87
Umuman aytganda, uzoq tarixiy davrdan boshlab tortishuvga sabab bo’lgan narsa
– tovarda gavdalangan ijtimoiy mehnatning ikki yoqlama tavsifi va shu asosda hosil
bo’ladigan tovarning ikki xil xususiyatiga ega bo’lishini inobatga olmaslikdir. Mehnat
nazariyachilari tovarga sarflangan mehnat miqdoriga asosiy e’tiborni qaratgan bo’lsa,
marjinalistlar uning nafliligiga e’tibor berib keladilar. Ularning biri ko’proq
tovarni
ishlab chiqaruvchilar manfaati nuqtai nazaridan tahlil qilgan bo’lsa,
ikkinchisi
iste’molchi (xaridorlar) manfaati nuqtai-nazaridan qaraydilar.
Holbuki tovarning
qiymatini va binobarin narxini aniqlashda uning ikki tomoniga
va sotuvchilar bilan
xaridorlar manfaati to’qnashgan tugunga e’tibor qaratish zarur.
4. Pulning kelib chiqishi, mohiyati va vazifalari
Pul uzoq zamonlardan beri odamlarga ma’lum. Pulning
kelib chiqishi turli
nazariyotchilar tomonidan tovar ayirboshlash jarayonining rivojlanishi bilan bog’liq
holda tushuntiriladi.
Pulning vujudga kelishi va mohiyatining turli ilmiy
kontseptsiyalari mavjud
bo’lib, ular orasida ratsionalistik va evolyutsion kontseptsiyalar muhim o’rin tutadi.
