127
kompaniyalar tomonidan muomalaga chiqariladigan yevroobligatsi-
yalar 15 yildan 30 yilgacha boʻlgan muddat boʻyicha amal qiladi.
Yuqorida qayd etib oʻtganimizdek, yevroobligatsiyalar
bozoriga
chiqish aniq dastur asosida tayyorgarlik koʻrish va emissiya qilish,
chet eldan moliyaviy konsultantlar va anderrayterlar jalb qilish,
xalqaro investorlar uchun taqdimotlar oʻtkazish, huquqiy xizmat uchun
toʻlovlar va boshqalar bilan bevosita bogʻliq boʻlgan
yuqori
miqdordagi xarajatlarni talab qiladi. Yevroobligatsiyalarni muomalaga
chiqarish bilan shugʻullanuvchi dunyoga mashhur tashkilotchilar
sifatida Deutche Bank,
ABN Amro, CSFB, UBS, DrKW, Citigroup,
J.P.Morgan kabilarni keltirish mumkin.
Rivojlangan mamlakatlar hukumati tomonidan yevroobligatsiyalar
bozorini tartibga solishning biror bir mezoni oʻrnatilmaganligiga
qaramasdan emitentlar odatda Xalqaro obligatsiyalar birlamchi bozori
ishtirokchilari assosiatsiyasi Xalqaro qimmatli qogʻozlar bozori
ishtirokchilari assotsiatsiyasi standartlari va talablari asosida boshqarib
boriladi. Mazkur qimmatli qogʻozlarning asosiy savdo markazi tarixan
London hisoblanadi. Shundan kelib chiqqan holda yevroobligatsiyalar
muomalasi Angliya moliya xizmatlari
agentligi tomonidan ham
tartibga solinadi va bu agentlik tegishli hujjatlarni tayyorlash boʻyicha
talablar bajarilishining qatʼiy nazoratini amalga oshiradi. Bunda
xalqaro standartlar boʻyicha tuzilgan uch yillik ijobiy auditorlik
hisoboti, S&P, Fitch, Moodyʻs va boshqa
yetakchi agentliklarning
kredit reytingi majburiy talablar sifatida belgilangan. Shuningdek,
kompaniya egalari haqidagi axborotlarning toʻliq ochiqligi, qarz
oluvchining asosiy aksiyadorlari pasport nusxasigacha talab qilinadi.
Yevroobligatsiyalarni muomalaga chiqarish
jarayonida yuristlar
xizmatlari boʻyicha xarajatlar miqdori 600 mingdan 1 million AQSH
dollarigacha tashkil etishi kuzatiladi. Anderrayterning oʻrtacha
komissiya haqi esa odatda muomalaga chiqarilgan yevroobligatsiya
umumiy summasining 0,5 – 0,7 foizini tashkil etadi.
Yevroobligatsiyalar odatda London yoki Lyuksemburg fond
birjalarida sotiladi. Lekin ular savdosining
kattagina qismi birjadan
tashqari bozorlar hissasiga toʻgʻri keladi.
Moliyalashtirish manbasi sifatida yevroobligatsiyalarning ham
oʻziga xos afzalliklari va kamchiliklari mavjud boʻlib, ular quyidagilar
(8.1-jadval).
