DHCP o'rni
DHCP mijozlari va serverlari o'rtasidagi so'rovlarni boshqaradi.
Odatda, o'rni tashkilot katta yoki murakkab tarmoqlarni boshqarishi kerak bo'lganda
qo'llaniladi.
Boshqa komponentlarga IP-manzillar hovuzi, quyi tarmoq, ijara va DHCP aloqa pro-
tokoli kiradi.
Tarmoqqa ulangan qurilma bir xil tarmoqdagi boshqa qurilmalar bilan aloqa o'rnatmo-
qchi bo'lsa, u bo'lishi kerak
IP-manzil
. Dynamic Host Configuration Protocol (DHCP)
tarmoq protokoli boʻlib, tarmoqqa ulangan qurilmalarga avtomatik ravishda IP manzil-
larni tayinlaydi.
Qurilma tarmoqqa ulanganda, u DHCP so'rovi xabarini yuboradi. Ushbu xabar tarmo-
qdagi barcha qurilmalarga uzatiladi. Odatda marshrutizatorga integratsiyalangan DHCP
server bu xabarni oladi va DHCP taklifi xabari bilan javob beradi. Ushbu xabar quril-
maga tayinlangan IP manzili haqidagi ma'lumotlarni o'z ichiga oladi. Keyin qurilma
DHCP tasdiq xabarini yuboradi va aloqa boshlanishi mumkin.
DHCP ishlatiladi, chunki ma'murlar tarmoqdagi har bir qurilma uchun IP manzillarini
qo'lda sozlashlari amaliy emas. DHCP qurilmalarni IP manzillarini qo'lda o'zgartirmas-
dan tarmoqqa qo'shish yoki o'chirish imkonini beradi.
Dynamic Host Configuration Protocol (DHCP) tarmoq protokoli boʻlib, tarmoqdagi
qurilmalarga IP manzilini soʻrash va tayinlash imkonini beradi. DHCP tarmoqdagi quril-
malarni sozlash jarayonini avtomatlashtirishga yordam beradi, bu ma'murlar uchun sod-
dalashtiradi va xatolar ehtimolini kamaytiradi.
DHCP shuningdek, tarmoqdagi qurilmalarga quyi tarmoq niqobi va standart shlyuz
kabi boshqa parametrlarni ham belgilashi mumkin. IP manzillarini avtomatik belgilash
orqali DHCP ma'murlarning tarmoqdagi har bir qurilmani qo'lda sozlashiga bo'lgan
ehtiyojni kamaytiradi. Bu vaqtni tejash va xatolar ehtimolini kamaytirishi mumkin.
DHCP, shuningdek, foydalanilmayotgan manzillarni qayta ishlatish orqali IP manzil-
larini saqlashga yordam beradi. Qurilma tarmoqdan olib tashlanganda yoki uning ijara
muddati tugagach, u foydalanayotgan manzil mavjud manzillar havzasiga qaytarilishi va
boshqa qurilmaga qayta tayinlanishi mumkin. Bu IP-manzillardan samarali foydalanishni
ta'minlaydi va manzil ziddiyatlarining oldini olishga yordam beradi.
Umuman olganda, DHCP tarmoqni boshqarish vazifalarini soddalashtirishi va quril-
malarni qo'lda sozlash bilan bog'liq muammolarni kamaytirishga yordam beradi. DHCP
IP manzillarni saqlashga ham yordam berishi mumkin, chunki bu tarmoqlarga ulangan
qurilmalar soni o'sishda davom etmoqda.
DHCP-dan foydalanishning bir nechta mumkin bo'lgan kamchiliklari mavjud bo'lib,
ularni tarmoqda amalga oshirishdan oldin ko'rib chiqish kerak. Ulardan biri shundaki, u
tarmoqda ko'proq translyatsiya trafigini yaratishi mumkin, chunki har bir mijoz qurilmasi
IP manziliga so'rov yuboradi. Bu, ayniqsa, kichikroq tarmoqlarda umumiy tarmoq ish-
lashiga ta'sir qilishi mumkin. Yana bir potentsial muammo shundaki, DHCP statik IP
manzilidan ko'ra xavfsizroq bo'lishi mumkin, chunki zararli foydalanuvchilar uchun
DHCP so'rovlarini aldash va tarmoqdagi IP manzilini olish osonroq bo'lishi mumkin. Ni-
hoyat, DHCP statik IP-manzillashdan kamroq ishonchli bo'lishi mumkin, chunki u mijo-
zlarga IP-manzillarni belgilash uchun DHCP serverining mavjudligi va to'g'ri ishlashiga
bog'liq.
Agar siz DHCP ni o'z qurilmangizda sozlamoqchi bo'lsangiz
Sanoat chekilgan tugmasi
,
qilishingiz kerak bo'lgan bir nechta narsa bor. Birinchidan, DHCP serveri to'g'ri sozlan-
ganligiga ishonch hosil qilishingiz kerak. Keyinchalik, tarmoq qurilmangiz DHCP
serveriga ulanganligiga ishonch hosil qilishingiz kerak. Nihoyat, tarmoq qurilmangizni
DHCP dan foydalanish uchun sozlashingiz kerak.
DHCP serverini to'g'ri sozlash uchun u foydalanishi kerak bo'lgan IP manzillarini
ko'rsatishingiz kerak bo'ladi. Shuningdek, u tayinlashi mumkin bo'lgan IP-manzillar
oralig'ini belgilashingiz kerak bo'ladi. Bundan tashqari, siz tarmoq uchun pastki tarmoq
niqobini va standart shlyuzni ko'rsatishingiz kerak bo'ladi.
DHCP serveringiz to'g'ri sozlangandan so'ng, unga tarmoq qurilmangizni ulashingiz
mumkin. Buni amalga oshirish uchun siz Ethernet kabelidan yoki simsiz ulanishdan foy-
dalanishingiz kerak bo'ladi. Qurilmangiz ulangandan so'ng uni DHCP dan foydalanish
uchun sozlashingiz mumkin.
Tarmoq qurilmangizni DHCP dan foydalanishga sozlash uchun avvalo Tarmoq so-
zlamalari muloqot oynasini ochishingiz kerak. Ushbu muloqot oynasida siz "Tarmoq"
yorlig'ini tanlashingiz va keyin "Xususiyatlar" tugmasini bosishingiz kerak. Keyin,
"IPv4" yorlig'ini bosing va keyin "DHCP-dan foydalanish" opsiyasini bosing. Nihoyat,
"OK" tugmasini bosing va o'zgarishlar kuchga kirishi uchun kompyuteringizni qayta
yoqing.
DHCP-server yagona IP-manzillarini chiqarish va boshqa tarmoq ma'lumotlarini av-
tomatik tarzda sozlash uchun ishlatiladi. Ko'pgina uylarda va kichik biznes-
larda
yo'riqnoma
DHCP serverida ishlaydi. Katta tarmoqlarda yagona kompyuter DHCP-
server sifatida harakat qilishi mumkin.
Muxtasar qilib aytganda, jarayon shu tarzda amalga oshiriladi: Bir qurilma (mijoz)
yo'riqnoma (host) dan IP-manzil so'raydi, undan so'ng uy egasi mijozning tarmog'ida
aloqa qilishiga ruxsat berish uchun mavjud IP-manzilni tayinlaydi. Quyida biroz ko'proq
ma'lumot bor ...
Agar qurilma yoqilganda va DHCP serveriga ega bo'lgan tarmoqqa ulangan bo'lsa, u
serverga DHCPDISCOVER so'rovini chaqiradi.
DISCOVER to'plami DHCP serveriga etib borganidan so'ng, server qurilmaning ish-
latishi mumkin bo'lgan IP-adresiga saqlashga urinadi va so'ngra mijozni manzilni
DHCPOFFER-paket bilan ta'minlaydi.
Tanlangan IP-manzil uchun taklif qilinganida, qurilma uni qabul qilish uchun
DHCPREQUEST paketiga ega DHCP serveriga javob bergandan so'ng, server serverning
maxsus IP-adresiga ega ekanligini tasdiqlash uchun foydalaniladigan ACKni jo'natadi va
Qurilmaning yangi manzilni olishdan oldin adresdan foydalanishi mumkin bo'lgan vaqt.
DHCP dan foydalanishning kamchiliklari va kamchiliklari
Tarmoqqa (mahalliy yoki internet) ulanadigan kompyuter yoki boshqa har qanday
qurilma ushbu tarmoq bilan bog'lanish uchun to'g'ri sozlangan bo'lishi kerak. DHCP bu
konfiguratsiya avtomatik ravishda ro'y berishi uchun kompyuterdan,
kalitlardan
, smart-
fonlardan, o'yin konsollaridan va hokazolardan iborat tarmoqqa ulangan deyarli har bir
qurilmada ishlatiladi.
Ushbu
dinamik IP-manzilni
tayinlash sababli ikkita qurilmaning
bir xil IP-adresiga
ega
bo'lish imkoniyati kam bo'ladi, bu qo'l bilan tayinlangan,
statik IP-manzillarni
ishlat-
ganda juda oson.
DHCP-dan foydalanish ham tarmoqni boshqarishni ancha osonlashtiradi. Ma'muriy
jihatdan tarmoqdagi har bir qurilma avtomatik ravishda manzilni olish uchun o'rnatiladi-
gan standart tarmoq sozlamalaridan boshqa hech qanday IP-manzilni olishlari mumkin.
Boshqa variant esa manzillarni tarmoqdagi har bir qurilmaga qo'l bilan belgilashdir.
Ushbu qurilmalar avtomatik ravishda IP manzilini olishlari mumkin, chunki ular bir tar-
moqdan boshqasiga erkin harakat qilishlari mumkin (ularning barchasi DHCP bilan
o'rnatiladi) va mobil qurilmalar bilan juda foydali bo'lgan IP-manzilni avtomatik ravishda
qabul qilishlari mumkin.
Ko'pgina hollarda, agar qurilmada DHCP-server tomonidan tayinlangan IP-manzil
bo'lsa, ushbu IP-manzil tarmoq har safar tarmoqqa ulanganida o'zgaradi. Agar IP manzil-
lar qo'lda tayinlansa, administratsiya har bir yangi mijozga ma'lum bir manzilni berishni
emas, balki allaqachon tayinlangan mavjud manzillarni boshqa qurilmalar uchun o'sha
manzildan foydalanishga ruxsat berish kerak. Bu nafaqat vaqtni talab qiluvchi, balki har
bir qurilmani qo'lda konfiguratsiya qilish ham insonparvar xatolarga duchor bo'lish
imkoniyatini oshiradi.
DHCP dan foydalanishning ko'pgina afzalliklari mavjud bo'lsa-da, albatta, ba'zi kam-
chiliklar mavjud. Dinamik, o'zgaruvchan IP-manzillar doimiy va qurilmalarga ulangan
bo'lishi kerak, masalan, printerlar va fayllar serverlari.
Bu kabi qurilmalar odatda ofis muhitida mavjud bo'lsa-da, ularni o'zgaruvchan IP-manzil
bilan tayinlash maqsadga muvofiq emas. Masalan, agar tarmoq printerida kelajakda bir
nuqtada o'zgarib turadigan IP-manzil bo'lsa, u printerga ulangan har bir kompyuter o'zlar-
ining parametrlarini muntazam yangilab turishlari kerak, shuning uchun ularning
kompyuterlari printerga qanday murojaat qilishni tushunadi.
O'rnatishning bunday turi juda keraksiz va DHCP-ni bunday turdagi qurilmalar uchun
ishlatmasdan osonlikcha chetlab o'tish mumkin va buning o'rniga ularga statik IP-
manzilni tayinlash orqali.
Xulosa:
Xulosa qilib aytganda, DHCP tarmoqlardagi IP manzillarini boshqarishga yordam beradi-
gan kuchli vositadir. Bu kompyuterlar va boshqa qurilmalarga IP-ni belgilash jarayonini
soddalashtiradi, bu sizga hech qanday qo'lda konfiguratsiyasiz tarmoqqa qurilmalarni os-
ongina qo'shish yoki o'chirish imkonini beradi. Agar siz tarmog'ingizning IP-manzil
tayinlarini boshqarishning oson yo'lini izlayotgan bo'lsangiz, DHCP albatta ko'rib
chiqishga arziydi.
Foydalanilgan adabiyotlar ro`yxati:
1. "TCP/IP Illustrated, Volume 1: The Protocols" by W. Richard Stevens, Gary R.
Wright, and Andrew Tannenbaum - Bu kitobda, TCP/IP protokollari va tarmoq so-
zlamalari haqida qayg'udoshro'x ma'lumotlar berilgan.
2. "Computer Networking: A Top-Down Approach" by James F. Kurose and Keith
W. Ross - Bu kitob, tarmoq sozlamalari, DHCP, DNS, va boshqa tarmoq
texnologiyalari bo'yicha asosiy tushunchalarni o'rgatadi.
3. "DHCP Handbook" by Ralph Droms and Ted Lemon - Bu kitob, DHCP sozlash va
boshqarish bo'yicha to'liq qo'llanma sifatida xizmat qiladi.
4. "DHCP for Windows 2000: Managing the Dynamic Host Configuration Protocol"
by Neall Alcott - Agar Windows muhitida DHCP sozlash haqida ma'lumot kerak
bo'lsa, bu kitob siz uchun qulay bo'ladi.
5. "The TCP/IP Guide: A Comprehensive, Illustrated Internet Protocols Reference"
by Charles M. Kozierok - Bu asosiy bir manbada, TCP/IP va undagi protokollarn-
ing tafsilotli ta'riflari va tarmoq sozlashining omma o'rinli mavzulari mavjud.
| 