TILSHUNOSLIKDAN UMUMIY MA’LUMOT 1-mashq. Quyidagi savollarga javob bering. 1. Tilning qanday tavsiflari mavjud?
2. Til nima uchun ijtimoiy hodisa sanaladi? Fikringizni misollar
bilan izohlang.
3. O‘zbek tilining O‘zbekiston Respublikasining Davlat tili
maqomidagi ahamiyatini qanday tushunasiz? 2-mashq. Quyidagi savollarga javob bering. 1. Milliy til va adabiy ti tushunchalariga izoh bering. 2. Adabiy tilning qanday shakllari mavjud? 3. Og‘zaki va yozma adabiy tilga doir qisqacha matn tuzing. 4. O‘z shevangizda “Talaba bo‘ldim” mavzusida qisqacha matn
tuzing. Shu matnni adabiy tilda ham ifodalang, ularning farqli
tomonlarini izohlang.
3-mashq. Quyidagi savollarga javob bering. 1. Tilning paydo bo‘lishi haqida qanday qarashlar mavjud?
2. Tillarning taraqqiyoti haqida gapiring.
3. Tillar qanday tasnif qilinadi?
4. O‘zbek tiliga tasnif bering.
FONETIKA 1-mashq. Quyidagi savollarga javob bering. 1. Nutq apparati nima?
2. Nutq a’zolari qaysilar? Ularning vazifasini tushuntiring.
3. Nutq tovushlari nima? Ularning boshqa tovushlardan farqini
ko‘rsating.
4. O‘zbek tilidagi nutq tovushlari haqida ma’lumot bering.
2-mashq. Quyidagi gaplardai ostiga chizilgan so‘larning unli tovuslarini toping va ularni tahlil qiling. Namuna: a- tilning gorizontal harakatiga ko‘ra til oldi; tilning vertikal harakatiga ko‘ra quyi-keng; lablarning ishtirokiga ko‘ra lablanmagan unli tovush. 1. Farzand bor ekan, odamzot hamisha ezgu orzu va intilishlar
bilan yashaydi. (I.Karimov.) 2.Bu gaplarning barini Hafiza xomush va
oqilona tinglardi. (M.) 3. Atrofi ko‘k panjaralar bilan o‘ralgan ulkan
bog‘ darvozasidan kiraverishda uch qavatli shinam bino savlat to‘kib
6
turibdi. (J.Abd.) 4. Yo‘lchi qishloqdan keltirgan xaltasini kampirga
uzatdi. (O.) 5. Dard davosi bilan tarqaladi. (maqol)
