|
O’zbеkistоn respublikasi оliy va o’rtа mахsus tа’lim vazirligi
|
| bet | 16/72 | | Sana | 02.11.2023 | | Hajmi | 7.21 Mb. | | #93247 |
Bog'liq NGQOTTT(ma\'ruza) №30 Sınaw, Elektron hukumat asoslari, Berilgan oraliqda funksiyalarni furye qatoriga yoyish. Toq va ju, RUS TILIDA ENG KO\'P ISHLATILADIGAN GAPLAR, IJARI-ME-14-09-106 (1), FDA slides, obyektivka-namuna (1), 1 laboratoriya bo`yicha topshiriq Azimov Nizomiddin, Документ Microsoft WordDd = (1,0447 + 0,00022 D) Dm (4.2)
bunda: Dd - dolota diametri, mm; D - quvur diametri, mm; Dm - quvur
muftasining diametri, mm.
Quduqga tushirilayotgan quvurlar diametriga mos keluvchi dolotalarning diametri quyidagi 3- jadvalda ko`rsatilgan.
Dolota
diametri, mm
|
139,7
|
165,1
|
190,5
|
215,9
|
244,5
|
269,9
|
295,3
|
349,2
|
393,7
|
490
|
Quvur
diametri, mm
|
114,3
|
127
|
139,7
|
168,3
|
193,7
|
219,1
|
244,5
|
273,1
|
323,9
|
377
|
Quduq konstruktsiyasini aniqlab bo`lingandan keyin, tanlangan quvurlarni mavjud uslublarga binoan ularning mustahkamliklari, devor qalinligi, po`lat belgisi (markasi) aniqlanadi.
Mustahkamlovchi quvurlar birikmasini (kolonna obsadnix trub) quduq tubigacha to`xtovsiz yetqazib borish uchun dolotalar ustiga o`rnatiladigan og’irlashtirilgan parmalash quvurlarining diametri 4- jadvalda ko`rsatilgandek bo`lishi kerak.
4- jadval
Mustahkamlovchi quvurlar diametri, mm
|
|
Doloto diametri, mm
|
490
|
393,7
|
349,2
|
295,3
|
269,9
|
244,5
|
215,9
|
190,5
|
161
|
426
|
0,8
|
407
|
-
|
-
|
-
|
-
|
-
|
-
|
-
|
-
|
377
|
1,0
|
299
|
-
|
-
|
-
|
-
|
-
|
-
|
-
|
-
|
351
|
1,2
|
254
|
340
|
-
|
-
|
-
|
-
|
-
|
-
|
-
|
324
|
1,3
|
229
|
299
|
-
|
-
|
-
|
-
|
-
|
-
|
-
|
299
|
1,6
|
-
|
229
|
299
|
-
|
-
|
-
|
-
|
-
|
-
|
273
|
2,0
|
-
|
203
|
229
|
254
|
-
|
-
|
-
|
-
|
-
|
245
|
2,3
|
-
|
-
|
203
|
299
|
299
|
-
|
-
|
-
|
-
|
219
|
2,8
|
-
|
-
|
-
|
178
|
203
|
203
|
-
|
-
|
-
|
178
|
4,0
|
-
|
-
|
-
|
-
|
146
|
146
|
146
|
-
|
-
|
168
|
5,0
|
-
|
-
|
-
|
-
|
-
|
146
|
146
|
146
|
-
|
140
|
7,0
|
-
|
-
|
-
|
-
|
-
|
-
|
133
|
133
|
133
|
- quduqning har 10 m da qiyshayishi, gradus/10 m.
Mustahkamlovchi quvurlar birikmasini quduqqa muvaffaqiyatli tushirish uchun parmalash davridа ishlatiladigan og’irlashtirilgan parmalash quvurlarning uzunligi quyidagi formula yordamida aniqlanadi:
l (4.3)
bunda: q - l m og’irlashtirilgan quvurning massasi, kg; Dd - doloto diametri, mm; dubt – og’irlashtirilgan parmalash quvurning diametri, sm.
Zaboy dvigatellari va doloto diametrlari orasidagi mutanosibligi 5- jadvalda berilgan.
5- jadval
Dolota diametri, mm
|
Zaboy dvigateli diametri, mm
|
Dolota diametri, mm
|
Zaboy dvigateli diametri, mm
|
Dolota diametri, mm
|
Zaboy dvigateli diametri, mm
|
Dolota diametri, mm
|
Zaboy dvigateli diametri, mm
|
97-114
|
85
|
161-172
|
143
|
212,7-228,6
|
195
|
295-320
|
265
|
118-132
|
105
|
187,3-190,5
|
164
|
243-250,8
|
215
|
346-508
|
315
|
132,5-158,7
|
127
|
196,9-200
|
172
|
269,9
|
240
|
|
|
Quduq konstruksiyasining ko’rinishi
9-rasm.
Neft va gaz quduqlarida quduq tubi konstruktsiyasi mahsuldor qatlamning litologik va fizik xossalaridan kelib chiqqan holda uyumda quduqning joylashuviga qarab tanlanadi. Masalan, antiklinal burmada (10-rasm) dagi №2 -quduqda qatlam tubigacha ochilmasligi kerak. Chunki quduq tubida uyumning suvlanganlik qismi mavjud.
№1 - quduqni burg’ilash va o`zlashtirishda qatlam butun balandligi bo`yicha ochilishi kerak, chunki shu holdagina eng katta sig’imdorlikka (qabul qiluvchanlikka) erishiladi. Agar qatlamda suv bo`lmasa, butun neft uyumi qalinligini ochish kerak. №3 quduqda mahsuldor qatlamning (20-30 m) pastroq qismi burg’ilanadi. Bu qismi zumif bo`lib, kirish, manometrdan singan, nuragan jinslarni to`planishi uchun xizmat qiladi.
№4 - quduqni gaz do`ppisi qismi ochiladi, tubi shunday jihozlanadiki, neft orqali gaz do`ppisidan gaz kirib kelmasligi kerak.
10-rasm. Antiklinal burmada quduq joylashuvi holati.
Mahsuldor qatlamda quduq tubi jihozlanishi quyidagi turlarda amalga oshiriladi:
1. Mahsuldor qatlam bir jinsli yaxlit mustahkam tog’ jinslaridan (qumtosh, ohaktosh kabilar) tashkil topgan bo`lsa, u holda quduq ochiq holda jihozlanadi (11-rasm,a).
2. Mahsuldor qatlamda noyaxlit har xil jins qatlamchalar qum, loylar, kuchsiz sement-langan qumtosh mavjud bo`lsa, u holda quduq tubi yopiq holda jihozlanadi.(11-rasm, b)
Bunda ochiq quduq tubida quduq mahsuldor qatlamni tepasigacha burg’ilanadi, ishla-tish tizmasi tushiriladi va quduq tepasigacha sementlanadi. Sement eritmasi qotib bo`lgandan keyin quduq tubi kichikroq diametrdagi burg’i bilan burg’ilanib ochiladi.
Quduq tubi yopiq bo`lganda loyihaviy chuqurlikkacha burg’ilanib, ishlatish tizmasi tushiriladi, quduq ustigacha sementlanadi, sement aralashmasi qotgandan keyin neftli yoki gazga to`yingan qismi teshiladi.
3. Ba`zi hollarda mahsuldor qatlam kuchsiz sementlangan qum tosh va alevrolitlar yotqiziqlaridan iborat bo`ladi, bunday holatlarda mahsuldor qatlam ochiq quduq tubida maxsus karnaysimon filtr xvastovik (dum) tushirilib ochiladi. Filtr 0,8-3 mm o`lchamli yoriq teshiklardan iborat bo`ladi (11-rasm, v).
4. Ba`zan quduqqa oldindan teshilgan manjet qo`yma filtrlar tushiriladi. Bunda quduq loyihaviy belgigacha burg’ilanadi, oldindan teshilgan quvur manjet bilan ishlatish tizmasiga tushiriladi. Undan maxsus teshik orqali manjetni yuqori qismi sement aralashmasi bilan to`ldiriladi. Quvurni teshilgan qismi (filtrni) sementlashdan oldin qum yoki cho’yanli teskari klapan bilan bekitiladi. Sement aralashmasi qotib bo`lgandan keyin cho’yan klapan burg’ilanib olinadi yoki qum bo`lsa yuvib tozalanadi. Quduq tubi yuqori gidrodinamik tugallanganlik koeffitsienti bilan ta`minlanishi kerak. Quduq tubi konstruktsiyasi o`tkazuvchanlikni ta`minlash uchun oraliqga gidroyorish, kislotali ishlov teshiklarni ochish uchun imkoniyat berishi kerak bo`ladi. (11-rasm, g)
11-rasm. Quduq tubi konstruktsiyasi.
a -quduq tubi ochiq; b -quduq tubi mustahkamlash quvurli; v -yoriq filtrli;
g -quduq tubiga manjetli filtr o`rnatilgan va oldindan teshilgan konstruktsiya.
1 -mustahkamlash quvurlari; 2 -sement toshi; 3 -gazlilik qatlami; 4 -mahsuldor qatlam; 5 -teshilgan teshiklar. 6 -zichlama; 7 -dumli filtrni yoriqli teshiklari;
8 -qo`yish teshigi; 9 -manjet; 10 -teskari klapanni o`rnatish joyi; 11 -filtr teshiklari.
3.2.Quduq tubi jihozlari.
Fil’tirlar tuzilishi
Filtrlar tayyorlanishiga qarab 2 guruhga ajratiladi:
1) Avval tayyorlanib keyin quduqqa tushiriluvchi filtrlar.
2) Quduqqa tushirilib keyin tayyorlanadigan filtrlar.
Birinchi guruh filtrlarining eng oddiysi, bu oddiy mustahkamlovchi quvurlarda shaxmat tartibida diametri 1,6 mm dan 1,9mm gacha bo’lgan teshiklar teshib hosil qilingan filtrlar hisoblanadi. Bunday filtrlar yuqori o’tkazuvchan bo’lib, qum zarrachalarining quduqqa kirib kelishiga to’sqinlik qilmaydi. Tayyorlanishi arzon va o’tkazuvchanligi yuqori bo’lgan bunday oddiy filtrlar qattiq tog’ jinslaridan tashkil topgan konlar uchun qo’l keladi. Yemiriluvchan tog’ jinslarida tuzilgan mahsuldor qatlam uchun ariqchali teshik hosil qilib yasalgan filtrlarni qo’llash yaxshi samara beradi. Bunday filtrlar ma’lum miqdorda qum zarrachalarini o’tqazib qolgan qismini filtr ortida ushlab qoladi va filtr ortidan diametri katta bo’lgan qumlar ikkinchi qumli filtr hosil qiladi.
Fil’tirlar tuzilish jihatidan ikki turga bo’linadi:
1) Ariqchali teshik hosil qilgan quvurlar, bu ariqchali teshiklar quvurining uzunligi
yoki kundalangiga hosil qilingan bo’lishi mumkin.
2) Himoya setkasi o’rnatilgan yoki maxsus simlar bilan o’ralgan teshiklar hosil
qilingan quvurlar.
Ariqchali filtrlardan tashqari, qimmat va kam qo’llaniladigan toshli (graviynыe) filtrlar turi ham mavjud. Toshli filtrlar tuzilishining har-xilligiga qaramasdan uni ikki turga ajratish mumkin:
1)Filtr quduqqa tushirilib toshni qiyin joylashtirish.
2)Filtr yuqorida toshlar bilan tayyorlanib keyin quduqqa tushiriladi.
Filtrlarda ishlatiladigan toshlar shar shaklida bo’lishi kerak va u juda mustahkam yemirilmasligi shart. Kvars toshlarini qo’llash juda samaralidir. dgr/dqum<12 bo’lishi kerak. Bu ko’rsatkichni 6 dan 8 gacha oralig’ida tanlash yaxshi samara beradi. Filtrlar qalinligi tosh diametridan 5 marta katta bo’lib, uning o’tkazuvchanligi qatlam qumlari o’tkazuvchanligidan 30 marta ortiq bo’ladi. Toshlarni o’lchamiga qarab, tashqi va ichki kojuxlarda uzunligi 25-35 mm, eni 1,5-2,2 mm bo’lgan to’rt qator teshiklar hosil qilinib, tashqi va ichki kojuxlar bir-biri bilan payvandlangan bo’ladi. Filtrning birinchi tushirilgan qismining uchiga yopiq chugunli yo’naltiruvchi bo’ladi. Yuqori qismiga esa ishlatuvchi quvurni ulash uchun o’tkazuvchi ulangan bo’ladi.
Yuqorida aytib o’tilgan toshli filtrdan tashqari quduq tubiga qumni zichlantirilgan filtrlar ham qo’llaniladi. Bunda boshqa filtrlardan farqi teshilgan tizma ortiga katta zarrachali kvars toshlari (joylashtirilgan) to’ldirilib filtr hosil qilinadi. Filtrni o’rnatishdan oldin tizimda 1m ga 20 tadan teshik teshiladi. Bunda qum qatlamni gidravlik yorish uskunalari yordamida zichlanadi.
|
| |
