110
bir qatorda to‘rtinchi sanoat revolyutsiyasining
top-5 texnologik
drayver-
laridan biri bo‘lib hisoblanadi. Avvalroq buyumlar internet (
IoT)
Gartner
(
Gartner’s 2015 Hype Cycle for Emerging Technologies) ilmiytadqiqit
kompaniyasi tomonidan ikki ming texnologiyalar orasidagi eng kerakli,
mijozlar bilan juda yaxshi teskari aloqani amalga oshirib beradigan,
mahsulot va hizmatlarning sifatini yaxshilay oladigan texnologiya sifatida
aytib o‘tigan edi. Ammo shuni ham aytib o‘tish kerakki,
IoT
kontseptsiyasi oldin ham ba’zi bir texnologik loyihalar (
aqlli uy, shahar
transportini boshqarishning avtonov tizimlari, zaridlarning individual
datchiklari, insonlarning fizik xolatini kuzatib boradigan ilovalar) amalga
oshirilganida bir predmetlarni boshqalari bilan ulash vositasi sifatida
amalda qo‘llanilar edi. Qandaydir muddat davomida bunday loyihalar turli
yo‘nalishlarda
(shahar boshqaruvida, sog‘liqni saqlashda, ta’limda,
tijoratda) parallel ravishda rivojlangan edilar.
Ammo infratuzilmalarning
yetarli darajada rivojlanmaganligi va tarmoqlarning quvvati yetarli
emasligi ularni birlashtirishga va ma’lumotlarni inson ishtirokisiz bir quril-
madan boshqasiga uzatishga imkon bermadi. O’z-o‘zini msolashtiruvchi
tarmoqlar va bioalgoritmlardan foydalanuvchi
IoT kontseptsiyasining
amalga oshirilishi trillionlab mijozlar bazasi bo‘lgan tarmoqlararo
ma’lumot almashinish imkonini berdi. Atrof-muhitdagi
buyumlarni bir-
lashtirish boyicha
IoT imkoniyatlari ko‘lamini ko‘rsatish uchun quyidagi
ma’lumotlarni keltiramiz:
Halqaro simsiz aloqa ilmiy forumi bashoratlariga ko‘ra, 2020
yilgacha bitta tarmoqqa ulanadigan buyumlar soni yeti tirillionga yetishi
mumkin ekan.
Cisco kompaniyasi esa joriy o‘n yillikda internetga ulanadi-
gan qurilmalarning sonini pul ko‘rinishida $14,4 trillion dollar deb
baholadi. Bu kompaniyaning ma’lumotlariga ko‘ra,
hozircha jahondago
99% fizik qurilmalar hozircha bir-biri bilan ulangan emas, ammo, bu
biznesning rivojlanishi va o‘sishi uchun juda katta imkoniyatlar yaratadi.
Bularning barchasi kelajakda buyumlar interneti iqtosodiyotining paydo
bo‘lishiga olib keladi. Buyumlar soni 3-5 ming dona deb hisoblanadi va bu
kelajakda 50 trillion buyumlarni bir information tarmoqqa ulanish mum-
kinligi istiqboliga olib keladi. Shuning uchun ham bir qator ilmiy-tadqiqot
kompanyalari va bir qancha ko‘zga ko‘ringan olimlar buyumlar internetini
111
tizimning yangi rivojlanish bosqichi deb ko‘ra boshladilar,
chunki bu
insonlarni, jarayonlarni, ma’lumotlarni va buyumarni birlashtirish orqali
insoniyatga cheksiz imkoniyatlar eshigini ochib beradigan kontsetsiya va
bu bilan bog‘liq texnologiyalardir. Buyumlar internet kontseptsiyasiga
o‘tishda tarmoq geterogen infratuzilma bo‘lib qoladi.
Unda bioalgoritm-
larning ishlab chiqarish quvvati an’anaviy marshrutlashtirish algoritmlari-
dan ancha ko‘p miqdorda bo‘lib, ular simsiz o‘z-o‘zidan moslashuvchi
sun’iy intellect tizimlarnini ancha mukammallashtirishga imkon beradi.
Keyingi yillarda buyumlar internetining alohida tarmoqlarning (
sog‘liqni
