27
1.Fototropizm - bu tirik organizmning yorug’lik ta'sirida
harakatga
kelishidir.
Masalan, yoz kuni tungi chiroq yorug’ligiga mayda chivinlarning uchib
kelishi.
2.Termotropizm - tirik organizmning issiqlik ta'siri ostida harakat qilishga
moyilligidir.
Masalan, bahor kelishi bilan qashoratlarning jonlanib harakatga
kelishi.
3.Xemotropizm - tirik organizmning fizik-ximiyaviy muhitni tanlab olishga
bo’lgan moyilligidir.
Masalan, achigan, qatiq, mevalarga
mayda chivinlarning
yig’ilishi.
4.Topotropizm - tirik organizmlarning mexanik qo’zg’atuvchilar ta'siri
ostida harakat qilishiga moyiligidir.
Masalan, chirigan olmaga tegilsa, unga
yig’ilgan mayda hashoratlarning hammasi uchib ketadi.
Mimoza o’simligiga
tegilsa, u darhol yaproqini yopib oladi.
5.Gemotropizm - tirik organizmning quyosh nuri ta'siri
ostida harakat
qilishga moyilligidir.
Masalan, kungaboqar o’simligining quyosh nuri tomon
harakatlanishi.
6.Barotropizm - tirik organizmning havo bosimi
ostida harakat qilishga
moyilligidir.
Masalan, havo bulut bo’lganida, havoda uchib yurgan hashoratlar
yerga pastga qarab uchadilar.
7.Gidrotropizm - tirik organizmning namlik suv ta'siri ostida harakat
qilishiga moyilligidir.
O’simliklarda aks ettirishning biologik shakli faqatgina tropizmlardan iborat
bo’lib, bu harakatlar o’simliklarga o’z-o’zini
boshqarishiga yordam beradi, ya'ni
ular o’zlari uchun foydali bo’lgan manbaga qarab intiladi yoki o’zini himoya
qilishga doir boshqacha harakat qiladi.
Masalan, nomozshomgul kechki payt
ochilib, kunduzi yoruqlikdan yopiladi.
Hayvonlarda aks ettirishning yangi turi - sezuvchanlik yuzaga keladi.
Sezuvchanlik qobiliyati tufayli,
hayvonlar, o’simliklarga nisbatan ancha ko’p
ta'sirotlarni aks ettirish imkoniyatiga ega bo’ladi. hayvon nerv tizimi va miyasi
qanchalik yuksak darajada taraqqiy etgan bo’lsa, uning
psixikasi ham shunchalik
yuqori bosqichga ko’tarilgan bo’ladi. Odamda psixikaning rivojlanishi eng yuqori
bo’lib, ong darajasiga ega.
