tizim haqida kerak bo’lgan ma’lumotlarni yig’ish uchun ICMP paketlarini

150
yuboradi. ICMP skanerlash hujumchiga tarmoqda mavjud hostlarni aniqlash
imkonini beradi. Ular maxsus skanerlash vositalari, NMAP yordamida ping
komandasini yuborish orqali aniqlanadi. NMAP vositasi –P tanlovi bilan qisqa
vaqtda ICMP skanerlash imkonini beradi.
Internet Control Message Protocol (ICMP) skanerlash yagona hostda ishlaydi
va u ICMP ECHO so’rovini yuboradi. Agar host mavjud bo’lsa, ICMP ECHO javobi
qaytadi. Ushbu texnologiya tarmoqlararo ekran vositasi mavjud bo’lganda ham
ishlatilishi mumkin.

Download 4,35 Mb.

1 ... 64 65 66 67 68 69 70 71 ... 142

Download 4,35 Mb.

Pdf ko'rish