170
Буғдойнинг сариқ занг касаллиги шамол орқали тарқалиши ва
чидамли навларга нисбатан тезда янги вирулент ирқларини ҳосил
қилиши хусусиятлари билан ўта хавфлидир. Жумладан,
бугунги
кундаги Республика буғдой далаларида экилаётган аксарият навлар
сариқ занг касаллигига ўта чидамсиздир, деярли барча буғдой дала-
лари ушбу касалликга қарши фунгицидлар билан ишлов берилмоқ-
да.
Ушбу касалликка қарши курашнинг энг самарали усули бу чи-
дамли нав яратиш, касаллик келтириб чиқарувчи патогеннинг био-
логиясини ва хўжайин экин буғдойнинг чидамлилик хусусиятини
ўрганиш орқали қарши кураш стратегиясини белгилашдир.
Хлорофилл ўсимликнинг ҳаётида органик моддалар синтезида
муҳим роль ўйнаши билан биргаликда, чидамлиликда ҳам аҳамияти
борлиги бир қанча олимлар томонидан ўрганилган. Бизнинг тадқи-
қот ишларимизда ўсимлик хлорофилл таркибининг буғдой сариқ
занг касаллигига чидамлиликдаги ўрни ўрганилди.
Бунинг учун таркибида буғдойнинг сариқ занг касаллигига чи-
дамлилик бўйича генлари маълум бўлган
махсус дифференциатор
навлардан иборат тўпламдан (YRTN-yellow rust trap nursery ‒ сариқ
занг касаллигига чидамлилик кўчатзори) фойдаланилди. Бунда дала
шароитида ўсаётган 70 атрофида буғдой намуналаридан қишлаш
фазасида барглари лабораторияга келтирилиб, хлорофилл ажратил-
ди ва миқдори ўлчанди.
Олинган натижаларга кўра, таркибида буғдой сариқ занг касал-
лигига чидамлилик бўйича генлари турлича бўлган, лекин бошқа
фенотипик белгилари бўйича бир хил бўлган изоген линияларда
хлорофилл таркиби турлича бўлганлиги аниқланди.
Ушбу натижа
буғдой сариқ занг касаллигига чидамлиликнинг хлорофилл миқдо-
ри билан боғлиқлиги борлигини кўрсатади.
