• Haqiqiy zichlik
  • O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi farg’ona politexnika instituti r. J. Tojiev, R. X. Mirsharipov




    Download 8.76 Mb.
    Pdf ko'rish
    bet11/124
    Sana13.05.2023
    Hajmi8.76 Mb.
    #59367
    1   ...   7   8   9   10   11   12   13   14   ...   124
    Bog'liq
    MATERIALLARNI TEXNOLOGIK
    Diplom scaner neew, Diplom tarjima, Mavzu Kabel liniyalarni montaj qilishni o, PhD Dissertatsiyasini rasmiylashtirish qoidalari, Мустаыил ишлар мавзуси, 4, Gidrologiya, Dars jadvali, оплатной Информация, Ro\'ziboy tayor, ILOVALAR, O’rta osiyoda beshta Davlatdan tashkil topgan, 4-ma'ruza, 2 mavzu Amon, shox
     
    1.2. Materiallarning fizik xossalari 
    Texnologik 
    mashinalarda 
    transportirovka 
    qilinadigan 
    materiallarning 
    xossalari 
    turli-tumandir. 
    Bu 
    xossalarga 
    qarab 
    materiallarning sifati va ishlatilish sohalari belgilanadi. Qator 
    alomatlariga ko’ra materiallarning asosiy xossalarini fizik, mexanik va 
    kimyoviy xossalarga bo’lish mumkin. 
    Materialning fizik xossalari uning tuzilishini yoki atrof-muhitdagi 
    fizik jarayonlarga munosabatini ko’rsatadi. Materiallarning fizik 
    xossalariga massasi, haqiqiy va o’rtacha zichligi, g’ovakliligi, suv 
    shimuvchanligi, 
    suv 
    berishi, 
    namligi, 
    gigroskopikligi, 
    suv 
    o’tkazuvchanligi, sovuqbardoshligi, havo, bug’ va gaz o’tkazuvchanligi, 
    issiqlik o’tkazuvchanligi va issiqlik sig’imi, o’tga chidamliligi va 
    olovbardoshliligi kiradi. 
    Massa - jism tarkibidagi material zarrachalar (atom, molekula, 
    ionlar) yig’indisidir. Massa ma’lum hajmga ega bo’ladi, ya’ni fazoda 
    o’rin egallaydi. U modda uchun o’zgarmasdir, jismning harakat tezligi 
    va fazodagi vaziyatiga bog’liq emas. Turli moddalardan tashkil topgan 
    bir xil hajmli jismlarning massasi ham bir xil emas. Hajmi bir xil 
    bo’lgan moddalar massasidagi tafovut zichlik tushunchasi bilan 
    aniqlanadi. Zichlik haqiqiy va o’rtacha bo’lishi mumkin. 
    Haqiqiy zichlik – mutlaq zich holatdagi, ya’ni g’ovaksiz va 
    kovaksiz material massasining hajmiga nisbati. Haqiqiy zichlikni 
    aniqlash uchun (kg/m
    3
    , g/sm
    3
    ) material (namuna) massasi m ni (kg, g) 
    materialning o’zi egallagan (g’ovaksiz) mutlaq hajmi V

    (m
    3
    , sm
    3
    ) ga 
    bo’lish kerak: 
    ρ = m / V
    a
    (1.1) 
    Ko’pincha materialning xaqiqiy zichligini suvning 4°S da 1 g/sm3 
    ga teng bo’lgan haqiqiy zichligiga nisbatan olinadi, u holda 
    aniqlanadigan haqiqiy zichlik o’lchamsiz kattalikdek bo’lib qoladi. 
    Lekin qurilish materiallarining aksariyati g’ovakli bo’ladi, shu 
    sababli har doim ularning o’rtacha zichligi haqiqiy zichligidan kichik 
    bo’ladi (1.2-jadval). Faqat zich materiallarning (po’lat, shisha, bitum va 


    13
    ba’zi boshqa materiallar) haqiqiy va o’rtacha zichligi amalda teng 
    bo’ladi, chunki ularda ichki g’ovaklar hajmi juda kichik. 

    Download 8.76 Mb.
    1   ...   7   8   9   10   11   12   13   14   ...   124




    Download 8.76 Mb.
    Pdf ko'rish

    Bosh sahifa
    Aloqalar

        Bosh sahifa



    O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi farg’ona politexnika instituti r. J. Tojiev, R. X. Mirsharipov

    Download 8.76 Mb.
    Pdf ko'rish