O’ZBEKISTON RES’UBLIKASI
OLIY VA O’RTA MAXSUS TA’LIM VAZIRLIGI
NAMANGAN DAVLAT UNIVERSITETI
KIMYO KAFEDRASI
«TASDIQLAYMAN»
|
O’quv ishlаri bo’yichа prоrektоr v.b. ____________ b.f.n. D.Dehqonov
«___» ______________2019 yil
|
KIMYO SANOATI
fanining
ISHCHI O’QUV DASTURI
2019/2020 o’quv yili kunduzgi ta’lim shakli, 4-kurslari uchun
Bilim sohasi: 100000-Gumanitar soha
Ta’lim sohasi: 140000-Tabiiy fanlar
Bakalavriat ta’lim yo’nalishi: 5140100-Kimyo (kunduzgi)
NAMANGAN – 2019
Fanning ishchi o’quv dasturi O’zbekiston Res’ublikasi Oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirining 2019 yil __ avgustdagi №__sonli buyrug’i bilan tasdiqlangan namunaviy fan dasturi asosida tuzilgan.
Tuzuvchi: t.f.n., dotsent S.B.Mamajonov
Fanning ishchi o’quv dasturi Kimyo kafedrasining 2019 yil __- avgustdagi 1–sonli yig’ilishida muhokamadan o’tgan va fakultet Kengashida ko’rib chiqish uchun tavsiya etilgan.
Kafedra mudiri: D.S.Xolmatov
Ishchi o’quv dastur Tabiiy fanlar fakultetining 2019 yil __-avgustdagi 1-sonli Kengashida ko’rib chiqilgan va foydalanishga tavsiya etilgan.
Fakultet Kengashi raisi: A.A.Nazarov
Kelishildi:
O’quv- uslubiy bоshqаrmа bоshlig’i v.b.: Z.Mo’minov
O’quv fanining dolzarbligi va oliy kasbiy ta’limdagi o’rni
Ushbu dastur kimyogar, kimuo sanoatida ishlovchi mutaxassislarni tayyorlashda kimyo va unga turdosh sanoatlarda tabiiy xom ashyolarni keng miqyosda xalq xo’jaligi buyumlari va boshqa turli maxsulotlarga aylantirishda sodir bo’ladigan kimyoviy-texnologik jarayonlarni o’rganib, talabalarni kimyoviy ishlab chiqarish sohasidagi dunyoqarashlarini shakllantirishda muhim ahamiyat kasb etadi. Kimyo sanoati xom ashyolardan samarali foydalanib ulardan xalq xo’jaligi mollari,texnikaning har xil jabhalari uchun maxsulotlar,buyumlar, materiallar olishning texnologiyalari, kimviy jarayonlarni fizik-kimyoviy qonuniyatlari asosida o’rganib kerakli maxsulot ishlab chiqarishni eng mo’htadill sharoitlarini yaratishda tushunchalar va amaliy ko’rsatmalarni qamraydi.
“Kimyo sanoati” fani ixtisoslik fani hisoblanib, 7-8 semmestrlarda o’qitiladi.
O’quv fanining maqsadi va vazifalari
Fanni o’qitishdan maqsad –sanoatda amalga oshiriladigan kimyoviy texnologik jarayonlar,ularning qonuniyatlari, o’ziga xos xususiyatlari, xom ashyo va issiqlik-energiya resurslaridan unumli foydalanish,iqtisodiy samaradorligi, ekologik xavfsizligi haqida yo’nalish ‘rofiliga mos bilim ko’nikma va malaka shakllantirishdir.
Fanning vazifasi talabalarga kimyoviy ishlab chiqarishning asosiy elementlari, sinflarini; kimyo sanoatining xom ashyosi,uning turlari, manbalari va ularni boyitish usullarini;noorganik moddalar ishlab chiqarish, sulg’fat kislota ishlab chiqarish, ammiak va nitrat kislota ishlab chiqarish, mahdanli tuzlar va o’g’itlar ishlab chiqarish texnologiyalarini; yuqori haroratda boradigan kimyoviy-texnologik jarayonlar, silikatlar texnologiyasi, shisha va bog’lovchi moddalar ishlab chiqarish asoslarini; kimyoviy texnologiyada ishlatiladigan elektrokimyoviy jarayonlar, qora va rangi metallar ishlab chiqarish texnologiyasini; organik moddalar ishlab chiqarish, neft va neft maxsulotlarini qayta ishlash, toshko’mirni kokslash, gazsimon yoqilg’ilarni qayta ishlash, atsetilen, metil s’irti, etil s’irti, formalg’degid ishlab chiqarishning sharoitlari va texnologik sxemalarini; ‘olietilen,’olivinilxlorid, ‘olistirol ishlab chiqarish texnologik sxemalari, tabiiy va sintetik kauchuklar olishning ilmiy asoslari, ‘olimerlarni qayta ishlash usullarini o’rgatishdan iborat,yuqori molekulyar birikmalarning kimyoviy texnologiyasi,
Fan bo’yicha bilim, ko’nikma va malakaga qo’yiladigan talablar
Talaba:
Sanoat kimyosini o`rganadigan muammolari asosan uning maqsad va vazifalaridkiimyoviy texnologik jarayonlar;kimyo sanoatida ishlatiladigan asbob-uskunalar;kimyoviy reaktorlar;xom ashyoni boyitish usullari;mineral usullari. Flotatsiya, uning nazariy asoslari va amalga oshirish texnologiyasi. Xom ashyoni kom’leks ishlatilishi ni bilishi kerak;
Umumiy va o`kuv ishlari turlari bo`yicha hajmi
7 semestrda 110 soat, xaftasiga 6 soatdan, 20 soat ma`ruza, 34 soat laboratoriya mashg’uloti, 8 soat seminar mashg’uloti jami 62 soat auditoriya soati ajratilgan va 48 soat mustaqil ta`lim.
8 semestrda 110 soat, xaftasiga 6 soatdan, 24 soat ma`ruza, 30 soat laboratoriya mashg’uloti, 10 soat seminar mashg’uloti jami 228 soat auditoriya soati, ajratilgan va 94 soat mustaqil ta`lim.
Semestrlar bo’yicha mashg’ulot turlariga ajratilgan soatning taqsimoti
Semestr
|
Yuklama
|
Auditoriya mashg’ulotlari turi bo’yicha o’quv yuklamasi taqsimoti (soat)
|
Mustaqil ta’lim
|
Jami
|
Ma’ruza
|
laboratoriy
|
Seminar
|
VII
|
110
|
54
|
20
|
34
|
8
|
48
|
VIII
|
110
|
54
|
24
|
30
|
10
|
46
|
Jami
|
220
|
108
|
44
|
64
|
18
|
94
|
Ma’ruza mashg’ulotlari mazmuni va unga ajratilgan soatlar
№
|
Mavzular
|
Qisqacha mazmuni
|
Soat
|
1
|
Fanning asosiy tushunchalari va kimyoviy texnologik jarayonlar
|
Kirish. Kimyo sanoati fanining maqsad va vazifalari. Kimyo sanoati fanining rivojlanish tarixi.Kimyoviy texnologiyaning rivojiga hissa qo’shgan olimlar va muhim ixtirolar. Hozirda dunyo kimyoviy sanoati va uning rivojlanish istiqbollari. O’zbekistonda kimyo sanoatining ‘aydo bo’lishi, rivojlanish tarixi va istiqbollari
|
2
|
2
|
Kimyoviy texnologiyaning asosiy korsatkichlari:
|
Kimyo sanotaining asosiy korsatkichlari:Kimyoviy texnologik jarayonlar. Issiqlik almashinuvi, massa almashinuvi va boshqa jarayonlar. Issiqlik almashinuvi qurilmalari. Kimyoviy texnologiyayada ishlatiladigan asosiy va yordamchi qurilmalar
|
2
|
3
|
Kimyoviy reaktorlar. Kimyo sanoatilda kataliz.
|
Kimyo sanoatida ishlatiladigan kimyoviy reaktorlar. Ularning sinflanishi, tuzilishi va ishlsh ‘rintsi’lari, Kimyo sanoatida kataliz. Katalizatorlar, ularga qo’yiladigan talablar va ularni tayyorlash. ‘romotorlar. Kontakt qurilmalari. Katalizator zaharlari
|
2
|
4
|
Kimyo sanoatining xom ashyosi va uni boyitish usullari.
|
Tabiiy xom, sinflanishi va uning turlari.Xom ashyoni boyitish usullari: Xom ashyoni boyitishning mexanik, termik, elektromagnit va fizik kimyoviy usullari. Flotatsiya, uning nazariy asoslari va ularni amalga oshirish texnologiyasi. Xom ashyoni komleks ishlatilishi.
|
2
|
5
|
Kimyo sanoatida suv va energiya manbalari
|
Tabiiy suvlar manba’lari va ularning tavsifi .Suv sifatining asosiy ko’rsatkichlari: rangi, hidi, mazasi,qattiqligi, umumiy tuz miqdori, oksidlanuvchanligi, reaktsiyalari.Suvni sanoatda ishlatish uchun tayyorlash.Suvni qayta ishlashning mexanik, fizikaviy, fizik-kimyoviytermik, kimyoviy va biokimyoviy usullar. Suvning qattiqligini kimyoviy usullar yordamida yo’qotish. Ionalmashuv jarayonlarni suvlarni yumshatish va tuzsizlantirish jarayonlarida qo’llanilishi. Sanoat oqava suvlari va ularni tozalash. Ichimlik suvini tayyorash. Sanoatda energiya,uning ahamiyati va manbalari
|
2
|
6
|
Sanoatda sulg’fat kislota ishlab chiqarish
|
Sulg’fat kislotasining xossalari va ishlatilish sohalari. Sanoatda sulg’fat kislota ishlab chiqarish texnologiyasi. Sulg’fat kislota ishlab chiqarishning asosiy bosqichlvari. Xom ashyodan SO2 olish. SO2 ni qo’shimchalardan tozalash. SO2 ni SO3 ga kontaktli oksidlash. Kontakt a’’aratining tuzilishi va ishlash ‘rintsi’i. SO3 ning adsorbtsiyasi
|
2
|
7
|
Sanotda ammiak va nitrat kislota ishlab chiqarish
|
Erkin azotni bog’lash usullari.Azot va vodorod xom ashyosidan kontaktli usulda ammiak sintezi texnologiyasi. Ammiak ishlab chiqarish jarayonining fizik-kimyoviy asoslari. Azot-vodorod aralashmasini tayyorlash va uni tozalash. O’rta bosimda ammia sintezi texnologiyasi. Ammiak sintezi minorasining tuzilishi va ishlash ‘rintsi’i.
|
2
|
8
|
Nitrat kislota ishlab chiqarish texnologiyasi. Mahdanli o’g’itlar
|
Nitrat kislotasining xossalari ishlatilish sohalari. Sanoatda nitrat kislotasi ishlab chiqarish usullari. Suyultirilgan nitrat kislota ishlab chiqarish texnologiyasi. Suyultirilgan nitrat kislota ishlab chiqarishning asosiy bosqichlari. Suyultirilgan nitrat kislotani kontsentrlash. Bevosita kontsentrlangan nitrat kislota ishlab chiqarish. Mahdanli o’g’itlar. Mahdanli o’g’itlarning tkrlari, sinflanishi va ishlatilishi. O’zbekistonda mahdanli o’g’itlar ishlab chiqarish.
|
2
|
9.
|
Azotli o’g’itlar. Sanoatda fosforli va kaliyli o’g’itlar ishlab chiqarish
|
Azotlit o’g’itlar. Ammiakli selitra va karbamid ishlab chiqarish texnologiyasi. Fosforli o’g’itlar. Sanoatda oddiy su’erfosfat ishlab chiqarish texnologiyasi. Fosfat kislota ishlab chiqarish. Qo’shaloq su’erfosfat ishlab chiqarish texnologiyasi.’retsi’itat ishlab chiqarish texnologiyasi. Kaliyli o’g’itlar. Kaliy xlorid ishlab chiqarish texnologiyasi. Kom’leks o’g’itlar ishlab chiqarishyu. Mikroo’g’itlar.
|
2
|
10
|
Sanoatda mahdanli tuzlar ishlab chiqarish
|
Sanoatda mahdanli tuzlar ishlab chiqarish. Sanoatda mahdanli tuzlar ishlab chiqishdada ishlatiladigan usullar. Sanoat ahamiyatiga ega noorganik moddalar ishlab chiqarish Kalg’tsinirlangan soda va uning ishlatilish sohalari. Kalg’tsinirlangan soda ishlab chiqarish texnologiyasi. O’zbekistonda kalg’tsinirlangan soda ishlab chiqarish
|
2
|
VII semester bo’yicha jami
|
20
|
1
|
Sanoatda silikat materiallar ishlab chiqarish
|
Silikatli materiallarning asosiy xossalari, turlari sinflanishi va ishlatish sohalari.. SHisha, shisha maxsulotlarining sinflanishi, shisha turlari va tarkibi. Shisha ishlab chiqarish asosiy xom ashyosi va yordamchi materiallar. SHisha ‘ishirish ‘echlari, Sanoatda listli shisha ishlab chiqarish texnologiyasi. Shisha ‘ishirishning asosiy bosqichlari. Furko va Float usullari. SHishaga shakl berish usullari. Sitallar, ularning xossalari va olinishi . Silikatlar texnologiyasi. Shisha va bog’lovchi materiallar olish texnologiyasi. Keramik va farfor buyumlar ishlab chiqarish.
Sement, gi’s va oxak ishlab chiqarish
|
2
|
2
|
Bog’lovchi materiallar va keramik materiallar ishlab chiqarish
|
Bog’lovchi materiallar. TSement, uning xossalari, turlari. Sanoatda tsement ishlab chiqarish usullari. ‘ortlandtsement ishlab chiqarishning texnologik sxemalari. Ho’l, quruq va yekombinirlangan usulda ‘ortlandtsement klikeri ishlab chiqarish. ishlab chiqarishning texnologik sxemalari. Silikatlar texnologiyasi. Shisha va bog’lovchi materiallar olish texnologiyasi. KeramiKlinker olish ‘echining tuzilishi va unda boradigan jarayonlar. TSement massasining qotishi. Keramik materiallar. CHinni va so’ol. Olovbardosh materiallar, ularning turlari, xossalari va ishlatilishi.
|
2
|
3
|
Kimyo sanoatida elektrokimyoviy jarayonlar.
|
Elektrolizning fizik-kimyoviy asoslari. Osh tuzi eritmasining elektrolizi. Kaustik sodasi va xlor ishlab chiqarish. Elektroliz maxsulotlariningishlatilish sohalari. Sanoatda kaustik soda ishlab chiqarish. Kaustik sodasini diafragmali, simob katodli va membranali usullarda ishlab chiqarish texnologiyalariyu. Sanoatda elektrokimyoviy usulda alyuminiy metali ishlab chiqarish. Alyuminiy ishlab chiqarish xom ashyosi va uni boyitish. Alyuminiy ishlab chiqarishning texnologik sxemasi.
|
2
|
4
|
Metallurgiya sanoati. Qora metallurgiya. Cho’yan ishlab chiqarish
|
Metallarning xossalari va sinflanishi. Metallurgik jarayonlar. Metall rudalar. Rudalardan metallarni qaytarishning fizik-kimyoviy asoslari.Qora metallar. Temir va uning qotishmalarini xossalari.Temir rudalari. Qora metallar ishlab chiqarishning umumiy sxemasi. Cho’yan ishlab chiqarish , cho’yanning xossalari va ishlatilish sohalari. Cho’yan ishlab chiqarish xom ashyosi. Domna ‘echi, uning tuzilishi va unda boradigan asosiy jarayonlar. Domna jarayoniningt texnologik sxemasi
|
2
|
5
|
Sanoatda ‘o’lat ishlab chiqarish. Sanoatda rangli metallar ishlab chiqarish.
|
‘o’lat, uning xossalari, tarkibi va turlari. ‘o’lat olishning mohiyati. Kislorodli konvertorda ‘o’lat quyish. Elektr ‘echlarda ‘o’lat quyish. Marten ‘echlarida ‘o’lat quyish. ‘o’latni legirlash, legirlovchi elementlar. Legirlangan ‘o’lat, uning xossalari va ishlatilish sohalari. Rangli metallar ishlab chikarish asoslari. Gidrometallaurgiya va ‘irometallurgiya usullari yordamida rangli metallar ishlab chikarish. Uzbekistan metallurgiya sanoati. Uzbekistonda rangli metallar ishlab chiqarish.
|
2
|
6
|
Eqilgi. Sanoatda suyuq yokilgilarni kayta ishlash.
|
Yoqilg’i, uning turlari va sinflanishi. Yoqilgi xom ashyosining kelib chiqishi. Yokilg’i mahsulotlarining asosiy ko’rsatkichlari: tarkibi, yonish issikligi va boshqalar. Yokilg’ini qayta ishlash usullari. Suyuq yoqilg’ini qayta ishlash. Neft, uning tarkibi. Neft asosidagi mahsulotlar. Neftni qayta ishlash ‘rintsi’i. Neftni kayta ishlashga tayyorlash. Neftni to’g’ridan- to’gri haydash yo’li bilan tarkibiy qismlarga ajratish. Neftni atmosfera bosimida va vakuumda rektifikatsiya qilish va neft fraktsiyalari. Rektifikatsiya minoralari.
|
2
|
7
|
Sanoatda neft maxsulotlarini kayta ishlash.
|
Neft mahsulotlari, ularning xossalari va ularni sifatini oshirish. Neftni termik va katalitik krekinglash. Neftni termik va katalitik kayta ishlash mahsulotlari. Neftni kayta ishlashda ishlatiladigan katalizatorlar va uskunalar. Katalitik reforming. Motor yoqilg’ilarining oktan va tsetan soni, unga ta’sir kiluvchi omillar. Neft maxsulotlarini tozalash. O’zbekistonda neftni kayta ishlash.
|
2
|
8
|
Sanoatda kattik yoqilg’ini qayta ishlash texnolsh iyalari.
|
Qattiq yoqilgilar. Sanoatda qattiq yoqilg’ilarni qayta ishlash usulari. Ko’mir, uning turlari tarkibi va hossalari. Toshko’mirni kokslash texnologiyasi. Kokslash batareyalarining tuzilishi va ishlash ‘rintsi’i. Kokslash mahsulotlari va ularni ajratish. Koks gazini qayta ishlash texnologiyasi. Ko’mirni yarimkokslash texnologiyasi.
|
2
|
9
|
Sanoatda organik moddalar ishlab chiqarish
.
|
Organik sintez texnologiyalari. Organik moddalar sintezida ishlatiladigan xom ashyolar. Organik sintez texnologiyalarining asosiy jarayonlari va qonuniyatlari. Sanoatda sintez-gazdan metil s’irti ishlab chiqarish texnologiyasi. Sanoatda etil s’irti ishlab chiqarish usullari. Etilendan gidratatsiya yo’li bilan etanol sintez kilish texnologiyasi.Sanoatda etil s’irti ishlab chiqarish texnologiyasi. Sanoatda atsetilen ishlab chiqarish. Sanoatda sirka alg’degid,sirka kislotasi va boshqa organik moddalar ishlab chiqarish texnologiyalari
|
2
|
10
|
Sanoatda ‘olimer materiallar ishlab chikarish
|
‘olimerlar va ‘olimer materiallar, ularning o’ziga xos xossalari va ishlatilish sohalari. Sanoatda ‘olimerlarni olish usullari. Blokda, sus’enziyada, emulsiyada, erituvchida va boshka usullar yordamida ‘olimerlar sintez kilish.. Kauchuk va rezina mahsulotlari ishlab chikarish texnologiyalari. Yog’ochdan tselyuloza ajratib olish texnologik sxemasi. Kimyoviy tolalar ishlab chiqarish texnologiyalari. Tabiiy va sunhiy tolalar:tsellyuloza,viskoza,atsetat tsellyulozalari tolalarini nng olinishi, xossalari va ishlatilishi.O’zbekistonda ‘olimerlar sintezi. SHo’rtan gaz kimyo kom’leksida ‘olietilen ishlab chiqarish texnologiyasi
|
2
|
11
|
Sanoatda ‘olimerlar materiallarni qayta ishlash
|
‘olimerlarning fizik-kimyoviy xossalarini o’zgartirish usullari: so’olimerlar olish, ‘lastifikatsiyalash,to’ldiruvchilar qo’shish. Kom’ozitsion ‘olimer materiallar, ularning turlari, xossalari va ishlatilish sohalari. ‘olimerlarni qayta ishlash usullari:’olimerlarni qoli’lash, bosim ostida quyish, ekstruziya, kalandrlash, vakuumda ‘resslash va boshqalar. Tabiiy ‘olimerlarni qayta ishlash.
|
2
|
12
|
Kimyoviy texnologiya va ekologiya
|
O’zbekistonda kimyoviy ishlab chiqarish korxonalari va ularning maxsulotlari. O’zbekistona noorganik, organik va ‘olimer moddalar va materiallar ishlab chiqarish. O’zbekiston kimyo sanoati hozirgi holati, muammolari va rivojlanish istiqbollari. Kimyo sanoati va atrof muhit muxofazasi. Ekologik xavfsiz ishlab chiqarish
|
2
|
VIII semester bo’yicha jami
|
24
|
Hammasi
|
44
|
Laboratoriya mashg’ulotari taqsimoti
№
|
Mavzular
|
Qisqacha mazmuni
|
Soat
|
1.
|
Sulfat kislota tannarxini xisoblash
|
Sulfat kislota ishlab chiqishning kalkulyatsiyasini hisoblash
|
6
|
2.
|
Dixloretan rektifikat tan narxi uchun kalkulyatsiya tuzish
|
‘olimer maxsulotlarni ishlab chiqarish qiymatini aniqlash. Matematik hisoblash yo’li bilan 1 tonna maxsulot ishla chiqarishning kalkulyatsiyasini tuzishni o’rganish
|
6
|
3
|
Toshkomirni flotatsiya usulida boyitish.
|
Flotatsiya usulining mohiyati, toshko’mirni flotatsiya usulida boyitish
|
6
|
4.
|
Suvning muvaqqat (karbonatli) qattiqligini aniqlash
|
Suv va ularning manbalari, suvning kimyoviy analizi, suvlarnin turlari, sanoatda ishlatiladigan suvlar, ularning ifloslanishi,oqava suvlarni tozalash inshootlari,tozalash usullari
|
6
|
5.
|
Suvning umumiy qattiqligini aniqlash
|
Suvning umumiy qattiqligi va unga ta’sir etuvchi, suvni yumshatishning usullari
|
6
|
VII semester bo’yicha
|
30
|
1
|
Suvni yumshatish va tuzsizlantirish.
|
Suvni yumshatish usullari,suvni tuzsizllantirish
|
6
|
2
|
Ammiakli selitra olish
|
O’g’itlarning klassifikatsiyasi,olinish usullari,texnologik sxemalari
|
6
|
3
|
Silvinit tarkibidagi KCl ni ajratish
|
O’g’itlar tarkibini analiz qilish usullari, tarkibning aniqlashning sabablari, silvinit va uning tarkibi bo’yicha miqdoriy tahlillar o’tkazish
|
6
|
4
|
Gi’sning qotish vaqtini aniqlash
|
Bog’lovchi moddalar/ ularning olinish? Fizik-kimyoviy xossalari
|
4
|
5
|
Neft maxsulotlarining zichligini aniqlash
|
Korroziya, korrroziyaga hosil qiluvchi muhit, korroziya tezligini aniqlash usullari
|
6
|
6
|
Sovun olish
|
Organik moddalarni sintez qilish usullari, sanoatda organik moddalar ishlab chiqarish, sovunlar (xo’jalik va ‘ardoz)ni sinez qilish jarayoni, o’timal variantni tanlash
|
6
|
VIII semester bo’yicha
|
34
|
Jami
|
64
|
Seminar mavzulari va ular bo’yicha ajratilgan soatlarning taqsimoti
№
|
Mavzular
|
Qisqacha mazmuni
|
Soat
|
1
|
Kimyo sanoatining vazifalari.Kimyoviy texnologiyaning asosiy bosqichlari.Kimyoviy texnologik jarayonlar.Kimyoviy jarayonlar. Kimyoviy reaktorlar
|
Kimyo sanoati fanining maqsad va vazifalari. Kimyo sanoati fanining rivojlanish tarixi.Kimyoviy texnologiyaning rivojiga hissa qo’shgan olimlar va muhim ixtirolar
|
2
|
2
|
Kimyo sanoati xom ashyosi. Xom ashyoni boyitishning fizikaviy, fizik kimyoviy va kimyoviy usullari.
|
Tabiiy xom, sinflanishi va uning turlari.Xom ashyoni boyitish usullari: Xom ashyoni boyitishning mexanik, termik, elektromagnit va fizik kimyoviy usullari
|
2
|
3
|
Kimyo sanoatida suv. Sanoatda suvni qayta ishlash. Suvni tozalash usullari. Sanoatda energiya manbalari. Sanoatda sulg’fat kislota ishlab chiqarish texnologiyasi
|
Tabiiy suvlar manba’lari va ularning tavsifi .Suv sifatining asosiy ko’rsatkichlari,. Suvni sanoatda ishlatish uchun tayyorlash. Sanoat oqava suvlari va ularni tozalash. Ichimlik suvini tayyorash. Sanoatda energiya,uning ahamiyati va manbalari
|
2
|
4
|
Azotni bog’lash usullari. Nitrat kislota ishlab chiqarish. Mahdanli o’g’itlar va tuzlar ishlab chiqarish
|
Erkin azotni bog’lash usullari.Azot va vodorod xom ashyosidan kontaktli usulda ammiak sintezi texnologiyasi. Ammiak ishlab chiqarish jarayonining fizik-kimyoviy asoslari.
|
2
|
|
VII semester bo’yicha
|
8
|
1
|
Silikat materiallar.SHisha ishlab chiqarish texnologiyasi. Sanoatda bog’lovchi materiallar ishlab chiqarish. Keramik materiallar ishlab chiqarish
|
Silikatlar texnologiyasi. Shisha va bog’lovchi materiallar olish texnologiyasi. KeramiKlinker olish ‘echining tuzilishi va unda boradigan jarayonlar. TSement massasining qotishi. Keramik materiallar. CHinni va so’ol.
|
2
|
2
|
Metallurgiya jarayoni. Sanoatda qora metallar ishlab chiqarish. Rangli metallar ishlab chiqarish texnologiyalari. Elektrokimyoviy jarayonlar
|
Metallarning xossalari va sinflanishi. Metallurgik jarayonlar. Metall rudalar. Rudalardan metallarni qaytarishning fizik-kimyoviy asoslari.Qora metallar
|
2
|
3
|
Yoqilg’ini qayta ishlash texnologiyasi. Sanoatda qattiq, suyuq va gazsimon yoqilg’ilarni qayta ishlash usullari. Neftni qayta ishlash tenologiyasi. Toshko’mirni kokslash
|
Yoqilg’i, uning turlari va sinflanishi. Yoqilgi xom ashyosining kelib chiqishi. Yokilg’i mahsulotlarining asosiy ko’rsatkichlari: tarkibi, yonish issikligi va boshqalar.
|
4
|
4
|
Organik moddalar ishlab chiqarish texnologiyasi. ‘olimerlar olish va qayta ishlash texnologiyalari
|
Organik sintez texnologiyalari. Organik moddalar sintezida ishlatiladigan xom ashyolar. Organik sintez texnologiyalarining asosiy jarayonlari va qonuniyatlari.
|
2
|
VIII semester bo’yicha
|
10
|
Jami
|
18
|
MUSTAQIL ISh MAVZULARI VA SHAKLLARI
№
|
Mavzu nomi
|
TMI shakli
|
Soati
|
|
Gidrodinamik jarayonlar. Massaalmashinuv jarayonlari. Kimyoviy kinetika va kataliz.
|
Kons’ekt qilish, adabiyotlar bilan tanishish
|
10
|
|
Rangli metallar: rux va mis ishlab chiqarish texnologiyalari.
|
Amaliy mashg’ulotlarini takrorlash, kons’ekt qilish, adabiyotlar bilan tanishish
|
10
|
|
Sanoatda havoda qotuvchi bog’lovchi materiallar ishlab chikarish..
|
Kons’ekt qilish, adabiyotlar bilan tanishish, taqdimot tayyorlash
|
10
|
|
Yoqilg’ilarni oktan va tsetan sonlarini oshirish usullari.
|
Amaliy mashg’ulotlarini takrorlash, kons’ekt qilish, adabiyotlar bilan tanishish
|
8
|
|
Toshko’mirni kokslashda hosil bo’ladigan mahsulotlarni ajratish.
|
Kons’ekt qilish, adabiyotlar bilan tanishish
|
10
|
VII semester bo’yicha jami
|
48
|
|
Divinil ishlab chiqarish texnologiyasi.
|
Kons’ekt qilish, adabiyotlar bilan tanishish
|
8
|
|
Uzbekistonda kimyoviy xom ashyo xillari va manbalari.
|
Amaliy mashg’ulotlarini takrorlash, kons’ekt qilish, adabiyotlar bilan tanishish
|
8
|
|
Uzbekistan kimyo sanoati ishlab chiqaradigan mahsulotlar va kimyoviy ishlab chiqarish usullarini rivojlantirish kontse’tsiyalari.
|
Kons’ekt qilish, adabiyotlar bilan tanishish, taqdimot tayyorlash
|
10
|
|
Gazlarni changdan tozalash. Gaz tozalagichlarning turlari: chang cho’ktirish kameralari, tsiklonlar, gaz yuvish kameralari, filtrlar, elektrofiltrlar. Havoni suyuklantirib rektifikatsiyalash.
|
Amaliy mashg’ulotlarini takrorlash, kons’ekt qilish, adabiyotlar bilan tanishish
|
10
|
|
Uzbekistonda mineral o’g’itlar va tuzlar ishlab chiqaruvchi kimyo sanoati korxonalari. Ularning maqsulotlari va ishlatiladigan texnologiyalar.
|
Amaliy mashg’ulotlarini takrorlash, kons’ekt qilish, adabiyotlar bilan tanishish
|
10
|
VIII semester bo’yicha jami
|
46
|
Hammasi
|
94
|
NAZORAT SAVOLNOMALARI
1.Kimyo sanoatifani va uning muhim vazifalari 2.Kimyoviy texnologik jarayonlar va sistemalar 3.Kimyoviy ishlab chiqarishning asosiy ko’rsatkichlari, material issiqlik balansi
4.Xom ashyo va uning turlari.
5.Suyuq, qattiq va gazsimon xom ashyolar.
6.Tayyor maxsulot olish uchun xom ashyolardan foydalanish va ularni boyitish, boyitilgan va boyitilmagan xom ashyolar
7.Kimyo sanoatining rivojlanishi, yer, suv va havoning ifloslanishi,
8.’DK,’DS va ‘DV to’g’risida tushunchalar
9. Tabiiy suv manba’lari va ularning tavsifi
10.Suvning asosiy ko’rsatkichlari
11.Kimyo sanoatiga suvni tayyorlash.
12.Termik, kimyoviy, fizik-kimyoviy va boshqa usullar yordamida suvlani tozalash
13.Sulfat kislota ishlab chiqarish uchun xom ashyolar.
14.Sulfat kislotaning ishlatilishi va uning olinish usullari
15.Kontakt usulda sulfat kislota ishlab chiqarish.
16.Oltingugurtdan sulfat kislota ishlab chiqarish
17.Ammiakning xossalari, ammiak olishning texnologik sxemasi, ishlatilishi
18.Nitrat kislota uchun g xom ashyo manbalari
19. Nitrat kislota ishlab chiqarishning fizik-kimyoviy asoslari
20.Nitrat kislota ki ishlab chiqarishning texnologik sxemasi
21.Nitrat kislota ishlatilishi va xossalari
22.Nitrat kislota ishlab chiqarish texnologiyasi
23.Nitrat kislota ishlab chiqarish texnologiyasi
24. Nitrat kislotaning xossalari
25. Nitrat kislotani olish usullari
26. Nitrat kislota uchun ammiak hom ashyo sifatida
27. Konsentrlangan nitrat kislota ishlab chiqarish
28. Nitrat kislotaning ishlatilish sohalari
29.Oddiy va qo’sh su’erfosfat ishlab chiqarish texnologiyasi
30.Kaliyli o’g’itlar olish.
31.Kom’leks o’g’itlar ishlab chiqarish texnologiyasining fizik-kimyoviy asoslari
31. Mikro o’g’itlar
32.Oddiy va qo’sh su’erfosfat ishlab chiqarish texnologiyasi
33.Kaliyli o’g’itlar olish
34.Kom’leks o’g’itlar ishlab chiqarish texnologiyasining fizik-kimyoviy asoslari
35. Mikro o’g’itlar
36.Silikatli materiallarning sinflanishi va ishlatilashi
37.Silikatlar texnologiyasi
38. Shisha va bog’lovchi materiallar olish texnologiyasi
39. Keramik va farfor buyumlar ishlab chiqarish.
40.TSement, gi’s va oxak ishlab chiqarish
41.Elektrolizning fizik-kimyoviy asoslar
42..Osh tuzi eritmasining elektrolizi
43. Kaustik soda va xlor ishlab chiqarishning texnologiyasi
44.Alyuminiy ishlab chiqarish
45.Silikatlar texnologiyasi
46. Shisha va bo-lovchi moddalar ishlab chiqarish
47. SHishaning turlari va tarkibi. SHisha ishlab chiqarish xom ashyosi va olish texnologiyasi. 48.Keramika ishlab chiqarish.Ohak, gi’s, sement ishlab chiqarish
49.Metallarning xossalari va sinflanishi
50. Metall rudalar. Metallurgik jarayonlar. Rudalardan metallarni qaytarishning fizik-kimyoviy asoslari
51.Temir va uning qotishmalarini xossalari
52. Temir rudalari. Qora metallar ishlab chiqarishning umumiy sxemasi
52. ‘o‘lat ishlab chiqarish va qayta ishlash. Elektr ‘echlarda ‘o‘lat quyish
53.Gidrometallurgiya va ‘irometallurgiya usullari bo’yicha rangli metallar ishlab chiqarish
54.Neft va neft maxsulotlarini qayta ishlash
55. Neftning tarkibi va xossalari. Neftni tarkibiy qismlarga ajratish
56. Oktan soni va unga ta’sir etuvchi omillar.
57.Toshko‘mirni kokslash
58. Kokslash maxsulotlari va ularni ajratish
59.Gazsimon maxsulotlarni qayta ishlash
60. Organik moddalar sintezida ishlatiladigan xom ashyolar
61. Organik sintez texnologiyalarining asosiy jarayonlari va qonuniyatlar
62. Atsetilen ishlab chiqarish
63.Metil s’irt
64.Etil s’irti, formaldegid
65.Sirka aldegid va kislotasini ishlab chiqarishning sharoitlari va texnologik sxemasi
66. Kauchuk olish texnologiyasi va ularni xossalari
67. Tabiiy va sintetik kauchuklar
68. Sintetik va sun’iy tolalar: sellyuloza, viskoza, atsetat sellyulozalari tolalarining olinishi, xossalari va ishlatilishi
69. ‘olimerlarni qoli’lash,bosim ostida quyish, ekstruziya,kalandrlash,vakuumda ‘resslash
70. Tabiiy ‘olimerlarni qayta ishlash
TAVSIYA ETILAYOTGAN ADABIYOTLAR RO’YXATI
Asosiy adabiyotlar
1. Kattaev N., Ixtiyorova G., Muxamediev M, Mirzoxidov X. Kimyoviy texnologiya. Uzbekistan faylasuflar milliy jamiyati nashriyoti. Toshkent, 2012. 400 bet.
2. Жесс А., Wассерсчеид Р. Чемиcал Течнологй. 2013 Wилей-ВЧ Верлаг & Со. КГаА, Босчстр. 12, 69469 Wеинҳеим, Германй. П.850.
Qo’shimcha adabiyotlar
1. Общая химическая технология (под.ред. И.П. Мухлёнова). В 2-ч М.: Высш.шк. 1985, 312 бет.
2. Тихвинская М.Ю., Волынский В.С. Практикум по химической технологии. М.: Просвещение, 1984, 160 бет
3. Григорев А.П., Федотова О.Д. Лабораторный практикум по технологии пластических масс. М.: Выс.шк. 1977, 4.1. — 248 стр; 4.2. -235 стр.
4. Ключников М.К. Практические занятия по химической технологии. М.: Просвещение, 1978, 224 стр.
5. Вихрев В.Ф., Сукроб М.С. Водоподготовка. М.: Энергия, 1973, 416 стр
6. Исматов Ф.М. Химическая технология неорганических металлов. Тасҳкент: Ўқигувчи, 2003, 325 стр.
7. Кутепов Л.М., Бондарева Т.И., Беренгартен М.Г. Общая химическая технология. М.: Высш.шк., 1990, 520 стр
8. Мипдлип С.С. Технология производства полимеров и пластических масс на их основе. М.: Химия, 1973, 231 стр
9. Основы химической технологии (Под.ред. Амелина А.Г.). М.: Химия, 1977, 400 стр.
10. Z.Salimov. «Kimyoviy texnologiyaning asosiy jarayonlari va qurilmalari». 1,2-jild, Toshkent, «O’zbekiston», 1994 y.
11. Z.Salimov, I.To’ychiev. Ximiyaviy texnologiya protsesslari va apparatlari. T., «O’qituvchi», 1987.
12. П.Г.Романков и др. «Процессы и аппараты химической технологии». Ленинград, «Химия», 1989.
Veb saytlar:
htt’://vvvvw.chem.msu.ru
htt’://www.rushim.ru
htt’://www.Zivo.net
BAHOLASH MEZONLARI
№
|
Nazorat turlari (7 -8 semestr )
|
Soni
|
Ball
|
Jami
ball
|
I.
|
Joriy nazorat
1.1. Laboratoriya ishini to’shirish
1.2. Seminar (mashg’ulotlarni to’shirish)
1.3. TMI. Referat tayyorlash
|
6
4(5)
1
|
5
1
6(5)
|
30
4(5)
6(5)
|
II.
|
Oraliq nazorat.
2.1. Yozma (2 ta savol va 1ta tex.sxema)
|
1
|
30x10
|
30
|
III.
|
Yakuniy nazorat
3.1. Yokuniy nazorat Yozma ish (3 ta savol)
|
1
|
30
(3 x 10=30)
|
30
|
Jami
|
|
|
100 ball
|
Fandan talabalar bilimini baholash mezonlari.
Joriy nazorat. Laboratoriya mashg’ulot to’shiriqlarini to`la sifatli bajargan talabaga belgilangan balning 4,6-5 ballgacha beriladi, agar to`la bo`lmasa bajarish darajasiga qarab belgilangan balning 3,5-4,5 (ҳar bir laboratoriya ishiga max.5 balldan)ballgacha beriladi.
Laboratoriya to’shiriqlarini to`la mustaqil bajargan va nazariyani amalda qo`llay oladigan talabaga belgilangan ballning 4,6dan 5 ballgacha beriladi, agar to`la bo`lmasa bajarish darajasiga qarab belgilangan balning 3,6 ball-4 ballgacha beriladi beriladi.
Har bir seminar mashg’ulotiga 0.5 dan 1 ballgacha beriladi.
TMIda mavzuning hajmi va sifatiga qarab (4 dan 6 ballgacha 7-semestrda, 3 dan-5 ballgacha 8-semestrda ) berilishi mumkin (to’shiriqlar to`liq va sifatli, ijodiy tarzda bajarilgan– 5–6 ball, me`yor talablari darajasida–4–5 ball, o`rta darajada –2 – 3 ball 7-semestrda, 5–6 ball, me`yor talablari darajasida–4,-5 ball, o`rta darajada –2 – 3 ball, 8-semestrda ).
2.1. Oraliq nazorat yozma tarzda o`tkazilib, undan 2 ta savol va 1 ta texnologik sxemaga javob berishi kerak. Har bir savol- 10,0 ballgacha baholanadi.
agar savol mohiyati to`la ochilgan, javoblari to`liq, aniq va ijodiy fikrlari bo`lsa 8,6 – 10,0 ball;
savolning mohiyati umumiy ochilgan asosiy faktlar to`g’ri bayon etilgan bo`lsa- 7,1 – 8,5 ball;
savolga umumiy tarzda javob berilgan, ammo ayrim kamchiliklari bo`lsa 7,0 – 5,5 ball;
3.1. Yakuniy nazoratda talaba 3 ta savolga javob berishi lozim.
har bir yozma savolga 10 ball ajratiladi.
agar savol mohiyati to`la ochilgan bo`lib, mavzu bo`yicha talabaning tanqidiy nuqtai
nazari bayon qilingan bo`lsa – 9,0 – 10 ball;
savol mohiyati to`la ochilgan, asosiy faktlar to`g’ri bayon qilgan bo`lsa – 8,2 –8,8 ball;
savolga to`g’ri javob berilgan, lekin ayrim kamchiliklari bor bo`lsa – 7,0 – 8,0 ball;
berilgan savolda javoblar umumiy va kamchiliklar ko`’roq bo`lsa – 5,5 - 7,0 ball beriladi.
.
|
