|
Dasturaviy-texnikaviy komplekslar amaliyotda qo'llanish tartibi quyidagicha bo'ladi
|
| bet | 2/2 | | Sana | 29.11.2023 | | Hajmi | 20,58 Kb. | | #107963 |
Bog'liq Asqaraliyev Islomjon 111 20-g ALT 1-M 88 (1), ASTANOV DONIYOR4-mavzu, 8, 2 mavzu kurs ishi fjkfflflkhh, Талабанинг ариза бланкаси, 1.“Azimut va masofani Sarvinoz, 5,3, Raqamli qurilmalarni loyihalash (1), AHOLI BANDLIGINI TA’MINLASH MODELLARI VA UNDAN, MA‘LUMOT BAZASINING ARXITEKTURASI VA UCH BOSQICHLI ARXITEKTURA., Emotsiyalarning inson idrokiga ta`siri, Matematika o\'qitish jarayonida matematik tafakkurni rivojlantiri, kvadrat tenglama va uning ildizlari| Dasturaviy-texnikaviy komplekslar amaliyotda qo'llanish tartibi quyidagicha bo'ladi
1)Analiz va loyihalash: Dasturaviy-texnikaviy kompleksni qo'llab-quvvatlash jarayonida, o'z vazifasini to'g'ri tushunish va loyihalashning birinchi bosqichini tashkil etish zarur. Bu loyihalash bosqichida quyidagilar amalga oshiriladi:
Muammo va talablar tahlili: Muammo va talablar tahlili o'z vazifasini to'g'ri tushunish uchun dasturchi va foydalanuvchi o'rtasidagi talablar va maqsadlarni aniqlashni o'z ichiga oladi.
Arxitektura va interfeyslar loyihalash: Dasturaviy-texnikaviy kompleksning arxitekturasi va interfeyslari loyihalash jarayonida, modullarni, komponentlarni va ulardagi aloqalar tashkil etiladi. Ushbu bosqichda UML (Unified Modeling Language) yoki boshqa ma'lumotlar modeli ishlatilishi mumkin.
2)Kodlash: Lozim bo'lgan tahlil va loyihalash jarayonlaridan so'ng, dasturaviy-texnikaviy kompleksning kodini yozish jarayoni olib boriladi. Python tilida dasturlash uchun PyCharm, Visual Studio Code, Sublime Text, Jupyter Notebook kabi muhim muhitlar foydalanilishi mumkin. Bu bosqichda quyidagilar amalga oshiriladi:
Kod yozish: Dasturaviy-texnikaviy kompleksning funktsiyalari, klasslari, modullari va boshqa komponentlari yoziladi. Bu davrda dasturaviy-texnikaviy kompleksning talablari va funksional xususiyatlari asosida Python tilida kod yoziladi.
Test qilish: Kod yozish jarayonida dasturaviy-texnikaviy kompleksning to'liqligi va ishlashining tekshirilishi uchun testlar yoziladi.
3)To'plash va tahrirlash: Kod yozish jarayonidan so'ng, dasturaviy-texnikaviy kompleks to'planadi va to'plangan dastur ishga tushiriladi. Bu bosqichda quyidagilar amalga oshiriladi:
Dasturning to'plash jarayoni: Python tilida dastur to'plab, .py kengaytmali faylga o'zlashtiriladi.
Kompilyatsiya (harakatni tezlashtirish uchun): Kerak bo'lsa, dasturning kompilyatsiyasidan foydalaniladi, misol uchun Cython yoki Numba kabi kompilyatorlar.
Tahrirlash va optimallashtirish: Dasturaviy-texnikaviy kompleksning tahrirlash va optimallashtirish jarayonlari o'tkaziladi. Bu jarayonlar orqali kodning effektivligini oshirish, xotira sarflanishini kamaytirish va boshqa optimallashtirishlarni amalga oshirish mumkin.
4)Test qilish va taqdim etish: Dasturaviy-texnikaviy kompleksni test qilib, xatoliklarni aniqlash va to'g'ri ishlashini tekshirish muhimdir. Testlar o'tkazilgandan so'ng, kompleks o'z foydalanuvchilariga yoki doimiy ishlab chiqaruvchilarga taqdim etiladi.
5)Qo'llab-quvvatlash: Dasturaviy-texnikaviy kompleksning amalga oshirilishi bilan birga, tashqi xodimlar tomonularni qo'llab-quvvatlash va dasturaviy-texnikaviy kompleksning ishlashida yordam berishadi. Bu bosqichda quyidagilar amalga oshiriladi:
Dasturaviy-texnikaviy kompleksning xavfsizligini ta'minlash: Dasturaviy-texnikaviy kompleksning xavfsizligini ta'minlash uchun to'g'ridan-to'g'ri xavfsizlik ta'minotlarini o'rnatish va xavfsizlik sinovlari o'tkazish mumkin.
Kamchiliklarni to'g'rilash va yangilanishlar: Dasturaviy-texnikaviy kompleksning ishga tushirilishi va uning ishlashida paydo bo'ladigan kamchiliklarni aniqlash va to'g'rilash uchun yordam berish mumkin. Yangilanishlar va to'g'rilashlar amalga oshiriladi.
Bu tartib bilan dasturaviy-texnikaviy komplekslar amaliyotda qo'llaniladi. Ularning loyihalash, kodlash, to'plash, test qilish va qo'llab-quvvatlash bosqichlari dasturaviy-texnikaviy kompleksning to'liq va ishonchli ishlashini ta'minlash uchun muhimdir.
Dasturaviy-texnikaviy komplekslarning amaliyotda qo'llanish tartibi bir necha qadamda ifodalangan:
1. Maqsadlarni aniqlash: Bir dasturaviy-texnikaviy kompleksning amaliyotdagi qo'llanish tartibi belgilanishi uchun o'zi maqsadlarni aniqlash kerak. Bu maqsadlar orqali, kompleksning amaliyotdagi funksional muhitini, o'lchamlarni, tekshirish va validatsiya jarayonlarini belgilash mumkin.
2. Kompleksning qurilishi: Dasturaviy-texnikaviy kompleksning amaliyotda qo'llanish tartibini belgilashda birinchi qadam - kompleksni qurish va sozlashdir. Bu qadam shunday muhim ma'lumotlarni o'z ichiga oladi, masalan, qurilish xususiyatlari, texnikaviy talablarga rioya qilish, bazaviy sozlashlar, interfeyslarning tuzilishi, o'rnatish jarayonlari va boshqalar.
3. Ma'lumot to'plamini tuzish: Dasturaviy-texnikaviy kompleks amaliyotda ma'lumotlarni olish, saqlash va ishlash qobiliyatiga ega bo'lishi kerak. Ma'lumot to'plamini tuzishning qaysi metodlaridan foydalanish kerakligi kompleksda foydalaniladigan o'lcham turi, ma'lumotlarning ishlab chiqarilishi, saqlanishi va tarqatilishi bilan bog'liq bo'ladi.
4. Interfeyslarni rejalashtirish: Kompleksni amaliyotda qo'llash uchun kerak bo'lgan interfeyslarni rejalashtirish ham muhim qadamdir. Bu interfeyslar dasturaviy-texnikaviy kompleks operatorlari va mahalliy qurilishlar bilan aloqada bo'ladi, shuning uchun ularni o'rnatish, qosish va sinfsizlikni ta'minlash kerak.
5. Kompleksning tekshirish va validatsiyasi: Dasturaviy-texnikaviy kompleks amaliyotda qo'llanish tartibi topildikdan so'ng, u tekshirish va validatsiya jarayonlari orqali sinovdan o'tkazilishi kerak. Bu qadamda kompleksni ishlash holati, avtomatik testlar, tekshirish protsesslari va natijalar o'rnatish lozim.
6. Kompleksni qo'llash va ta'lim: Amaliyotdagi dasturaviy-texnikaviy kompleksni qo'llash va ta'limning tashkil qilinishi ham muhimdir. Bu qismda kompleksi operatorlarga ta'lim berish, ulardan mavjud o'rnatishlarni to'g'ri ishlashini ta'minlash, xatolar bilan boshqa asbob-uskunalar varraklaridan to'sqinlash va yana-da ko'p holatlarda ishni soddalashtirish uchun qo'llanadigan dastur tayyorlash kabi jarayonlar o'tkazilishi kerak.
Dasturaviy-texnikaviy kompleksning amaliyotda qo'llanish tartibi bu qabul etilgan tartibda yuritilib, zamonaviy kompyuter va inshoot texnologiyalarini rivojlantirish va o'rnatishni oson va samarali qiladi.
Dasturaviy-texnikaviy komplekslarni test qilish jarayonida testlar yozish uchun quyidagi yondashuvlar yordam beradi:
1)To'liqlik testlari (Unit tests): To'liqlik testlari, dasturaviy-texnikaviy kompleksning kichik qism-iqtimoslarni (funktsiyalar, metodlar, klasslar) alohida sinovdan o'tkazishni ta'minlaydi. Bu testlar, bitta funksiya yoki metodning to'g'ri ishlashini tekshirish uchun yoziladi. To'liqlik testlarida kiritilgan ma'lumotlar va kutilgan natijalar solishtiriladi. Pythonning unittest yoki pytest kabi xususiy test kutubxonalardan foydalanish mumkin.
2)Integratsiya testlari (Integration tests): Integratsiya testlari dasturaviy-texnikaviy kompleksning bir nechta qism-iqtimoslari orasidagi aloqalarni sinovdan o'tkazadi. Bu testlar, modullarning, klasslarning yoki tizimning qanday birlashishini va hamkorlikni tekshirish uchun yoziladi. Bu testlar, boshqa texnikaviy resurslarga (masalan, bazaga bog'lanish) ham aloqador bo'lishi mumkin.
3)Qabul qilish testlari (Acceptance tests): Qabul qilish testlari, dasturaviy-texnikaviy kompleksning to'liq ishlashini sinovdan o'tkazadi. Ushbu testlar, foydalanuvchilarning kutilgan natijalarni o'z ichiga oladi va dasturaviy-texnikaviy kompleksning maqsad va talablarga javob berishini tekshiradi. Bunda, dasturaviy-texnikaviy kompleks barcha funksiyalar va interfeyslar bilan birga sinovdan o'tkaziladi.
4)Xavfsizlik testlari (Security tests): Xavfsizlik testlari, dasturaviy-texnikaviy kompleksning xavfsizlikning muhim tomonlarini sinovdan o'tkazadi. Bu testlar, potensial xavfsizlik holatlari va vulnarabilitetlarni aniqlash uchun yoziladi. Misol uchun, dasturaviy-texnikaviy kompleksni xakkerlarga qarshi sinovdan o'tkazish, inputlarni tekshirish va tozalash jarayonlarini o'z ichiga oladi.
5)Stres testlari (Stress tests): Stres testlari dasturaviy-texnikaviy kompleksning yuqori yukni qabul qilish va to'g'ri ishlash qobiliyatini sinovdan o'tkazadi. Bu testlar, dasturaviy-texnikaviy kompleksni maksimal yuk ostida sinovdan o'tkazish, uzun vaqt davomida ishlashni tekshirish, xotira sarflanishini o'lchash va qat'iy limitlarning sinovdan o'tishi kabi jarayonlarni o'z ichiga oladi.
Testlar yozilganida quyidagi prinsiplarga amal qilish tavsiya etiladi:
Testlar avtomatik ravishda ishlaydigan bo'lishi kerak, shuningdek, testlar tez va ishonchli bajarilishi kerak.
Testlar o'ziga xos ma'lumotlarni yaratish, sinovdan o'tkazish va natijalarni solishtirish uchun ma'lumotlar bazasidan foydalanishi kerak.
Testlar o'zgaruvchilar, xosiyatlar va asosiy funksiyalarni to'liqligi va to'g'ri ishlashi uchun faraziy ma'lumotlar bilan ishlayishi kerak.
Testlar bir-biridan mustaqil bo'Testlarni yozish uchun quyidagi prinsiplardan foydalanishingiz mumkin:
1)Testni maqsadini aniqlang: Har bir testning maqsadi va kelajagi o'rganilgan dasturaviy-texnikaviy kompleksning qaysi qismini tekshirishni niyat qilishingiz kerak. Bu sizga testning qanday yozilishi va qanday natijalarni kutish kerakligini aytadi.
2)Test skenariylarini yaratish: Test skenariylari, testning amalga oshirilishi kerak bo'lgan amallarni va kelajakdagi natijalarni tavsiflaydi. Siz dasturaviy-texnikaviy kompleksning har bir qismi uchun kerakli test skenariylarini yaratishingiz kerak.
3)Test ma'lumotlarini tayyorlash: Har bir testning yo'l qo'yish jarayonini boshlashidan oldin, kerakli ma'lumotlarni tayyorlashiz kerak. Bu ma'lumotlar testning asosiy qismiga kiritiladi va test natijalarini solishtirish uchun ishlatiladi.
4)Test kodini yozing: Testlarni yozishda siz dasturaviy-texnikaviy kompleksning biror qismini tekshirish uchun kerakli skenariylarni asosida test kodini yozishingiz kerak. Testlarni yozish uchun ko'p platformalar mavjud bo'lib, Python uchun unittest, pytest, nose kabi test kutubxonalardan foydalanishingiz mumkin.
5)Testlarni bajarish: Test kodini ishga tushirib, testlarni bajarishni sinab ko'ring. Test natijalarini tekshirib, dasturaviy-texnikaviy kompleksning kutilgan natijalariga mos kelishi kerak.
6)Testlar ustida avtomatlashtirilgan sinovlarni bajarish: Testni bajarish jarayonini avtomatlashtirish uchun sinovlar yaratishingiz mumkin. Bu sinovlar testlarni avtomatik ravishda ishlatib natijalarni tekshirishga imkon beradi.
Testlarni yozishda muhim bo'lgan narsalar to'g'ri sinovni tashkil etish, testlarni avtomatlashtirish va testlarni regulyar ravishda yangilashdir. Bu usullar sizga dasturaviy-texnikaviy kompleksni sifatli va ishonchli sinovdan o'tkazish imkonini beradi.
Dasturaviy-texnikaviy komplekslarning amaliyotda qo'llanish tartibi quyidagi bosqichlardan iborat bo'lishi mumkin:
1)Aniqlash va tayyorlash: Dasturaviy-texnikaviy kompleksni amaliyotga olib borish uchun, uning talablari va maqsadlari aniq bo'lishi kerak. Bunda, dasturaviy-texnikaviy kompleksning qanday funktsiyalarni, xususiyatlarni va interfeyslarni o'z ichiga olgan bo'lishi kerak. Talablar va maqsadlar asosida, kompleksni amaliyotga olib borish jarayonida talab qilinadigan ma'lumotlar va resurslar tayyorlanadi.
2)O'rnatish: Dasturaviy-texnikaviy kompleksni o'rnatish uchun murakkablik darajasi va o'rnatish jarayonining xususiyatlari bo'lishi mumkin. O'rnatish jarayonida, dasturaviy-texnikaviy kompleksning kerakli foydalanuvchi o'rtasidagi aloqalar, serverlar, bazalar va qo'shimcha resurslar o'rnatiladi.
3)Konfiguratsiya: Dasturaviy-texnikaviy kompleksning muhim konfiguratsiya ma'lumotlari sozlanadi. Bu, dasturaviy-texnikaviy kompleksning ishlashini ta'minlash uchun kerakli sozlamalar, parametrlar va variantlar bo'lishi mumkin. Konfiguratsiya ma'lumotlari odatda konfiguratsiya fayllari yoki ma'lumotlar omborlarida saqlanadi.
4)Test qilish: Dasturaviy-texnikaviy kompleksni amaliyotga olib borishdan oldin, uning to'liq va to'g'ri ishlashi tekshirilishi kerak. Bu uchun avvalgi javobimda aytgan testlar yoziladi va bajariladi. Testlar orqali, dasturaviy-texnikaviy kompleksning har bir funktsiyasi, moduli yoki qism-iqtimosi to'g'ri ishlashini tekshirish mumkin.
5)Qo'llanish va monitoring: Dasturaviy-texnikaviy kompleksni amaliyotga olib borishdan so'ng, uning monitoring jarayoni boshlanadi. Monitoring, kompleksning ishlashini kuzatib borish, xatoliklarni aniqlash va muammo hal qilishga imkon beradi. Monitoring natijalari, kompleksning ishlash holatini nazorat qilish va optimallashtirish uchun foydalanuvchilarga ma'lumot beradi.
6)Tahlil va yangilanish: Dasturaviy-texnikaviy kompleksning amaliyotda qo'llanishi davomida tahlil va yangilanish jarayonlari amalga oshiriladi. Foydalanuvchilar tomonidan keltirilgan talablar, xatolar va takliflar asosida kompleksni yangilashlar va yangi funktsiyalar qo'shilishi mumkin.
7)Yo'qotish: Dasturaviy-texnikaviy kompleksni amaliyotdan olib tashlash jarayonida, uning o'rnatilgan resurslari, serverlari va qo'shimcha modullari tozalash va yo'qotish jarayoni amalga oshiriladi.
Dasturaviy-texnikaviy komplekslarning amaliyotda qo'llanishi odatda bu tartibda bajariladi. Bu jarayonni tahlil qilish, monitoring natijalarini qarash va foydalanuvchilarning takliflarini qabul qilish orqali kompleksni yanada rivojlantirish uchun tinglovchi jarayonlarga o'zgartirish kirish mumkin.
Dasturaviy-texnikaviy kompleksni amaliyotdan olib tashlash jarayonida qanday resurslarni yo'qotish kerak?
Dasturaviy-texnikaviy kompleksni amaliyotdan olib tashlash jarayonida quyidagilarni ko'rish mumkin:
1)Serverlar: Dasturaviy-texnikaviy kompleksning ishga tushirilishi uchun serverlar ishga tushirilgan bo'lishi mumkin. Amaliyotdan olib tashlash jarayonida, kompleksni ishlatish uchun foydalanilgan serverlar yo'qotiladi yoki qo'shimcha serverlarga yonaltiriladi.
2)Ma'lumotlar omborlari: Dasturaviy-texnikaviy kompleksning ishga tushirilishi uchun foydalanilgan ma'lumotlar omborlari yo'qotiladi. Bu omborlarda saqlangan ma'lumotlar, kompleksning amaliyotda qo'llanishidan keyin kerak bo'lmagan bo'lsa, ularni o'chirib yuborish mumkin.
3)Qo'shimcha modullar: Kompleksning o'rnatilgan qo'shimcha modullari yo'qotiladi. Bu modullar kompleksning qo'llanishida avvalgi versiyalarda ishlatilgan bo'lsa, ularni o'chirib tashlash mumkin.
4)Konfiguratsiya fayllari: Dasturaviy-texnikaviy kompleksning ishga tushirilishi uchun sozlashlar va parametrlarni o'z ichiga olgan konfiguratsiya fayllari yo'qotiladi. Bu fayllar o'chirilib ketganida, kompleks o'zning doimiy sozlamalarini yo'qotadi.
5)Lisensiyalar: Agar dasturaviy-texnikaviy kompleksning ishlatilishi uchun litsenziyalar olingan bo'lsa, ular amaliyotdan olib tashlanadi. Bu litsenziyalar kompleksni to'g'ri ishga tushirish uchun talab qilingan, lekin amaliyotdan olib tashlandikdan so'ng ular artik kerak bo'lmaydi.
Dasturaviy-texnikaviy kompleksni amaliyotdan olib tashlash jarayonida, qo'shimcha zarur resurslar va modullar tozalanadi, o'chirib ketiladi yoki qo'shimcha vazifalarni bajarish uchun boshqa loyihalarga o'zgartirilishi mumkin. Bu jarayonni o'zgartirishlar va yo'qotishlar tahlil qilinadi va kompleksni to'liq yo'qotishdan oldin ma'lumotlar saqlanishi, ehtiyotkorlik va sezilarli amaliyotni ta'minlash uchun zarur bo'ladi.
|
| |
