|
O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta
|
| bet | 7/124 | | Sana | 27.10.2022 | | Hajmi | 2.18 Mb. | | #28297 |
Bog'liq ELEKTRON TIJORAT VA BIZNES ASOSLAR Diskret tuzilmalar 1-M.Ish, MTA Yakuniy nazorat Hammasi, 2 5359587219348652922, ARXEOLOGIYADA ANIQ VA TABIIY FANLAR, Falsafa 1-mustaqil ish, 1-LAB OCHILOV AZIZBEK, 6-amaliy iah Tarmoqlararo ekran vositasi yordamida tarmoq himoy, Aliyev-Tizimli dasturiy taminot, @idum uz tavsifnoma namunasi, TURIZMDA TUROPERATORLIK FAOLIYATINI RIVOJLANTIRISH, TURIZMDA TUROPERATORLIK, Biznesniloyihalash, 1665071471, Axborot xavfsizligi yakuniy testla
Elektron tijorat nima ekanligini tushunish uchun "tijorat" so'zining etimologiyasiga murojaat qilish kerak. Frantsuz tilidan tarjimada "commerce" so'zio’zbek tilida "savdo" degan ma'noni anglatadi.
Elektron tijorat yoki elektron savdo (e-commerce) - bu elektron aloqa vositalaridan foydalangan holda mahsulotlar, xizmatlar va ma'lumotlarni sotib olish, sotish, o'tkazish yoki almashtirish jarayoni. Elektron tijoratning boshqa ta'riflari mavjud, masalan, bu foyda olish maqsadida tijorat faoliyati va kompyuter tarmoqlaridan foydalanish orqali tijorat tsiklni kompleks avtomatlashtirishga asoslangan.
Iqtisodchilar elektron tijoratni "kompyuter tarmoqlari yordamida amalga oshiriladigan operatsiyalar, moliyaviy va savdo operatsiyalari bilan bog'liq barcha biznes jarayonlarni qamrab oladigan milliy iqtisodiyot sohasi" deb ta'riflaydilar.
“Elektron tijorat to’g’risida” Qonunning 3-moddasiga (385-O’RQ, 22 may 2015 yil) muvofiq “Axborot tizimlaridan foydalangan holda amalga oshirilgan, tovarlarni sotish, ishlarni bajarish va xizmatlarga ko'rsatishga doir tadbirkorlik faoliyati elektron tijoratdir.
Shuni ham ta'kidlash kerakki, "elektron tijorat" tushunchasining ikkita talqini mavjud - tor va keng. Tor ma'noda elektron tijorat deganda
telekommunikatsiya tarmoqlaridan foydalangan holda tovarlarni reklama qilish va sotish tushuniladi. Keng ma'noda, Birlashgan Millatlar Tashkilotining xalqaro savdo huquqi bo'yicha komissiyasining (UNCITRAL) ta'rifiga muvofiq, elektron tijorat savdo, sotib olish, faktoring, lizing, konsalting, muhandislik va boshqa operatsiyalarni amalga oshirish uchun ishlatilishi mumkin. sanoat va biznes hamkorligi.
Shunday qilib, elektron tijorat elektron biznesning muhim qismidir, bu kompyuterlar va aloqa tarmoqlaridan foydalangan holda biznes operatsiyalarini tashkil etish, boshqarish va bajarishning yangi usulini anglatadi, ya'ni tomonlar elektron ayirboshlash yoki jismoniy ayirboshlash operatsiyalari yoki to'g'ridan-to'g'ri jismoniy aloqa orqali emas, balki o'zaro aloqada bo'lgan har qanday ishbilarmonlik muomalasining shakli. Elektron biznes tizimlari, elektron tijorat tizimlaridan farqli o'laroq, tijorat tarkibiy qismiga ega bo'lishi yoki bo'lmasligi mumkin.
Elektron savdo yoki elektron tijorat kompaniyalarga o'zlarining ichki operatsiyalarida samaraliroq va moslashuvchan bo'lishga, etkazib beruvchilar bilan yanada yaqinroq ishlashga va mijozlarning talablari va ehtiyojlariga tezda javob berishga imkon beradi. Bundan tashqari, bu kompaniyalarga geografik joylashuvidan qat'iy nazar eng yaxshi etkazib beruvchilarni tanlash va jahon bozorida sotish imkoniyatini beradi.
Elektron tijoratning asosiy turlariga quyidagilar kiradi:
elektron savdo (e-trade);
elektron pullar (e-cash);
elektron marketing (e-marketing);
elektron bank (e-banking);
elektron sug'urta (e-insurance).
Elektron tijorat tizimini yaratish bo'yicha birinchi tajriba 1960 yilda qo’yilgan, American Airlines va IBM aviakompaniyalari parvozlar uchun joylarni bron qilish tartibini avtomatlashtirish tizimini yaratishni boshlangan - SABRE (Semi-Automatic Business Research Environment
– tijorat tadqiqotlar uchun yarim avtomatik uskuna). SABRE tizimi oddiy fuqarolar uchun havo qatnovini yanada qulaylashtirdi va ularga tobora ko'payib borayotgan tariflar va parvozlar yo'nalishida yordam berdi. O'rindiqlarni bron qilishda tariflarni hisoblash jarayonini avtomatlashtirish orqali xizmatlarning narxi pasaytirildi.
Elektron tijoratning etakchilaridan biri bo'lgan Cisco Systems hozirda o'z savdo faoliyatini avtomatlashtirdi, iste'molchilarning 90% buyurtmalari xodimlarning ishtirokisiz amalga oshirar edi.
|
| |
