O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi namangan davlat universiteti




Download 8,58 Mb.
Pdf ko'rish
bet100/652
Sana11.07.2024
Hajmi8,58 Mb.
#267370
1   ...   96   97   98   99   100   101   102   103   ...   652
Bog'liq
IQTISODIYOT NAZARIYASI

 
Asosiy tayanch tushunchalar: 
 
Natural ishlab chiqarish – mahsulotlar ishlab chiqaruvchining o’z ehtiyojlarini 
qondirish, ichki xo’jalik ehtiyojlari uchun mo’ljallagan ishlab chiqarish. 
Tovar ishlab chiqarish – mahsulotlarni o’z iste’moli uchun emas, balki bozorda 
sotish, ayirboshlash uchun va boshqalarning ehtiyojini qondirish maqsadida ishlab 
chiqarish. 
Tovar – biron-bir naflilikka va qiymatga ega bo’lgan, ayirboshlash uchun 
yaratilgan mahsulot. 
Naflilik – tovarning kishilarning biron-bir narsaga bo’lgan ehtiyojini qondirish 
layoqati. 
Ijtimoiy zaruriy naflilik – talab miqdoriga mos keladigan miqdordagi naflilik. 
Qiymat – tovarda gavdalangan ijtimoiy-zaruriy mehnat. 
Almashuv qiymati – biror turdagi iste’mol qiymatning boshqa turdagi iste’mol 
qiymatga ayirbosh qilinadigan miqdoriy nisbati. 
Ijtimoiy zaruriy ish vaqti – muayyan ijtimoiy normal ishlab chiqarish sharoitida 
va muayyan jamiyatdagi mehnat malakasi va jadalligi darajasi o’rtacha bo’lgan 
sharoitda biron bir tovarni ishlab chiqarish uchun zarur bo’lgan ish vaqti. 
Qiymat qonuni – tovar ishlab chiqarish va ayirboshlash uning qiymati asosida 
amalga oshishini, qiymatning o’zi esa ijtimoiy zaruriy mehnat sarflari orqali 
o’lchanishini ifodalovchi sabab-oqibat bog’liqligi.


97 
Aniq mehnat – muayyan aniq iste’mol qiymatlarni vujudga keltiradigan mehnat. 
Abstrakt mehnat – mehnatning aniq shaklidan qat’iy nazar umuman inson ishchi 
kuchining sarflanishi, ijtimoiy mehnatning bir qismi. 
Mehnat unumdorligi – ma’lum vaqt davomida ishlab chiqarilgan mahsulot 
miqdori yoki mahsulot birligini ishlab chiqarish uchun ketgan vaqt. 
Mehnat intensivligi – mehnatning sarflanish tezligi yoki jadalligi. 
Pul – umumiy ekvivalent rolini bajaruvchi maxsus tovar.
Diversifikatsiya – ishlab chiqarishning samaradorligini oshirish, mahsulot va 
xizmatlarni sotish bozorlarini kengaytirish maqsadida tarmoq va korxonalar faoliyat 
sohalarini kengaytirish, mahsulot va xizmatlar assortimentlarini ko’paytirish, ularning 
sifatini takomillashtirish.

Download 8,58 Mb.
1   ...   96   97   98   99   100   101   102   103   ...   652




Download 8,58 Mb.
Pdf ko'rish

Bosh sahifa
Aloqalar

    Bosh sahifa



O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi namangan davlat universiteti

Download 8,58 Mb.
Pdf ko'rish