• Xususiy mulk – ayrim sohibkorlarga qarashli bo’lib, yollanma mehnatga asoslangan holda foydalanadigan mulkdir.
  • O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi namangan davlat universiteti




    Download 8,58 Mb.
    Pdf ko'rish
    bet69/652
    Sana11.07.2024
    Hajmi8,58 Mb.
    #267370
    1   ...   65   66   67   68   69   70   71   72   ...   652
    Bog'liq
    IQTISODIYOT NAZARIYASI

    Shaxsiy mulk
    – 
    bu fuqarolar mulki bo’lib, ularning shaxsiy yoki oilaviy 
    ehtiyojini qondirishga xizmat qiladi.
    Bu mulk shakli asosan shaxsning yoki uning 
    oila a’zolarining mehnati asosida ko’payadi va rivoj topadi. 
    Fuqaroning shaxsiy mulki asosan ularning ijtimoiy ishlab chiqarishda 
    ishtirokidan, o’z xo’jaligini yuritishdan tushgan mehnat daromadlari hisobiga 
    vujudga keladi va ko’payadi. Bozor iqtisodiyoti sharoitida shaxsiy mulk aktsiyadan 
    olinadigan dividend, bank foizlari, xususiy sohibkorlik daromadi kabi yangi 
    manbalarga asoslanadi. 
    Shaxsiy mulk ob’ektlari – bu turar joylar, bog’-hovli va uylar, transport 
    vositalari, pul jamg’armalari, uy-ro’zg’or va shaxsiy iste’mol buyumlari, yakka 
    tartibda va boshqa xo’jalik faoliyati uchun kerakli ishlab chiqarish vositalari, ularda 
    hosil qilingan mahsulot va boshqalar bo’lishi mumkin. «O’zbekiston Respublikasida 
    mulkchilik to’g’risida»gi qonunda ko’rsatilganidek, savdo, umumiy ovqatlanish
    maishiy xizmat sohasidagi, iqtisodiyotning boshqa tarmoqlaridagi kichik korxonalar 
    fuqaro va uning oila a’zolarining mulki bo’lishi mumkin. Shaxsiy mulk ob’ektlari 
    ehtiyojlarini qondirish doirasidan chiqib, daromad topish yo’lida ishlatilishi mumkin. 
    Xususiy mulk – ayrim sohibkorlarga qarashli bo’lib, yollanma mehnatga 
    asoslangan holda foydalanadigan mulkdir. 
    O’zbekiston Respublikasining mulkchilik to’g’risidagi qonunida (7-modda), 
    xususiy mulk o’z mol-mulkiga xususiy egalik qilish, undan foydalanish va uni 
    tasarruf etish huquqidan iboratdir deb ko’rsatilgan. Shu bilan birga xususiy mulk 
    bo’lgan mol-mulkning miqdori va qiymati cheklanmasligi ta’kidlanadi. 
    Xususiy mulk ham, boshqa har qanday mulk shakllari kabi, o’zining ijobiy va 
    salbiy tomonlariga ega. U, so’zsiz, tashabbuskorlik va tadbirkorlikni, mehnatga 


    67 
    mas’uliyatlilik munosabatlarini rag’batlantiradi. Shu bilan birga, tovar ishlab 
    chiqarish sharoitida u xufyona daromad orttirishga intilish hissini tug’diradi. 
    Mulkchilikning bu shaklini tan olish iqtisodiyotda uni qo’llash foydali bo’lgan 
    bo’g’inlarni aniqlash, uni tartibga solishning moliyaviy va huquqiy mexanizmlarini 
    shakllantirishni taqozo qiladi. Lekin xususiy mulkchilikni bunday tan olish uni 
    mutlaqlashtirish bilan umuman bog’liq emas. Bu mulk sotib olingan ishlab chiqarish 
    vositalari asosida mustaqil xo’jalik yuritish yoki davlat korxonalari, kooperativ 
    firmalar, magazin, oshxona va shu kabilarni sotib olish orqali vujudga kelishi 
    mumkin. 
    Turli shakldagi mulklarning birikib ketishi natijasida aralash mulk paydo 
    bo’ladi. Bu mulk alohida olingan ob’ektning turli mulkdorlar ishtirokida 
    o’zlashtirilishini bildiradi. 

    Download 8,58 Mb.
    1   ...   65   66   67   68   69   70   71   72   ...   652




    Download 8,58 Mb.
    Pdf ko'rish

    Bosh sahifa
    Aloqalar

        Bosh sahifa



    O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi namangan davlat universiteti

    Download 8,58 Mb.
    Pdf ko'rish