|
Oziq-ovqat mahsulotlarini quritishBog'liq pazandachilik asoslari DNK BIOLOGIYA, Презентация1, mehnat va kasb talimini oqitish metodikasi fanidan referat va kurs ishlarini bajarish boyicha uslubiy tavsiyalar, DENOV TADBIRKORLIK VA PEDAGOGIKA UNIVERSITETI 1I, germaniya trans, O\'zbek bolalar adabiyoti.Jamilova B., boshlang-ich-sinflarda-miqdorlarni-o-rgatish-metodikasining-umumiy-masalalari, quduq-tubiga-kislotali-ishlov-berish-usuli-va-uning-samaradorligi, Buxoro davlat universiteti tarbiyaviy ishlar metodikasi fanidan , Ehtimollik va statistika fanidan amaliy topshiriqlar, research paper powerpoint, qayta topshirish qaydnomasi, DИПЛОМ ЖИЛДИ 2023, ПҚ-18 25.01.2023Oziq-ovqat mahsulotlarini quritish- uzoq muddat saqlash maqsadida meva
va sabzavotlar, go’sht, baliq va boshqalarni namini qochirish. Bu usul qadimdan
ma’lum. Masalan, O’rta Osiyo hududlarida ho’l meva, qovun, uzum va go’shtni;
dengiz va daryo bo’yida yashovchi xalqlar baliqni; shimoldagilar kartoshka, go’sht
va boshqalarni qadimdan quritadilar. Meva va sabzavot tarkibida 95% gacha suv
bo’ladi, quritilgandan keyin 12-25% qoladi. Ularni Quyosh nuri tushadigan joyga
yoyib yoki sun’iy usulda (sushilkalarda) quritiladi. Quyosh nurida quritiladigan
mevalar avval tozalanadi, ba’zi mevalar (olcha, olxuri) issiq suvda, uzumlar oziq-
ovqat sodasi eritmasida qorishtiriladi, so’ngra taxtaso’ri, bordon, suvalgan tomlarga
yoyiladi.
Vitaminlashtirilgan oziq-ovqat mahsulotlari bolalar va umumiy ovqatlanish
oziq-ovqatlari hamda konditer mahsulotlari sifatida chiqariladi. A, S, V V
2
va D
vitamiilarining tabiiy manbai bo’lgan yoki shu vitaminlar bilan sun’iy boyitilgan
turli mahsulotlardan maxsus tayyorlangai aralashmalar ham mavjud. Masalan, ba’zi
bir margarinlar A va D vitaminlari bilan, ba’zi bir un sortlari esa V gruppa
vitaminlari bilan boyitilgan holda savdoga chiqariladi. 1 yoshdan oshgan bolalar
uchun vitaminlashtirilgan sabzavot-un aralashmasi chiqariladi, ularga S vitaminiga
boy bo’lgan na’matak qaynatmasi qo’shiladi.
Osh tuzi (natriy xlorid)-kishi organizminiig normal hayot kechirishi uchun
zarur modda. Osh tuzi taomga maza kiritibgina qolmay, balki organizm
to’qimalaridagi suv miqdoqdorini xam rostlaydi, me’da shirasini xlorid kislota hosil
bo’lishining manbai hisoblanadi. Organizm o’rta hisobda ovqat orqali bir kecha-
kunduzda 10-15 g osh tuzi qabul qilinishi kerak. Shu bilan birga ortiqcha tuz ham
organizm uchun zararlidir.
Tuz deyarli barcha taomlarga qo’shiladi. Tuzni ovqatga qachon solinishining
ahamiyati katta. Masalan, qaynatma sho’rvaga tuz ovqat pishib yetilishidan 30
minut oldin solinadi; sabzavotli ovqatlarga sabzavotlar qaynab pishib yetilgach,
dukkakli donli (loviya, no’xat, mosh) ovqatlarga ular pishib yumshagach solinadi
(aks holda ular yaxshi pishmay qoladi). Go’shtli, yarim tayyor masalliqlarga tuz
qovurishdan oldin solinadi; sabzavotlarning hamma turiga qovurishdan oldin
solinadi (kartoshka bundan mustasno, unga tuzni qovurish oxirida solgan ma’qul).
Oqsillar ovqatning eng muhim tarkibiy qismidir. Ular tarkibida azot bor,
azotsiz, hayot bo’lmaydi, oqsillar organizmning izdan chiqqan hujayralari va
to’qimalarini tiklash, har xil shiralar va hokazolarni hosil qilishda asosiy material
bo’lib hizmat qiladi va qisman energiya hosil qilish uchun sarflanadi.
Uglevodlar normal hayot faoliyati uchun zarur bo’ladigan energiyaning
yarmidan ko’prog’ini inson organizmi olishda muxim rol o’ynaydi. Uglevod
moddalar almashinuvi jarayonida muxim rol o’ynaydi va organizmda yog’larning
normal o’zgarilishi uchun zarurdir. Rasion unlevodlar bo’lmasa, ovqatdagi yog’lar
to’la o’zgartirilmay qoladi. Yog’larning chala yonishdan hosil bo’ladigan
8
mahsulotlar (uni ketan tanalari deb ataladi) sog’liqqa zararli ta’sir ko’rsatadi.
Uglevodlar odam badaniga yog’ xosil qiladigan va to’planib boradigan manbadir.
Uglevodlarni ortiqcha is’temol qilish ham mumkin emas bo’lib sog’liqga zarardir.
Masalan: har-xil bo’tqalar, shirinliklar ko’p is’temol qilinsa moddalar almashinuvi
bo’zilib, shirincha kasalligini paydo qilish mumkin.
|
| |
