42
O‘ZBEK TILIDAGI MATNLARDAN SIFAT, RAVISH VA
YORDAMCHI SO‘Z TURKUMLARIGA TEGISHLI SO‘ZLARNI
ANIQLOVCHI VA IMLOVIY XATOSINI TO‘G‘RILOVCHI
ALGORITM UCHUN MA’LUMOTLAR BAZASINI YARATISH
M.Sharipov (UrDU Axborot texnologiyalari kafedrasi dotsenti, f-m.f.n.),
Z.Jumaniyozova (Kompyuter lingvistikasi mutaxassisligi magistranti)
Hozirgi kunda internet texologiyalar imkoniyatlari
tufayli individual
va korporativ ma’lumotlarni olish va saqlash onlayn muhitida amalga
oshirilmoqda. Odamlar tomonidan kompyuterga ma’lumot
kiritish imlo
xatolariga olib kelishi mumkin. Kompyuterda qabul qilingan matnning
qiymatini oshirish va matnni tabiiy tilda ishlov berish algoritmlari yor-
damida boshqarish imloni tekshirish va tuzatishni talab qiladi. Imlo xa-
tolarini bartaraf etish uchun noto‘g‘ri yozilgan so‘zlarni aniqlash kerak.
Ushbu maqolada o‘zbek tilidagi matnlardan sifat, ravish va yordam-
chi so‘z turkumlariga tegishli so‘zlarni aniqlovchi
va imloviy xatosini
to‘g‘irlovchi algoritm uchun ma’lumotlar bazasining loyihasi yaratilgan.
Prеdmеtlarning bеlgi-xususiyati (rangi, hajmi, shakli, mazasi, xarak-
tеri, holati, vazni, hidi, o‘rin yoki vaqtga munosabati)ni ifodalaydigan
so‘zlar turkumi
sifat
dеyiladi.
Sifatlar ot yoki fе’lga bog‘lanib,
qanday?, qanaqa?, qaysi?, qa-
chongi? so‘roqlaridan biriga javob bo‘ladi:
yashil qalam, mitti yulduz,
kunbotar tomon, kuzgi tufli, afsonaviy qush.
Quyida biz ma’lumotlar bazasi uchun kerakli bo‘lgan belgilashlarni
aniqlab olamiz.
1-jadval
Sifat so‘z turkumining ma’nosiga ko‘ra turlari bo‘yicha ma’lumotlar bazasi
jadvallari
Ma’nosiga ko‘ra
turlari
Belgi
Misollar
1-rang-tus bildiruvchi
sifatlar
rt
oq, qora, qizil, sariq
2-maza-ta’m
bildiruvchi sifatlar
mt
achchiq, chuchuk, shirin
3-shakl-hajm bildiruvchi sifatlar
shh
dumaloq, uchburchak, yassi
4-xususiyat-holat bildiruvchi sifatlar
xh
go‘zal, aqlli, dono, bilimli
5-hid bildiruvchi sifatlar
hb
xushbo‘y, achchimsiq
6-makon-zamon bildiruvchi sifatlar
mz
yozgi, kuzgi, qishki, kuzgi
