70
XULOSA
Xulosa qilib shuni aytish zarurki, ta`lim poydevori ilk sinflarda bolalarni
o`qish va yozishga o`rgatish, hisoblash ko`nikmlarini hosil qilish o`qituvchilardan
omilkorlikni yosh psixalogiyasiga doir chuqur bilimga ega bo`lib o`quvchilar
ruhiyatini mahorat bilan boshqarishni taqoza etadi. Hali bilimning foydasini
anglamagan bolakaylar bilan mashg`ulotlarni qiziqarli qilib olib borishi lozim.
Buning uchun albatta, dastur qiziqarli mashg`ulotlardan bo`lishi undan keyin
o`qituvchi mavzuning bolalar e`tiborini jalb etadigan qirralarini topa bilishi darsni
o`tishda
turli tarqatma, ko`rsatmali materiallardan, ma`rifiy o`yinlardan samarali
foydalanish kerak.
Boshlang`ich sinflarda matematika o`qitish o`quvchilarning tarbiyasi va
rivojlanishi bilan chambarchas bog`liq holda olib borilishi lozim.
Matematika mashg`ulotlari o`quvchilarga ilmiy
dunyoqarash asoslarini
shakllantirishda, bilim qobiloiyatlrini o`stirishga va o`qishga, kollektiv foydali
ishlariga jiddiy munosabatni vatanga muhabbatni tarbiylashga bo`lishi kerak.
Rejalashtirishda matematik tushunchalarni tayyor hayot materiallari asosida
shakllantirish nazarda tutiladi. Bu esa bolalarga darsda o`rganiladigan barcha qoida
va tushunchalar hayot talabi bilan vujudga kelgan bo`lib amalda qo`llanishni o`z
ko`zlari bilan ko`rishlariga imkoniyat yaratadi. Buning o’zi esa bolalarning fan
bilan amaliyot orasidagi bog’liqliklarni to’g’ri tushuntirishga asos yaratadi.
Bolalarni turli bog’liqliklarni dastlabgi tanishtirish ko’rib
turgan olamdagi
bog’liqliklarning sababini ochib berishda katta ahamiyatga ega.
Xulosa qilib shuni aytishimiz mumkinki, o’sib kelayotgan yosh avlodning har
tomonlama yetuk, bilimdon kishilarni tayorlashda matematik fanining roli
qanchalik muhim bo’lsa, “Fanlar shoxi ” –“Matematika”ni mukammal
singdirishda, o’quvchilar mustaqil fikrlashlarini oshirishda,
mustaqil ishning roli
ham shunchalik muhumdir.
Ishimizning birinchi bobda 3-sinf matematikasida asosiy material hisoblangan
minglik sonlarni nomerlashni o’rganishni o’ziga xos xususiyatlari, minglik
sonlarni hosil qilish, ularni og’zaki nomerlash, sonlarni qo’shish
va ayirish
71
metodikasi bayon etilgan. To`rt xonali sonlarni qo’shish va ayirish mavzuni
o’rganish uchun zarur bo’lgan deyarli barcha usullar, boshlang’ich sinf
o’qituvchisining vazifasi o’quvchilarning ilgari egallagan bilimlarini takrorlash,
aniqlashtirish va sistemalashtirishdan, so’ngra esa bu bilimlarni sonlarning yangi,
anchagina keng sohasiga ko’chirishdan iborat ekanligi bayon etilgan.
Minglik
sonlar ichida arifmetik amallar tartibiga oid misollar keltirilgan.
Ikkinchi bobda minglik sonlar ustida arifmetik amallar bajarishning asosiy
usullari keltirilgan. Minglik sonlarni ko’paytirish va bo’lish natijasida
o’quvchilarda hisoblash malaka va ko’nikmalarini egallashlari; ko’paytirish va
bo’lish
amallari haqidagi, ularni xossalari, amal komponentlari va natijalari
orasidagi
o’zaro
munosabatlar
haqidagi
bilimlarini
kengaytirishlari,
chuqurlashtirishlari va sistemalashtirishlari kerakligi bayon qilingan. Minglik
sonlarni ko’paytirish va bo’lish a) bir xonali songa ko’paytirish va bo’lish; b)
xonali songa ko’paytirish va bo’lish; v) ikki xonali
va uch xonali sonlarga
ko’paytirish va bo’lish bosqichlardan iborat ekanligi misollar asosida batafsil
yoritildi.
Bitiruv malakaviy ishida quyidagi masalalarni hal etdik.
