38
Abdurauf Fitrat XX-asr boshlarida Vatan
mustaqilligi va millat farovonligi
uchun kurashgan jadidchilik
xarakati namoyondalaridan biri, u yirik olim, davlat
va siyosat arbobi, mohir pedagog va buyuk ma’rifatparvardir. Fitrat о‘zbek
olimlari ichida birinchi bо‘lib, о‘sha davrda
professor unvoniga ega bо‘lgan
olimdir. Fitrat о‘z asarlarida ta’lim tarbiya va uning
maqsadlari maktab-maorif
ishlari,
bilim berish usullarini va vositalari haqida, ma’rifatli insonlarni
tarbiyalash yо‘llari haqida tо‘xtalgan. Fitrat yoshlarni chet tillarni о‘rganishga
da’vat etgan. U mamlakatni rivojlanishi uchun
chet ellar fani, madaniyatidan
xabardor bо‘lishi lozim deb bilardi. U halq maorifi noziri bо‘lgan davrda
talabalarni Germaniya, Turkiyaga u yerdagi ilg‘or
Yevropa ilm-fan, tabobat,
texnika sirlarini о‘rganish uchun yuborish tashabbuskorlaridan biri bо‘ldi. Fitrat
insonning kamolotga yetishish uchun badan tarbiya muhim ahamiyatga ega
ekanligini aytib, insonning butun a’zosi salomat va quvvatga ega bо‘lmasa, unday
inson uzoq yashamasligini qayd qiladi. Bolalarning ilm olishi bilan birga ularning
badan tarbiyasiga ahamiyat berilishi lozim. Fitrat bolalarning sog‘lom bо‘lib,
kamol topishi haqida gapirar ekan, ularni yoshligidan
sof havodan bahramand
qilishni tavsiya etadi. Fitratning ahloqiy tarbiya haqidagi fikrlari ham muhim
ahamiyatga ega. Fitratning uqtirishicha, bolalar suvga о‘xshaydilar. Suv qaysi
rangdagi idishda bо‘lsa, о‘sha rangda tovlangan kabi bolalar ham qanday muhitda
bо‘lsalar, о‘sha muhitning har qanday ahloq va odatni qabul qiladilar. Madaniyatli
millat bо‘lish uchun bolalarning ahlok tarbiyasiga katta ahamiyat
berish kerakligi
qayd etadi. Fitrat ahloqiy tarbiyada, avvalo, ota-ona va muallimlarning о‘zlari
gо‘zal ahloli bо‘lishlari zarurligini aytadi. Fitrat vatanning ravnaq topishi uchun
dunyoviy ilmlarni egallashga da’vat etadi.
