|
O’zbekiston respublikasi sog’liqni saqlash vazirligi toshkent
|
| bet | 2/4 | | Sana | 28.05.2024 | | Hajmi | 1,31 Mb. | | #255654 |
Bog'liq dedlayn 3 biofizika.musayeva (2)3333Mikroto'lqinli nurlanish
Radio va mikroto'lqinlar singari, infraqizil nurlanish (IQ) metallardan aks etadi (shuningdek, ultrabinafsha diapazonidagi elektromagnit shovqinlarning aksariyati). Biroq, past chastotali radio va mikroto'lqinli nurlanishdan farqli o'laroq, infraqizil nurlanish odatda bitta kimyoviy bog'lanishning uchlarida atomlar tebranganda o'zgarib turadigan alohida molekulalarda mavjud bo'lgan dipollar bilan o'zaro ta'sir qiladi.Shuning uchun u turli xil moddalar tomonidan so'riladi, bu esa tebranishlar issiqlik shaklida tarqalganda ularning haroratining oshishiga olib keladi. Xuddi shu jarayon teskari tartibda sodir bo'lib, infraqizil diapazonda massiv moddalarning o'z-o'zidan paydo bo'lishiga olib keladi.Infraqizil nurlanish spektral pastki diapazonlarga bo'linadi. Turli xil bo'linish sxemalari mavjud bo'lsa-da, spektr odatda yaqin infraqizil (0,75-1,4 mkm), qisqa to'lqinli infraqizil (1,4-3 mkm), o'rta to'lqinli infraqizil (3-8 mkm), uzun to'lqinli infraqizil (8-15 mkm) va uzoq infraqizil (15-1000 mkm) ga bo'linadi. Turli chastotalardagi elektromagnit nurlanish ham modda bilan boshqacha ta'sir o'tkazadi. Radioto'lqinlarning nurlanishi va yutilish jarayonlarini odatda klassik elektrodinamika munosabatlari yordamida tasvirlash mumkin; ammo optik diapazondagi to'lqinlar va ayniqsa qattiq nurlar uchun ularning kvant tabiatini allaqachon hisobga olish kerak.Turli chastotalardagi elektromagnit nurlanish ham modda bilan boshqacha ta'sir o'tkazadi. Radioto'lqinlarning nurlanishi va yutilish jarayonlarini odatda klassik elektrodinamika munosabatlari yordamida tasvirlash mumkin; ammo optik diapazondagi to'lqinlar va ayniqsa qattiq nurlar uchun ularning kvant tabiatini allaqachon hisobga olish kerak. Turli chastotalardagi elektromagnit nurlanish ham modda bilan boshqacha ta'sir o'tkazadi. Radioto'lqinlarning nurlanishi va yutilish jarayonlarini odatda klassik elektrodinamika munosabatlari yordamida tasvirlash mumkin; ammo optik diapazondagi to'lqinlar va ayniqsa qattiq nurlar uchun ularning kvant tabiatini allaqachon hisobga olish kerak.Turli chastotalardagi elektromagnit nurlanish ham modda bilan boshqacha ta'sir o'tkazadi. Radioto'lqinlarning nurlanishi va yutilish jarayonlarini odatda klassik elektrodinamika munosabatlari yordamida tasvirlash mumkin; ammo optik diapazondagi to'lqinlar va ayniqsa qattiq nurlar uchun ularning kvant tabiatini allaqachon hisobga olish kerak. Elektromagnit to'lqinlarning tarqalishi to'lqinlarning turini (tekis, sharsimon va boshqalar) aniqlaydigan elektr va magnit maydonlarning vaqtincha bog'liqligi, qutblanish turi va boshqa xususiyatlari nurlanish manbai va atrof-muhit xususiyatlariga bog'liq.
F Faraday va Ampekkrning ishlari shuni ko'rsatdiki, vaqt o'zgaruvchan magnit maydon elektr maydonini, vaqt o'zgaruvchan elektr maydon esa magnit maydonni yaratdi. Shunday qilib, har ikkala maydon vaqt o'tishi bilan o'zgarganda, boshqasining maydoni doimo induktsiya qilinadi. bu tafovutlar elektromagnit to'lqin bor. Elektromagnit to'lqinlar 1864 yilda Jeyms Klerk Maksvell tomonidan nazariy jihatdan tahlil qilingan. Maksvell elektr maydoni, magnit maydon, elektr zaryadi va elektr toki o'rtasidagi o'zaro bog'liqlikni aniq tasvirlaydigan tenglamalar to'plamini ishlab chiqdi. Bundan tashqari, u vakuumda bunday to'lqin yorug'lik tezligida harakatlanishini va shu bilan yorug'likning o'zi elektromagnit nurlanishning bir shakli ekanligini isbotlashi mumkin edi. Yorug'lik, maydonlar va zaryadni birlashtirgan Maksvell tenglamalari nazariy fizikaning eng muhim bosqichlaridan biridir.Ko'pgina tadqiqotchilarning ishi signallarni yuqori chastotali tebranuvchi oqimlarga aylantirish uchun elektronikadan foydalanishga imkon berdi va tegishli shakldagi o'tkazgichlar orqali elektr energiyasi bu signallarni radio to'lqinlari orqali juda uzoq masofalarga uzatish va qabul qilishga imkon beradi.Elektromagnit ekranlash - yuqori chastotali elektromagnit maydonlarning kosmosda tarqalishini oldini olish chorasi. Elektromagnit to'lqin metalldan o'tayotganda elektromagnit to'lqinga susaytiruvchi ta'sir ko'rsatadi, shuning uchun to'siq qatlami materiali himoya ta'siriga ega. Materiallarning ekranlash samaradorligi elektromagnit to'lqinlarning xususiyatlari va materiallarning xususiyatlari bilan bog'liq. Himoyalash printsipiga ko'ra, elektromagnit ekranlash elektr maydonini himoya qilish, magnit maydonni himoya qilish va elektromagnit maydonni himoyalashga bo'linishi mumkin.Elektr maydonini himoya qilish: Supero'tkazuvchilarning ichki quvvat liniyasi o'tib ketishiga va tashqi elektr uzatish liniyasining ichkariga o'tishiga yo'l qo'ymaslik uchun erga ulangan o'tkazgichning yaxshi o'tkazuvchanligi bo'lgan metall idishdan foydalaning. Maqsad qurilmalar orasidagi elektr maydon induksiyasini, shu jumladan elektrostatik ekranlash va o'zgaruvchan elektr maydonini himoya qilishdir.Magnit maydonni himoya qilish: past chastotali magnit maydonni himoya qilish va yuqori chastotali magnit maydonni himoya qilish. Past chastotali magnit maydonni himoya qilish: yuqori magnit o'tkazuvchanlik materiallarining geomagnit qarshilik xususiyatlaridan foydalanib, magnit maydon atrofdagi bo'shliqqa tarqalmasdan kichik istalmagan yo'ldan o'tadi va shu bilan magnit maydonni himoya qilish rolini o'ynaydi; yuqori chastotali magnit maydonni himoya qilish: yaxshi o'tkazgichlardan foydalaning Bu induksiyalangan oqim tomonidan yaratilgan magnit maydon har doim manba magnit maydonining o'zgarishini bekor qilish printsipi bilan amalga oshiriladi.
|
| |
