155
Tasdiqlash
maqsadida, derma modifikatsiyasini natriy sul’fat
sirkonat va stabillashtirilgan sirkoniy birikmalar bilan ishlov berildi.
Sul’fat tsirkonat natriyni kollagenning ikki modeli bilan
ishlov
berildi:
– suvda eriydigan polimer (polivinil spirt, poliakril kislota,
polivinilamin);
– azoti bor anionga almashinuvchi AH-1 va karboksili bor
kationga almashinuvchi KB-4. Smolalar va kuchli kislotali katianit
KU-1;
– (-OH, -SO
3
H
3
, poliglitsin) guruhlari bilan bo‘lganlar ishlov
beriladi. Natijada:
– ion almashinuvi smolalar bilan ishlov berilganda, natriy
sul’fat tsirkonatni aminoguruhga yaqinligi karboksil guruhga
nisbatan oshganligini aniqlashgan;
– ionitlardan sirkoniy oshlovchi birikmalarning butunlay
ajralmaganligi, ularning elektrovalent bog‘lanishidan kuchli bo‘lgan
bog‘lanishlar hosil qilganliklaridan dalolat beradi.
Agar sirkoniy
oshlovchi birikmalar kollagen bilan elektrovalent bog‘lanish hosil
qilganda edi, unda ular butunlay ajralib chiqqan bo‘lar edi.
Ionitlarga qolgan sirkoniy kompleks ionlari regeneratsiyadan
(tozalashdan) so‘ng, mustahkam koordinatsion bog‘lanish hosil
qiladi. Sirkoniy oshlovchi birikma bilan kollagenning peptid
bog‘lanish
hosil qilishini bilish uchun, kollagen modeli qilib
poliglitsin olindi, u o‘zida cheklangan miqdorda -NH
2
, -COOH
guruhlarni saqlaydi.
tuzilishi: -SO-NH-CH
2
-CO-NH-
chetlarida -NH
2
va -COOH guruhlari bo‘lgan poliglitsin olindi.
Poliglitsinni sirkoniy oshlovchi birikmalar bilan ishlov
berilmagan va berilgan holatlari IK–spektrlarda ko‘rilib,
xulosa
qilindiki, kollagenning peptid guruhi tsirkon komplekslari bilan
vodorod bog‘lanish hosil qilar ekan.
Kollagenning amino va karboksil guruhlari bilan sirkon
oshlovchi birikmalar bog‘lanadimi, degan savolga javob berish
maqsadida,
qo‘y
dermasining
turli
modifikatsiyalaridan
foydalanilgan.
156
1. Azot kislotasi yordamida 90 %li aminoguruhni guanid
guruhiga aylantiriladi,
2
|
NH
H
C
NH
derma aminsizlandi.
2. Guanidlash, ya’ni 65–75 %
aminoguruh guanid guruhiga
aylantirildi.
3. 60–70 %
2
|
NH
H
C
NH
ni ishqoriy muhitda (gipobromit) 60–
70% NH
2
aylantirildi.
4. Dermani diatsetal bilan ishlov berib 80% guanid va 17%
NH
2
guruhlar blokirovka qilindi.
5. Oshlashda natriy sul’fat sirkonat bilan uning limon kislota
bilan barqarorlashtirilgani ishlatildi.
11-jadval
