O‘ZBEKISTONDA
FANLARARO
INNOVATSIYALAR
VA
12-
SON
ILMIY
TADQIQOTLAR
JURNALI
19.10.2022
702
YOG‘OCH MATERIALLARDAN MURAKKAB BO‘LMAGAN DETALLAR VA BUYUMLAR
TAYYORLASH TEXNOLOGIYASI
Sh.Sh.Shuxratov
Texnika fanlari bo‘yicha falsafa doktori, PhD.,
Mamatojiyeva Barnoxon Alisherovna
Yusupova Karima G‘ofurjon qizi
Texnologik ta’lim yo‘nalishi 2-kurs magistrantlari,
Farg‘ona davlat universiteti.
Annotasiya: Ushbu maqolada yog‘och, yog‘ochning xususiyatlari, yog‘och
materiallarning keng ko‘lamda ishlatilishi, yog‘och materiallardan murakkab bo‘lmagan
detallar va buyumlar tayyorlash texnologiyasi to‘g‘risida ma’lumotlar keltirilgan.
Kalit so‘zlar va iboralar: yog‘och, avtomobilsozlik, vagonsozlik, kemasozlik,
ko‘mir sanoati, qog‘oz-sellyuloza sanoati, faner, mebel, sport inventarlari, gugurt
tayyorlash, rama.
Yog‘och tayyor qurilish materiali bo‘lib, u xalq xo‘jaligining turli sohalarida keng
ko‘lamda ishlatiladi. Yog‘och yog‘och tokorlikda ishlatiladigan asosiy material
hisoblanadi. Undan qurilish va inshootlarda, avtomobilsozlik, vagonsozlik, kemasozlik,
kimyo va ko‘mir
sanoatida, qog‘oz-sellyuloza sanoatida, faner, mebel, sport
inventarlari, gugurt tayyorlashda va boshqa sohalarda foydalaniladi.
Yog‘ochning keng ko‘lamda ishlatilishiga sabab uning texnikaviy xossalarining
yuqoriligidir. Yog‘ochni ishlash oson, vazni yengil, puxtaligi yuqori, issiqlik va elektrni
yomon o‘tkazadi, kislota va ishqorlar ta’sirida
tez yemirilmaydi, ko‘pchilik
yog‘ochlarning tashqi ko‘rinishi chiroyli bo‘lib, puxta yelimlanuvchan bo‘ladi va yaxshi
pardozlanadi. Ammo yog‘ochning ayrim kamchiliklari ham bor: temperatura, namlik
o‘zgarishi natijasida yog‘och qurib tob tashlaydi, nam tortib shishadi, eshilib-toblanadi,
yoriladi va h.k.
Yog‘ochning
puxtaligi, qattiqligi va boshqa mexanikaviy xossalari, metallardagi
singari, turli yo‘nalishda turlichadir, yog‘ochning mexanikaviy xossalari nam ta’sirida
keskin kamayadi. Yog‘och
oson alangalanadi, chirishga, hasharotlarning yemirishiga
qarshilik ko‘rsata olmaydi.
Bundan tashqari, yog‘ochda ayrim nuqsonlar ham bo‘lib,
bular yog‘och sifatining pasayishiga olib keladi.
Hozirgi kunda yog‘och bilan ishlash korxonalarida tabiiy yog‘och o‘rnini oladigan
yangi tur yog‘och materiallar ishlab chiqarilmoqda va ishlatilmoqda. Yog‘och ishlash
korxonalarida hosil bo‘ladigan chiqindilardan: arra to‘poni va payraxalarni presslash
yo‘li bilan tayyorlanayotgan yog‘och materiallar tabiiy yog‘ochlarda
uchraydigan har
qanday nuqsonlardan, kamchiliklardan xoli, puxtalik jihatidan ustun bo‘lib,
ayrim
hollarda metall o‘rnini ham olmoqda (presslangan yog‘och materiallardan hatto
podshipnik va mashina detallari tayyorlanadi). Sanoatda ishlab chiqarilayotgan ayrim
