52
- jobalastırılǵan ónim islep shıǵarıwdıń materiallıq hám
miynet
sarıplarına zárúrligin anıqlaw;
- shıǵınlardı ekonomikalıq mazmunına qaray bólistiriw;
- ulıwma óndirislik shıǵınlar muǵdarında qanday da bir qárejet
elеmеntleriniń úlesin anıqlaw imkaniyatın beredi.
Mısalı: buxgaltеriyalıq esapta ónim islep shıǵarıwdıń ózine
túser bahasın payda etiwshi shıǵınlar ekonomikalıq mazmunı hám
ulıwmalıq ózgesheliklerine qaray tómendegi
elеmеntlerge ajıratıladı:
- óndiristiń materiallıq shıǵınları;
- óndiriske tiyisli bolǵan miynetke haqı tólew shıǵınları;
- óndiriske tiyisli sociallıq qamsızlandırıwǵa ajıratpalar;
-
tiykarǵı
qurallar hám materiallıq emes aktivlerdiń
amortizaciyası;
- óndiriske tiyisli bolǵan basqa da shıǵınlar.
Ekonomikalıq esaplawlarda ónimniń ózine túser bahasın
jobalastırıw hám esaplawda shıǵınlardı
esaplaw statyaları boyınsha
toparlarǵa bóliw qabıllanǵan.
Sanaat kárxanalarında
ónimniń ózine túser bahasın esaplaw
statyaları tómendegilerdi óz ishine aladı:
53
6.4.1-sızılma. Sanaat kárxanalarında ónimniń ózine túser
bahasın esaplaw statyaları
Ónimniń óndirislik ózine túser bahasın payda etiwshi qárejet
elеmеntleri hám
esaplaw statyaları arasında óz-ara baylanıs bar.
«Shiyki-zat hám tiykarǵı matеriallar» statyasında ónimniń
tiykarın qáliplestirip, onıń quramına kiriwshi yaki ónim tayarlawda
(jumıslardı orınlaw hám xızmetler kórsetiwde) kerekli strukturalıq
bólim esaplanǵan shetten satıp alınatuǵın shiyki-zat hám
matеriallar,
sonday-aq, bir tegis tеxnоlоgiyalıq procesti támiyinlew, ónimlerdi
upakovkalaw yaki basqa óndirislik zárúrliklerge sarıplanatuǵın
(ásbap-úskeneler, binalar, inshaatlar hám basqa da tiykarǵı
qurallar
54
sınawın ótkeriw, qadaǵalaw, saqlaw, jónlew hám olardan paydalanıw
ushın óndirislik proceste paydalanılatuǵın) satıp alınatuǵın matеriallar
óz kórinisin tabadı.
Ónimniń ózine túser bahasına kirgiziletuǵın shiyki-zat hám
matеriallar shıǵınlarınan qaytarılatuǵın shıǵınlar qunı hám ıdıslar,
oraw-jaylastırıw matеriallarınıń qunı olardıń ámelde satılıwı,
paydalanıwı yaki qoymaǵa kiris etiliw bahası boyınsha shıǵarıp
taslanadı.
